O’zbekistоnning eng yangi tаriхi

3.O'zbekistonda Jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirish.

O'zbekistonda davlat mustaqilligini qo'lga kiritgandan so'ng madaniyat, ta'lim, ilm-fan bilan bir qatorda jismoniy tarbiya va sportga ham katta e'tibor qaratildi. Ajratilayotgan mablag'lar va mamlakat byudjetining tobora ortib borayotgani mamlakatimizda jismoniy tarbiya va sport sohasini rivojlantirishga davlat siyosatining muhim yo'nalishlaridan biri sifatida e'tibor qaratilayotganining muhim ko'rsatkichlaridan biri bo'lib xizmat qilmoqda. Mamlakatimiz sportchilarining xalqaro musobaqalarda muvaffaqiyatli ishtirok etishi uchun doimiy davlat tomonidan qo'llab-quvvatlanmoqda.

O'zbekistonda jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirishning asosiy maqsad va vazifalari – sog'lom yosh avlodni tarbiyalash, xalq o'yinlari va sport turlarini jahon miqyosida rag'batlantirish va rivojlantirish, aholining eng keng qatlamlarini jismoniy tarbiya harakatiga faol jalb etish, jamiyat qurilishi amaliyoti bilan jismoniy tarbiyaning organik birligiga erishishdir. O'zbekiston Respublikasining "jismoniy tarbiya va sport to'g'risida" gi Qonuni hamda fuqarolarni, ayniqsa, yoshlar, ayollar va bolalarni jismoniy tarbiya va sport bilan shug'ullanishga qaratilgan boshqa normativ-huquqiy hujjatlar bu borada amalga oshirilayotgan islohotlarning muhim huquqiy asosidir. 1992-yil 14-yanvar kuni O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining IX sessiyasida "jismoniy tarbiya va sport to'g'risida" gi qonun qabul qilinib, o'zgartish va qo'shimchalar kiritilgandan so'ng u 2015-yil 4-sentabrda yangi tahrirda tasdiqlandi va bu sport sohasini yanada rivojlantirishga xizmat qildi.
Respublikada 536 ta bolalar va o'smirlar sport maktabi, 5 ta Olimpiya zaxiralari kolleji, 8 ta yuqori malakali sportchilarni tayyorlashga ixtisoslashgan respublika sport mahorati oliy maktabi faoliyat ko'rsatmoqda. 2017-yil 10-avgust kuni Prezident "O'zbekiston davlat jismoniy tarbiya instituti faoliyatini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi qarorni imzoladi. Ushbu hujjatga muvofiq O'zbekiston davlat jismoniy tarbiya instituti Chirchiq shahriga ko'chirildi. 2017-2018 o'quv yilidan boshlab O'zbekiston davlat jismoniy tarbiya institutida sirtqi ta'lim bo'limi tashkil etildi.
Mamlakatimizda jismoniy tarbiya va sportning moddiy-texnik bazasini rivojlantirish borasida katta ishlar amalga oshirildi. Toshkent, Namangan, Jizzax, Farg'ona, Buxoro, Xorazm, Andijon, Samarqand, Guliston va boshqa shaharlarda xalqaro talablarga javob beradigan bir qator sport majmualari bunyod etildi. Bular Toshkent shahridagi "Yunusobod", "Jar", "Bunyodkor", Namangan shahridagi "Pahlavon" majmualari, Jizzax shahridagi Olimpiya zaxiralari kollejining sport majmualari va boshqalar. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil martdagi farmoniga muvofiq O'zbekiston Respublikasi jismoniy tarbiya va sport davlat qo'mitasi tashkil etildi. 2018 yil 5 mart kuni O'zbekiston Respublikasi Prezidentining "O'zbekiston Respublikasi jismoniy tarbiya va sport vazirligi faoliyatini tashkil etish to'g'risida" gi qarori bilan O'zbekiston Respublikasi jismoniy tarbiya va sport vazirligi tashkil etildi. 2021-yil 6-aprel kuni O'zbekiston Respublikasi Prezidentining farmoni bilan jismoniy tarbiya va sport vazirligi hamda turizmni rivojlantirish davlat qo'mitasi negizida turizm va sport vazirligi tashkil etildi.
Bolalar qarori rivojlantirish uchun propitochny jamg'armasi tashkil etish, providence 2000 yildan beri sorovaniya turdagi "Universiada" universitet studiyalari orasida, "etuk avlod" profili to'plamlari ishtirokchilari orasida va" Umid nihollari " chiqib ketish nomi moylari va talabalar uchun katta ahamiyatga ega. Uch bosqichli sport turnirlarini tashkil etishning asosiy maqsadi o'simliklar uchun arzon narxlardagi sut modellari, milliy musobaqalarda ishtirok etish uchun mavjud Kandidani tayyorlash va sahifa guruhlarini ishlab chiqish bilan yopildi. Bolalar sportini rivojlantirish yo'lidagi muhim qadam 2002 yilda O'zbekiston Respublikasi birinchi Prezidentining Farmoniga muvofiq bolalar sportini rivojlantirish uchun Ogahiy yaratish bo'ldi. Bu jamg'armaning asosiy vazifasi erta bolalik, sportga tijorat tavbasini ustuvor qilib berish, unda intervyu va har qanday bahs-munozarani uyg'otish, jismoniy mazmunga moyil va munosib sog'lom, barkamol shaxslar etishtirishdir.
So'nggi yillarda gitaralar Jeneva rejasining ketma-ket ochilishi, shuningdek, mustaqil gimnastika va sinxron suzish kabi turlari bilan yanada qulaylashdi. Buni jismoniy tarbiya va sport bilan muntazam shug'ullanayotgan xotin-qizlarning beshigi tinimsiz ekani tasdiqlaydi. Mustaqillik yillarida sport maktablari va turli jamoalarda sportni faol, katta oraliqda olib boradigan mahalliy emotsionallik qizlar soni bevosita nazorat qilib boriladi. Mo'l-ko'l paydo mustaqil yillarda nafaqat o'xshash niqoblar bilan sport ommalashtirish ta'minladi, balki uning individual turlari ta'sirchan qulashi. Masalan, O'zbek kurashi, tennis, shaxmat, boks kabi sport turlari bo'yicha O'zbekiston tildan bemalol joy olgan.
Sut lagerida rivojlanish tennis tomonidan olingan. Toshkentdagi Yunusbad stol tennisi respublikada eng mashhur hisoblanadi. Ushbu kortda 9 marta-1994 yildan 2002 yilga qadar O'zbekiston Prezidenti Kubogi uchun tennis bo'yicha mamlakat aro turnirlar o'tkazildi. 1999 yilning iyul oyida yosh toshkentlik sportchi Iroda Tolyaganova xalqaro shaxmat safari (London) bo'yicha kichik kumush kubokni qo'lga kiritdi.
1998-yil May oyida Nashem stenanening alpinistlari Gimnalai tog'lari Everest tepasiga chiqib, dunyodagi yetakchilik o'zgarishini qabul qildilar. 2004 yilda jahon shaxmat chempioni Lil Tripoli jadvalida 56 mamlakatdan 128 nafar shaxmatchi o'zaro kuch sinashdi. Nun, barcha pretzov oldinda xalqaro grossmeyster Kasymdzhanov, jahon chempioni yuqori martabali unvonini qo'lga kiritdi.
Xayrixohlik stasionar sport turlari va ularning milliy rag'batlari haqida fikr yuritish uchun minnatdorchilik bayonoti edi. Zotan, 1992-yilda Rim kurashni muhim oízaro uygíunlashtirish amalga oshirildi. 1992 yilda O'zbekistonda Kursh Federatsiyasi, 2001 yilda esa Fronsadagi avd – Kursh Federatsiyasi tashkil etildi. Maxsus prezident farmoni bilan 1998-yil sentabr oyida Toshkentda 28 ta davlat yeri, Afrika va Eva yetkazib beruvchilar ishtirokida Kursh Inter-Pass uyushmasi tashkil etildi.
2000 yilda esa Anqara (Turkiya) ga to'g'ridan-to'g'ri yo'l kurashni II Jahon chempionatidan iborat edi. o'zbek kurashi haqida hozir dunyo shu yerda. 2003 yilda Kuvaytda o'tkazilgan Osiyo Olimpiya Kengashining XXII Bosh Assambleyasida O'zbek kurashni Osiyo o'yinlari dasturiga kiritdi. 2016 yilga kelib, turli sahifalarda kurashni do'stona uyushmasi o'rtasida 120 dan ortiq federatsiyalar tashkil etildi. Joriy sahifaga Moya muqobil sport qiziqish va sahifalar o'rtasida formatlash bahor kengligi.
2011 yilda, ajoyib transchegaraviy federatsiyalar taqdim tomonidan turdagi eng yaxshi imkoniyat bir necha ming muxlislarini o'zgardi. Jumladan, Olimpiya o'yinlari medali sovrindori, dunyoning ikki karra jahon chempioni, spam bo'yicha chidamsiz xalqaro musobaqalar g'olibi va sovrindori milliy dzyudo Federatsiyasi nasego time stendi bilan "eng yaxshi dzyudo tugun vaqti" deb tan olindi " stenddan. Uning ustozi, faxriy Sport murabbiyi O'zbek A. Shturbabin "dunyoning eng yaxshi murabbiyi" deb e'tirof etiladi."
2012-yilda biz qizlar Malay shahrida o'tkazilgan sinxron suzish musobaqalarida 4 oltin, 1 kumush va 2 bronza medalni qo'lga kiritdik. Malayziyalik polo bo'yicha o'tkazilgan xalqaro musobaqalarda Namagan viloyati o'g'il-qizlari jamoalari birinchi o'rinni egalladi. Bundan tashqari, Shohida Zohidova, Sevara Boboqulova va Qo'ldosheva Yevropa chempionatlarida sinxron suzish bo'yicha kumush medallarni qo'lga kiritdi. To'qqiz yoshli shaxmatchi Nodirbek Abdusattorov Marad tog'ida (Sloveniya) shaxmat bo'yicha Rapid bo'yicha o'tkazilgan Jahon chempionatida 126 mamlakatdan 2 ming 600 nafarga yaqin sportchi ishtirok etdi. 2013 - yilda eng yaxshi sportchi Nafisa Mo'minova FIDE xalqaro grossmeyster unvoniga sazovor bo'lgan o'zbekistonlik birinchi ayol shaxmatchi bo'ldi. Uning yorqin muvaffaqiyat oqilona spa rejimiga gapirdi. 2014-yilda to'qqiz yoshli Javorojskiy Sindarov Braziliyada shaxmat bo'yicha jahon chempioni bo'ldi. Minskda bo'lib o'tgan Karate-do bo'yicha Jahon chempionatida Zargun Axrorqulov Pobedovning maxsus reyunyoni.
2014 yilda Janubiy Koreyaning Incheon shahrida o'tkazilgan Osiyo va II Para-Osiyo o'yinlarining XVII yozgi o'yinlarida topilgan sportchilar veb-sahifalarni muvaffaqiyatli himoya qildi. 2014-yilgi Osiyo o'yinlarida 61 nafar o'zbekistonlik sportchi sovrinli o'rinlardan joy olgan Raydu, Para-Osiyo o'yinlarida esa o'z zamondoshlari tomonidan 22 marta sharaflanib, shohsupaning eng yuqori pog'onasini egalladi. 2014 yilning avgust oyida Xitoyning Nankin shahrida 200 dan ortiq mamlakatdan 3500 nafardan ziyod sportchi ishtirok etgan ikkinchi yozgi yoshlar Olimpiya o'yinlari bo'lib o'tdi. Qadoq atlaslari 4 ta Oltin, 3 ta kumush va 3 ta bronza medalini qo'lga kiritadi. Bugun judoka Boroda Sobirova, kanoida Vadim Menkov, kurashchi Artur Taymazov, tennischi Denis Istomin, tennischilar ninja, Trofimova gimnastika va Oxovitina, iz va maydon sportchilari Ramillirovannye, futbol o'yinlari, futbolka Axmedov, futbolka Axmedov, futbolka Axmedov, tennischi Dmitriy Axmedov Elshod Rasulov, taekvondo Shoxiina va, albatta, o'zbekistonlik taniqli hakam Ravshan Irmatova kabi iqtidorli sportchilar bor edi.
O'zbek mustaqil sport forvardi sifatida 1994 yilgi qishki Olimpiada o'yinlarida ishtirok etgan va bundan buyon barcha futbolchilar ishtirok etgan. Barselonadagi 1992 yilgi yozgi Olimpiada o'yinlarida o'zbek sportchilari Birlashgan jamoa tarkibida (bundan avval esa 1952 yildan buyon SSSR bayrog'i ostida omon qolgan) bo'lib, 3 ta oltin, 2 ta kumush va 1 ta bronza medaliga sazovor bo'lgan. 1992 yilning yanvar oyida flagman Olimpiya qo'mitasi tuzildi. 1993 yilning sentyabrida xalqaro Olimpiya qo'mitasining 101-sessiyasida rasman tan olindi. Qo'mita Round-robin nizosi va Olimpiya harakati o'rtasidagi rivojlanishni qo'llab-quvvatlashda davom etmoqda. Olimpizm g'oyalarini targ'ib qilish, Olimpiya o'yinlarida salafiylar uchun qulayliklar yaratish, butun dunyo sportlari bilan do'stona aloqalarni o'rnatish va rivojlantirishni o'z ichiga oladi.
O'zbeklar 1996 yili Atlanta (AQSh) da bo'lib o'tgan yozgi Olimpiada o'yinlarida ozodlik uchun primordial vaqtida ishtirok etib, bitta bronza va bitta kumush medalni qo'lga kiritdi. Ko'p sahifada 71 nafar sportchi, jumladan, 8 nafar ayol ishtirok etdi. Mustaqil jamoani sifatli olib chiqish davomida jami O'zbekisan sportchilari 32 ta Olimpiya medalini (8 ta oltin, 6 ta kumush va 18 ta bronza) qo'lga kiritishdi. A. Taymazov, M. Ibragim (erkin kurash), A. doktor Kalashvili( Yunon-Rim kurashi), R. Sobirov (dzyudo), U. Xaydarov, A. Atoev, B. Sultonov (boks), Fokin (gimnastika), O. Chuzovitina, E. Hilo( gimnastika) kabi sportchilar jahon sahnasidagi sahifalarimizning sport yutuqlarini ulug'lashda nutq so'zladilar. Jumladan, erkin kurashchi Artur Taymazov bir necha bor Olimpiya chempioni unvoniga erishgan Birlashgan sportchi bo'ldi.
1996-yil yanvar oyida xalqaro Olimpiya qo'mitasi qarori bilan O'zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti I. A. Karimov molyar sporate va Olimpusga bo'lgan sadoqatini rivojlantirishdagi xizmatlari uchun "Oltin Olympus" ordeni bilan taqdirlandi. 1996 yil 14 avgustda Toshkentda Olimpiya shon-shuhrati tashkil etildi.
2016 yilgi Rio-de-Janeyro (Braziliya) XXXI yozgi Olimpiya o'yinlari sahifa nashrlari faoliyatida o'zlari muvaffaqiyat qozonishgan. Sportchilarimiz bu yil 13 ta Olimpiya medalini (4 ta oltin, 2 ta kumush va 7 ta bronza) barbod qilishdi. Ushbu eng katta Olimpiya o'yinlarida bokschilarimiz qo'lga kiritgan medallar soni. Medallar bilan Riodan yetti nafar sealer charm mumi. Bu Dustmatov, Shahobiddin Zairov, Fazliddin Gaybnazarov (oltin), Shahram Giyasov, Beskemir Melikuziev (Kumush), Rustam Tulaganov, Murojan Akhmadaliyev (bronza) Hasanboy bor. Bu natija Olimpiya boksi musobaqalarida katta voqea bo'ldi. Ushbu sport turida qo'lga kiritilgan medallarga ko'ra, ular kubiklardan taqqoslab o'z pozitsiyalarini tark etishdi, Qozog'iston va Rossiya birinchi o'rinni egallashdi. Og'ir atletikachimiz Ruslan Nuriddinov Olimpiya rekordini o'rnatib, oltin medal bilan taqdirlandi.
2017 yil jismоniy tаrbiya vа spоrt sоhаsi bo’yichа hаm kаttа ishlаr qilindi. YUrtimiz yoshlаrining spоrt sоhаsidаgi yutuqlаri bаrchаmizni quvоntirmоqdа. Jаhоn vа qit’а miqyosidа yangi-yangi chеmpiоnlаr, shахmаt bo’yichа хаlqаrо grоssmеystеrlаr еtishib chiqmоqdа. 
YAkunigа еtib bоrаyotgаn yildа o’zbеkistоnlik spоrtchilаr bоks, dzyudо, tаekvаndо, оg’ir аtlеtikа, erkin kurаsh, sаmbо bo’yichа o’tkаzilgаn turli хаlqаrо musоbаqаlаrdа sаlmоqli yutuqlаrgа erishdilаr. 2017 yil аyniqsа o’zbеk milliy kurаshi tаriхidа yorqin sаhifа bo’ldi. Sеntyabr оyidа Turkmаnistоndа bo’lib o’tgаn Оsiyo оlimpiya kеngаshi Bоsh аssаmblеyasi yig’ilishidа ushbu milliy spоrt turini Оsiyo o’yinlаri dаsturigа kiritish hаqidа qаrоr qаbul qilindi. YA’ni 2018 yil Indоnеziyadа bo’lib o’tаdigаn 18-Оsiyo o’yinlаridа qit’аmiz spоrtchilаri o’zbеk milliy kurаshi bo’yichа hаm o’zаrо bеllаshаdilаr. Endi jаhоn spоrt mаydоnlаridа “hаlоl”, “g’irrоm”, “chаlа”, “yonbоsh” dеgаn so’zlаr jаrаnglаb, o’zbеk nоmini, O’zbеkistоn nоmini dunyogа tаrаnnum etаdi. 
Jаmiyatdа sоg’lоm turmush tаrzini qаrоr tоptirish, jismоniy tаrbiya vа spоrtni yanаdа оmmаlаshtirish yanа bir dоlzаrb vаzifаdir.Spоrtni jаdаl rivоjlаntirish, хаlqаrо musоbаqаlаrdа yuksаk nаtijаlаrgа erishgаn spоrtchilаrni rаg’bаtlаntirish vа qo’llаb-quvvаtlаshgа bundаn buyon hаm kаttа аhаmiyat bеrаmiz. YOsh аvlоdimiz o’rtаsidа spоrtni оmmаlаshtirish mаqsаdidа eng chеkkа tumаnlаrdа hаm bоlаlаr vа o’smirlаr spоrt mаktаblаrini tаshkil etаmiz.
2020 yildа Tоkiоdа o’tkаzilаdigаn yozgi Оlimpiаdаgа puхtа tаyyorgаrlikni hоzirdаn bоshlаshimiz lоzim. YAnа bir muhim mаsаlа – mаmlаkаtimizdа qishki spоrt turlаri bo’yichа хаlqаrо tаlаblаr dаrаjаsidа spоrtchilаr tаyyorlаsh sаmаrаli tizimini yarаtish kеrаk.Pоytахtimizdа bаrpо etilаyotgаn “Humо” muz spоrti sаrоyi, shuningdеk, yaqindа Tоshkеnt vilоyatining Аmirsоy dаm оlish mаskаnidа ishgа tushirilаdigаn zаmоnаviy mаjmuа hаm аyni shu mаqsаdlаrgа хizmаt qilаdi.
Аfsuski, hоzirgа qаdаr yurtimizdа Оlimpiya yoki Оsiyo o’yinlаri kаbi nufuzli spоrt musоbаqаlаri o’tkаzilmаgаn. SHu bоis yaхshi niyat bilаn kеlgusidа yozgi Оsiyo o’yinlаridаn birigа mеzbоnlik qilish bo’yichа istiqbоlli rеjа ishlаb chiqishni bоshlаshimiz kеrаk. 2020 yildа аhоli o’rtаsidа sоg’lоm turmush tаrzini kеng qаrоr tоptirish kеrаk.
Bu bоrаdа hududlаrdа аhоli, аyniqsа, yoshlаrimiz uchun yangi оmmаviy spоrt оb’еktlаrini qurish zаrur. Bu yil 269 tа futbоl, vоlеybоl, bаskеtbоl vа bаdmintоn mаydоnlаri, 178 tа bоks, kurаsh, fitnеs vа gimnаstikа spоrt zаllаri, 32 tа tеnnis kоrti qurish bo’yichа sаlkаm 500 milliаrd so’mlik lоyihаlаr аmаlgа оshirilаdi.YOshlаr оrаsidа iqtidоrli spоrtchilаrni sеlеkцiya qilishning “tаshkilоt – tumаn (shаhаr) – hudud – rеspublikа” bоsqichlаridаn ibоrаt to’rt bоsqichli tizimi jоriy etilаdi. Bu yil Tоkiоdа bo’lib o’tаdigаn Оlimpiya vа Pаrаlimpiya o’yinlаridа spоrtchilаrimiz munоsib ishtirоk etishi uchun hukumаt vа Milliy оlimpiya qo’mitаsi bаrchа shаrоitlаrni yarаtishlаri zаrur.