O‘zbekistonda ilm-fanning rivojlanish istiqbollari

4-rasm. Sochuvchi linzada buyum tasvirini yasash. 
Linzaning fokus masofasiga teskari bo‘lgan kattalik linzaning optik kuchi deb ataladi. 
Linzaning optik kuchi birligi 1 dioptriya deb yuritiladi. Fokus masofasi 1m bo‘lgan linzaning 
optik kuchi 1 dioptriya deb ataladi. Linzaning optik kuchi D harfi bilan belgilanadi: 
1
D
F
=
Shuni ta’kidlab o‘tish lozimki, qavariq linzaning optik kuchi musbat, botiq linzaning 
optik kuchi manfiy bo‘ladi. 
Shundan so‘ng, linzaning fokus masofasini aniqlash, yupqa linza ifodalari, linzaning 
egrilik radiusining fokus masofasi orasidagi bog‘lanish haqida malumot beriladi. 
b
a
R
f
1
1
2
1
+
=
=
Yupqa linza formulasi: 
=
+
=
b
a
f
1
1
1



+



−
2
1
1
1
)
1
(
R
R
n
Bu yerda a va b mos ravishda linzaning optik markazidan buyumgacha va tasvirgacha 
bo‘lgan masofalar, R
1
, R
2 -
linzaning egrilik radiuslari. 
Bu yerda n- linzaning nisbiy sindirish ko‘rsatkichi. Bitta qilib qo‘shilgan ikki yupqa 
linzadan iborat sistemaning optik kuchi: 
2
1
1
1
1
f
f
f
+
=
D=D
1
+D
2
bu yerda D
1 
va D
2 
– linzalarning optik kuchlari. 
Ko‘zgu va linzalarning ko‘ndalang kattalashtirishi: 
G
=
h
H
bu yerda h va H – buyum va tasvir balandligi. 
So‘ngra linzalarning qo‘llanishiga doir bir qancha misollar keltiramiz. Fotoapparat, 
mikroskop, teleskop, videokamera, durbin, lupalarda linzalar ishlatilishi haqida ma’lumot 
beriladi. Dasturga asosan lupa va fotoapparatlar, ularning qo‘llanishi haqida kengroq, atroflicha 
ma’lumot berilsa maqsadga muvofiq bo‘ladi. Mavzuni mustaxkamlashda BBB usulidan 
foydalanib xar bir talabaga berilgan jadvalni to‘ldirish topshiriladi 

---