O’zbekistоnning eng yangi tаriхi

Internet sаytlаri:
1.www.ziyonet.uz.
2.www.edu.uz.
3.www.google.uz.
4. www.gov.uz.

5-MAVZU. O’ZBEKISTОNDА DEMОKRАTIK, FUQАRОLIK JАMIYATI АSОSLАRINING SHАKLLАNISHI, АMАLGА ОSHIRILGАN SIYOSIY ISLОHОTLАR.


Reja:

1. Davlat boshqaruvining milliy tizimi. O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi.

2. O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi. Sud hokimiyati.
3. Mahalliy davlat hokimiyati organlari. Fuqarolarning o'zini o'zi boshqarish organlari.
4. O'zbekistonda ko'ppartiyaviylik tizimining paydo bo'lishi.
5. Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi.


1.Davlat boshqaruvining milliy tizimi. O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi.
Mustaqillik yillarida O'zbekistonda mustaqillikni mustahkamlash, huquqiy, demokratik davlat va erkin fuqarolik jamiyatini barpo etishga qaratilgan chuqur siyosiy islohotlar amalga oshirildi. Davlat boshqaruvini liberallashtirish, modernizatsiya qilish va demokratlashtirish O'zbekiston Respublikasida strategik maqsadni amalga oshirish, demokratik huquqiy davlat barpo etish yo'lidagi muhim vazifadir. Mamlakatimiz rahbariyati tomonidan yangi institut va tizimlarni shakllantirish, hokimiyat va boshqaruv mexanizmlarini o'zgartirish borasida keng ko'lamli ishlar amalga oshirilmoqda.
O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 11-moddasiga muvofiq O'zbekiston Respublikasi davlat hokimiyati tizimi vakolatlarni qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sudlarga bo'lish tamoyiliga asoslanadi. Xalq davlat organlariga emas, balki davlat organlari xalqqa xizmat qilishi kerak. Ushbu g'oya Prezidentimizning 2017-yil 8-sentabrdagi Farmoni bilan tasdiqlangan O'zbekiston Respublikasida ma'muriy islohotlar konsepsiyasining asosini tashkil etdi. Hujjat 2017-2021-yillarda O'zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo'nalishi bo'yicha harakatlar strategiyasida belgilangan vazifalar ijrosi doirasida tuzilgan. O'zbekiston Respublikasida ma'muriy islohotlar konsepsiyasida davlat boshqaruvi tizimini tubdan isloh qilishning 6 asosiy yo'nalishi belgilandi.
Qonunchilik kuchi davlat hokimiyatining eng muhim qismidir. Uning takomillashtirilishi davlat hokimiyatining butun tizimining tarixiy evolyutsiyasi bilan bog'liq. Shuning uchun oliy qonun chiqaruvchi organlarni shakllantirish va rivojlantirish muammolarini har tomonlama tahlil qilish davlat qurilishi nazariyasi va amaliyoti, O'zbekistonda bo'lajak parlamentarizm uchun muhim ahamiyatga ega. Rivojlangan davlatlarning umume'tirof etilgan jahon huquqiy standartlari va tajribasiga tayangan holda O'zbekiston – parlamentning oliy davlat vakillik organini shakllantirish. O'tish: saytda harakatlanish, qidiruv rarler - "gapirish") rasmiy suhbat joyini bildiradi. Parlament hokimiyatning oliy vakillik organi bo'lib, qonun chiqaruvchi hokimiyatni amalga oshiradi.
O'zbekiston davlat mustaqillikka erishgach, 1991-yil 1-sentabrda davlat hokimiyatining eng muhim institutlaridan biri sifatida milliy parlamentni rivojlantirishning sifat jihatidan yangi bosqichi boshlandi. O'zbekiston davlat mustaqillikka erishgach, 1991-yil 1-sentabrda davlat hokimiyatining eng muhim institutlaridan biri sifatida milliy parlamentni rivojlantirishning sifat jihatidan yangi bosqichi boshlandi. Ma'lumki, milliy ming yillik davlatchilikni rivojlantirish jarayoni mustamlakachilik davri bilan to'xtatildi. Shu munosabat bilan o'z milliy davlatchiligimizni barpo etish, demokratik, huquqiy, ijtimoiy adolatli jamiyat barpo etish masalasi alohida ahamiyat kasb etdi. Milliy parlamentarizmning eng yangi tarixi odatda uchta asosiy davrga bo'linadi.
Birinchi davr – 1991-1994 yillar-eski, bir tomonlama, ma'muriy-buyruqbozlik tizimini va uning tegishli organlarini yo'q qilish, yo'q qilish, yangi davlatchilikning siyosiy-huquqiy asoslarini yaratish, siyosiy va ma'muriy tuzilmani shakllantirish. Ushbu bosqichdagi voqealarni belgilovchi O'zbekiston Prezidentining umumxalq saylanishi, yangi Konstitutsiya qabul qilinishi, yangi saylov tizimini joriy etish, 1994 yil 25 dekabrda O'zbekiston Respublikasi Oliy majlisini saylash hisoblanadi.
O'tish davri parlamenti deb atalishi mumkin bo'lgan oxirgi chaqiriq oliy Kengashi (150 deputatdan iborat) O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasini qabul qildi, bu davlat boshqaruvining mutlaqo yangi organlarini tashkil etish, ijtimoiy yo'naltirilgan bozor iqtisodiyotiga ega adolatli demokratik jamiyat qurishning huquqiy asosi bo'ldi. Parlament yosh davlatning suverenitetini mustahkamlashga qaratilgan bir qator qonunlarni qabul qildi: "O'zbekiston Respublikasi davlat mustaqilligining asoslari to'g'risida", "O'zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovi to'g'risida", "O'zbekiston Respublikasining davlat gerbi to'g'risida", "O'zbekiston Respublikasining davlat madhiyasi to'g'risida", "O'zbekiston Respublikasining davlat tili to'g'risida", "O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga saylov to'g'risida", boshqa qonun hujjatlari.
Oliy Kengashning 1994 yil 23 sentyabrdagi o'n oltinchi sessiyasi 1994 yil 25 dekabrda O'zbekiston Respublikasi oliy Majlisiga birinchi saylovni o'tkazish to'g'risida qaror qabul qildi. O'zbekiston Respublikasi oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining qo'shma majlisi to'g'risida axborot Saylov ko'ppartiyaviylik bayrog'i ostida o'tdi.
Ikkinchi davr – 1995-2004 yillar-ko'ppartiyaviylik tizimini mustahkamlash, demokratik institutlarni rivojlantirish va vakolatlarni ajratish tizimini mustahkamlash orqali demokratiyani institutsionalizatsiya qilish amalga oshirildi. Oliy Kengash o'rniga O'zbekiston Respublikasi bir palatali parlamenti – 250 deputatdan iborat Oliy Majlis tashkil etildi. Birinchi chaqiriq Oliy Majlisining tarkibi (1995-1999 yy.) O'zbekiston xalq demokratik partiyasidan 69 deputat, "Adolat" sotsial - demokratik partiyasi, 14-"Vatan taraqqiyot" partiyasi va 7 - "Milliy tiklanish" partiyasi, deputatlarning qolgan qismi vakillik hokimiyati organlaridan ko'chib kelgan.
Ikkinchi chaqiriq Oliy Majlisiga (2000-2004) saylovlar hokimiyatning vakillik organlari, beshta siyosiy partiya va saylovchilarning tashabbuskor guruhlari bilan bir qatorda ishtirok etdi. Ikkinchi chaqiriq Oliy majlisida 11 deputatni birlashtirgan "Adolat" sotsial-demokratik partiyasi fraksiyasi, "Milliy tiklanish" demokratik partiyasi fraksiyasi - 10 deputat, "Vatan taraqqiyot" partiyasi fraksiyasi - 20 deputat, "Fidokorlar" milliy demokratik partiyasi fraksiyasi-34 deputat, O'zbekiston xalq demokratik partiyasi fraksiyasi - 49 deputat, hokimiyat vakillik organlaridan deputatlar bloki-107 deputat va saylovchilarning tashabbus guruhlari bloki - 16 deputat ro'yxatga olindi.
Milliy parlamentarizmni rivojlantirishning uchinchi davri oliy Majlis Qonunchilik palatasi va Senatining 2005-yil 28-yanvardagi qo'shma Majlisi bilan boshlanib, yangi ikki palatali Oliy Majlisning deputatlari va senatorlari o'z ishlarini boshlaganda boshlandi. Ushbu tarixiy Qonunchilik forumida O'zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti I. A. Karimov dasturiy ma'ruza bilan chiqdi, unda jamiyatni demokratlashtirish va yangilash konsepsiyasi, shuningdek, 2005 yilda mamlakatni isloh qilish va modernizatsiyalashning asosiy vazifalari va uzoq muddatli istiqbolni ilgari surdi. Mamlakatimiz tarixida birinchi marta O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi ikki palatada – Qonunchilik palatasi va Senatda (yuqori palata) ish boshladi. Bu 2002-yil 27-yanvarda o'tkazilgan referendum va shu asosda qabul qilingan "O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senati to'g'risida" gi va "O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi to'g'risida"gi Konstitutsiyaviy qonunlar ijrosi bo'ldi.
Parlament 250 kishidan iborat, xususan, quyi palatada 150 deputat ishlaydi, Senatda esa 100 senator faoliyat ko'rsatadi. Senatga Qoraqalpog'iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahridan 6 kishi saylanadi – jami 84 kishi. Shuningdek, mamlakat Prezidenti tomonidan umumiy e'tirof va hurmatga sazovor bo'lgan fuqarolar orasidan tayinlangan 16 kishi Senat a'zolari hisoblanadi.
Mamlakatning siyosiy hayotidagi eng muhim voqea tarixda birinchi marta, iyun oyida 2019, Tanzila Narbayeva ayol Senat raisi bo'ldi. O'zbekiston Konstitutsiyasiga ko'ra, aynan Senat raisi mamlakatimizda prezidentdan keyin ikkinchi siyosatchi bo'lganini hisobga olsak, bu siyosiy tizim rivojlanayotganidan dalolat beruvchi juda muhim va muhim o'zgarishdir. Markaziy saylov komissiyasi ma'lumotlariga ko'ra, saylangan xotin-qizlar soni ikki barobarga oshgan. 2014 - yilda 24 nafar xotin-qiz va 126 nafar erkak saylangan bo'lsa, 2019-yilgi saylov natijalariga ko'ra 48 nafar xotin-qiz va 102 nafar erkak saylandi.
2019-yil 22-dekabr kuni oliy Majlis Qonunchilik palatasi hamda viloyat, tuman, shahar Kengashlariga deputatlarning navbatdagi saylovi bo'lib o'tdi. Jarayon yangi saylov kodeksiga muvofiq amalga oshirildi. Partiya barcha 150 saylov okrugida o'z nomzodlarini ilgari surishga muvaffaq bo'ldi. 22 dekabr va 5 yanvar kunlari bo'lib o'tgan Qonunchilik palatasiga saylov yakunlari bo'yicha tadbirkorlar va ishbilarmonlar harakati-O'zbekiston Liberal-demokratik partiyasi (O'zLiDeP) rahbarlikni saqlab qoldi. Bu dushanba kuni Markaziy saylov komissiyasining majlisida e'lon qilindi. O'zLiDeP saylovlarining ikki turidan so'ng parlament quyi palatasidagi 150 ta deputatlik o'rinlaridan 53 tasi, "Milliy tiklanish" demokratik partiyasi 36 tasi, "Adolat" sotsial - demokratik partiyasi 24 tasi, O'zbekiston xalq demokratik partiyasi (XDP) 22 tasi va 15 tasi ekologik partiya bo'ldi. Markaziy saylov komissiyasi raisi Mirza-Ulug'bek Abdusalomov "O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi to'g'risida" gi qonunning 6-moddasiga muvofiq Bosh vazir lavozimiga nomzod ko'rsatish huquqini O'zLiDeP partiyasi qo'lga kiritdi.