O’zbekistоnning eng yangi tаriхi

4. I.A.Karimov-mustaqil O'zbekiston Respublikasining
asoschisi.

Mustaqillik e'lon qilingandan so'ng, mustaqil O'zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovi masalasi kun tartibida bo'ldi. Yuqorida ta'kidlab o'tilganidek, 1991-yil 18-noyabrda bo'lib o'tgan O'zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining VIII sessiyasida "O'zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovi to'g'risida"gi qonun qabul qilindi. Qonunga muvofiq, O'zbekiston Respublikasi prezidenti saylov oldidan kamida 10 yil davomida O'zbekiston hududida doimiy yashab kelayotgan davlat tilini yaxshi biladigan, 35 yoshdan kichik bo'lmagan O'zbekiston Respublikasi fuqarosi etib saylanishi mumkin. O'zbekiston prezidenti 5 yil muddatga saylanadi, bir fuqaro ketma-ket ikki muddatdan ortiq O'zbekiston Respublikasi Prezidenti bo'lishi mumkin emas.

O'zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovi Markaziy saylov komissiyasiga topshirildi. 13 ta okrug va 7 mingga yaqin uchastka saylov komissiyalari tashkil etildi. Saylov komissiyalariga saylovni tashkil etish maqsadida Xalq demokratik partiyasi, O'zbekiston kasaba uyushmalari Federatsiyasi, O'zbekiston yozuvchilar uyushmasi va boshqa ko'plab jamoat tashkilotlari vakillari ishtirok etdi.
1991-yil 22-noyabr kuni Markaziy saylov komissiyasi O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Abdug'aniyevich Karimov lavozimiga nomzod sifatida O'zbekiston xalq demokratik partiyasi va respublika kasaba uyushmalari Federatsiyasidan, shuningdek, "Erk" demokratik partiyasi tomonidan ilgari surilgan Salay Madaminovni ro'yxatga oldi. Markaziy saylov komissiyasi Markaziy tartibda saylovga oid barcha hujjatlarni, 11 million nusxada saylov byulletenlarini tayyorladi va okrug va uchastka saylov komissiyalarini o'z vaqtida taqdim etdi. Saylovoldi kampaniyasini o'tkazish doirasida saylovchilar va ommaviy axborot vositalari bilan uchrashuvlarda ular uchun o'z dasturlarini e'lon qilish uchun barcha imkoniyatlar yaratildi. Saylovchilar ro'yxatini tuzish va ovoz berish xonalarini jihozlash bo'yicha ishlar olib borildi. Prezident saylovini Birlashgan Millatlar tashkiloti, Amerika Qo'shma Shtatlari, Turkiya, Malayziya va boshqa davlatlar, shuningdek, xalqaro tashkilotlar vakillari kuzatdilar. Ular O'zbekiston prezidenti saylovini tashkil etish umume'tirof etilgan me'yorlarga javob berganini e'tirof etdilar.
1991-yil 29-dekabr kuni O'zbekiston tarixida ilk bor respublika Prezidentining umumxalq, teng va to'g'ridan-to'g'ri saylov huquqi asosida demokratik tamoyillarga muvofiq muqobil asosda umumxalq saylovi bo'lib o'tdi. Saylovda 94,2% ovoz berish huquqiga ega fuqarolar ishtirok etdi. Islom Karimov nomzodligi uchun saylovda ishtirok etgan barcha ishtirokchilarning 86 foizi ovoz berdi.
1991-yil 30-dekabr kuni Markaziy saylov komissiyasi okrug komissiyalari yig'ilishlarining bayonnomalarini ko'rib chiqib, "O'zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovi to'g'risida" gi qonunning 35-moddasiga asosan Islom Abdug'aniyevich Karimov ushbu lavozimga saylanganini e'tirof etdi. 1992-yil 4-yanvarda bo'lib o'tgan O'zbekiston Respublikasi oliy Kengashining navbatdan tashqari IX sessiyasida O'zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovi yakunlari ko'rib chiqildi va bu masala bo'yicha Markaziy saylov komissiyasining qarori tasdiqlandi.
O'zbekiston Respublikasi oliy Kengashining 1992 yil 4 yanvardagi qaroridan: "O'zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovi to'g'risida" gi qonunning 38-moddasiga muvofiq, 1991 yil 31 dekabrdan boshlab Islom Karimov O'zbekiston Respublikasi Prezidenti lavozimiga kirgan deb hisoblansin". Sessiyada Islom Karimov so'zga chiqib, respublika xalqiga berilgan ishonch uchun samimiy minnatdorlik bildirib, qasamyod qabul qildi:"O'zbekiston xalqiga tantanali ravishda xizmat qilish, Respublika Konstitutsiyasi va qonunlariga qat'iy rioya qilish, fuqarolarning huquq va erkinliklarini kafolatlash, O'zbekiston Respublikasi Prezidenti zimmasiga yuklatilgan vazifalarni vijdonan bajarish uchun qasam ichaman".
Islom Karimov O'zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti etib saylandi. Ko'ppartiyaviylik asosida ilk marotaba o'tkazilgan referendum va prezidentlik saylovlari jamiyatda demokratik jarayonlarni rivojlantirishda muhim qadam bo'ldi.
Islom Abdug'aniyevich Karimov 1938 yil 30 yanvarda Samarqand shahrida xizmatchi oilasida tug'ilgan. O'rta Osiyo politexnika va Toshkent xalq xo'jaligi institutini tamomlagan. Mexanik muhandis va iqtisodchi mutaxassisliklari bor edi. Mehnat faoliyatini 1960 yilda "Toshselmash" zavodida boshlagan. 1961 yildan 1966 yilgacha Toshkent aviatsiya ishlab chiqarish birlashmasida muhandis, keyinchalik yetakchi muhandis-konstruktor bo'lib ishlagan. V. P. Chkalova.
1966 yilda O'zbekiston SSR respublika davlat reja qo'mitasiga o'tib, bosh mutaxassisdan Davlat plan raisining birinchi o'rinbosarigacha yo'l oldi. 1983 yilda I. Karimov moliya vaziri, 1986 yilda O'zbekiston SSR Vazirlar Kengashi raisining o'rinbosari, respublika Davlat plan raisi etib tayinlanadi. Davlat rejasida ishlayotgan ko'plab hujjatlarni o'rganib chiqqach, u O'zSSR iqtisodiyoti bir tomonlama rivojlanishda davom etsa, u yaxshi narsalarga olib kelmasligini tushundi. Bularning barchasi, faktlar asosida, respublika rahbariga xabar berdi. Respublika rahbariyatidan aniq javob va harakatlarga erishmasdan, u bir necha bor Ittifoq rahbariyatiga murojaat qildi. Uni ijtimoiy-iqtisodiy jihatdan orqada qolgan viloyat bilan Qashqadaryo viloyatiga yuborish to'g'risida qaror qabul qilindi.
1983-1986 yillar davomida Qashqadaryo viloyati partiya qo'mitasi birinchi kotibi lavozimida ishlagan va qisqa muddatda viloyatni respublikadagi birinchi o'rinlardan biriga barcha ko'rsatkichlar bo'yicha olib kelgan. 1989 yil iyun oyidan O'zbekiston Kompartiyasi Markaziy qo'mitasining birinchi kotibi bo'ladi.
1995 yil 26 martda bo'lib o'tgan umumxalq referendumi natijalariga ko'ra,
I. Karimovning prezidentlik vakolatlari 2000 yilgacha uzaytirildi. 2000 yil 9 yanvarda bo'lib o'tgan saylovlarda I. A. Karimov ikkinchi muddatga O'zbekiston Respublikasi Prezidenti etib saylandi. 27-dan yanvar 2002-dan referendum natijalariga ko'ra, uning prezidentlik vakolatlari 7 yilgacha uzaytirildi.
2007-yil 23-dekabr kuni O'zbekiston Respublikasi Prezidentining navbatdagi saylovi bo'lib o'tdi. Saylov natijalariga ko'ra, I. A. Karimov uchun saylovchilarning 88,1 foizi ovoz berdi va u 7 yil muddatga saylandi. 2015 yil 29 mart kuni mamlakatimiz Konstitutsiyasiga kiritilgan o'zgartirish asosida muqobil saylovda Karimov yana 90,39 foiz ovoz to'plab, Respublika Prezidenti etib saylandi.
I. Karimov "O'zbekiston qahramoni" unvoni va "Oltin yulduz" medali (1994), "Mustaqillik" (1996), "Amir Temur" (1998) ordenlari bilan taqdirlangan. I. Karimov tinchlikni mustahkamlash, xalqaro hamkorlikni rivojlantirish, ma'naviyatni tiklash va sportni rivojlantirish sohasidagi xizmatlari uchun bir qator xalqaro tashkilotlar va xorijiy davlatlarning orden va medallari bilan taqdirlandi: I darajali Shahzoda Yaroslav ordeni (Ukraina, 1998), oltin burgut ordeni (Qozog'iston, 1997), Oltin Run ordeni (Gruziya, 2003), Serbiya Respublikasi ordeni (2013), Polsha Respublikasi (2003), Mugunxva ordeni (Koreya Respublikasi, 1995), "Avitsenna" oltin medallari, xalqaro Olimpiya qo'mitasi Seul va Pekin shaharlarining faxriy fuqarosi, shuningdek, qator xorijiy universitetlarning faxriy fan doktori.
2016 yil 2 sentyabr kuni O'zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti jiddiy kasallik tufayli vafot etgan. Shu munosabat bilan 2016-yil 4-dekabr kuni O'zbekiston Konstitutsiyasi va "O'zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovi to'g'risida" gi qonunga muvofiq muqobil va sog'lom raqobat asosida navbatdan tashqari umumxalq saylovlari o'tkazildi, natijada bosh vazir Sh.M. Mirziyoyev 88,61% ovoz olgan.
Islom Karimov nomi Toshkent davlat texnika universiteti, Toshkent xalqaro aeroporti, Farg'onadagi san'at saroyi va Asaka shahridagi GM Uzbekistan avtozavodiga topshirildi. Ayrim shaharlarning ko'chalari va ko'chalari O'zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti, Toshkent, Samarqand, qarshi, Moskva va dunyoning boshqa shaharlarida yodgorliklar barpo etilgan, I. Karimov nomidagi xayriya jamg'armasi mavjud.