Gaz - Gaz sanoati — yer bagʻridan tabiiy gaz chiqarish, qattiq va suyuq yoqilgʻilardan sunʼiy gaz olish, aholi va sanoat taʼminoti uchun quvurlardan gaz yuborish hamda gazdan kimyoviy mahsulotlar olish sanoati.
- 2021-yil 1-yanvar holatiga ko`ra, O`zbekistonda tasdiqlangan tabiiy gaz zaxiralari 1 trln 866,9 mlrd kub metrga baholanmoqda. Amaldagi qazib chiqarish hajmlarida ushbu zaxiralar kamida 34 yilga yetadi. Ammo zaxiralar oshishini hisobga olgan holda kelajakda bu raqamlar kattaroq bo’lishi mumkin.
Ishlab chiqaradigan sanoatda yirik sanoat korxonalari tomonidan ayrim turdagi mahsulotlarni ishlab chiqarish
Sanoat mahsulotlari
|
2021
|
2022
|
Farqi +/- (ming t)
|
Farqi( %da )
|
Ko`mir (ming t)
|
5 056,3
|
5 356,2
|
299,9
|
105,9
|
Neft (ming t)
|
774,0
|
787,8
|
13,8
|
101,8
|
Tabiiy Gaz (mln kub.m)
|
53 802,0
|
51 664,5
|
- 2 137,5
|
96,0
|
Gaz kondensati (ming t)
|
1 323,9
|
1 287,1
|
- 36,8
|
97,2
| O’zbekiston viloyatlari kesimida aniqlangan neft-gaz va gaz konlari soni | |
Neft-gaz konlari soni
|
Gaz konlari soni
|
O‟zbekiston Respublikasi
|
30
|
55
|
Qoraqalpog‟iston Respublikasi
|
-
|
11
|
Viloyatlar:
| | |
Andijon
|
5
|
-
|
Buxoro
|
5
|
29
|
Jizzax
|
-
|
-
|
Qashqadaryo
|
8
|
15
|
Navoiy
|
1
|
-
|
Namangan
|
1
|
-
|
Samarqand
|
-
|
-
|
Surxondaryo
|
-
|
-
|
Sirdaryo
|
-
|
-
|
Toshkent
|
-
|
-
|
Fargona
|
5
|
-
|
Xorazm
|
-
|
-
| Rangli Metallurgiya - Rangli metallar - temirdan boshqa barcha metallarning sanoatdagi nomi. 5 guruhga boʻlinadi: yengil metallar; ogʻir metallar; qiyin suyuqlanadigan metallar; asl metallar; nodir metallar
- O‘zbekistonning rangdor metallurgiyasi ancha yosh ishlab chiqarish tarmoqlaridandir. Shunga qaramay uning hissasi O‘rta Osiyo Respublikalarida ishlab chiqarilgan rangdor metallarning 2/3 qismidan ko‘pi to‘g‘ri keladi.
Iqtisodiy faoliyat turi bo`yicha sanoat mahsulotlarini ishlab chiqarish (mlrd.so`m) - O`zbekiston Resublikasida 2022- yilda 106443,8 mlrd so`m lik metallurgiya mahsulotlari ishlab chiqarilgan:
Ko‘rsatkichlar
|
2022
|
Sanoat mahsuloti hajmi, mlrd. so`m
|
551 050,9
|
Metallurgiya sanoati
|
106443,8
| II. O'zbekistoning yer-suv resurslari - Suv resurslari - foydalanish uchun yaroqli boʻlgan yer usti, yer osti suvlari va tuproqdagi nam zaxiralari.Suv resurslari deganda suv obʼyektlari — daryo, ko'l, dengizlar ham tushuniladi
- Yer resurslari — xalq xoʻjaligi ehtiyojlari uchun foydalanish mumkin boʻlgan yerlar. Oʻzbekistonda Ye.r. tarkibiga foydalanib kelinayotgan yerlar va istiqbolda foydalanish mumkin bulgan yerlar kiradi
Qishloq xo'jaligida foydalaniladigan yerlar - Qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan yerlar — yer fondining barcha toifalaridagi qishloq xo‘jaligi ehtiyojlari uchun berilgan yoki ushbu maqsadlarga mo‘ljallangan yerlar (sug‘oriladigan va sug‘orilmaydigan yerlar, haydaladigan yerlar, pichanzorlar, yaylovlar, ko‘p yillik mevali dov-daraxtlar egallagan yerlar)
- 2022-yil 1-yanvar holatiga ko‘ra, qishloq xo‘jaligi korxona va tashkilotlarining soni 120 942 ta bo‘lib, ular foydalanadigan yerlarning umumiy maydoni 26 232,3 ming gektarni yoki respublika yer fondining 58,44 foizini, qishloq xo‘jaligi yer turlari maydoni esa 21 206,0 ming gektarni, shundan 3 693,6 ming gektari sug‘oriladigan yerlarini tashkil qiladi
Suv resurslaridan foydalanishlagi muammolar - Respublikamizda suv resurslari cheklangan bo‘lishiga qaramasdan, uni tejashga kam e’tibor berilayapti, natijada suvning ko‘p qismi bekorga sarf bo‘lmoqda.
- Deyarli barcha iste’molchilar doimiy ravishda me’yordan ko‘p suv olishi natijasida yer qayta sho`rlanadi.
- O‘z navbatida sho‘rni yuvish uchun yana katta miqdorda suv sarflanib, natijada sug‘oriladigan yerlarda hosil bo‘ladigan qaytarma suvlar miqdori ham ortmoqda.
Xulosa Hozirga qadar 2,7 mingdan ziyod turli foydali qazilma konlari va ma’dan namoyon bo’lgan istiqbolli joylar aniqlangan. Ular 100 ga yaqin mineral - hom ashyo turlarini o’z ichiga oladi. Shundan 60 dan ortig’i ishlab chiqarishga jalb etilgan. 900 dan ortiq kon qidirib topilgan bo’lib, ularning tasdiqlangan zaxiralari 970 milliard AQSh dollarini tashkil etadi. Shu bilan birga, umumiy mineral - xom ashyo potentsial 3,3 trillion AQSh dollaridan ortiq baholanayotganini ham aytib o’tish kerak. Ammo bu tabiiy resurslardan oqilona foydalanmasak, kelajak avlodlarga tabiatni sof holatda yetkaza olmaymiz.Mineral resurslardan oqilona foydalanish uchun, uni qazib olishdan boshlab to iste’mol qilinguniga qadar yangi texnologiyalarni joriy qilish zarur.
Dostları ilə paylaş: |
