1. Qan sin`diriw, yag`niy porodani jaqsilaw maqsetinde shag`ilistiriw usili jergilikli porodalardi jaksilaw,
olardi ma`deniy porodalarg`a aylandiriw ushin qollaniladi. Bunda jaqsilaniwshi jergilikli porodag`a tiyisli
ana (siyir) ma`deniy jaqsilawshi porodag`a tiyisli ata (bug`a) menen shag`ilistiriladi. Bunin` na`tiyjesinde
birinshi a`wladta yarim qanli gibrid na`sil alinadi. Onin` urg`ashisi jaqsilawshi porodanin` erkegi (bug`a)
menen qayta shag`ilistiriladi. Bunday shag`ilistiriw 4-5 a`wlad dawam ettiriledi. Qan sin`diriw
maqsetinde shag`ilistiriw joli menen dag`al ju`nli qoy porodalari tiykarinda jumsaq ju`nli qoy porodalari
rawajlandiriladi. Qazaqstan qarako`l qoyshilig`i jergilikli sawliq qoy menen O`zbekstannan keltirilgen
qarako`l qoy qoshqarlarin qan sin`diriw usilinda shag`ilistiriw na`tiyjesinde jetilistirilgen.
2. Qan quyiw joli menen shag`ilistiriw. Bul usil porodanin` bag`dari ha`m bahali qa`siyetlerin saqlaw
menen birge, onin` ayirim kemshiliklerin du`zetiw yamasa og`an kerekli sipat beriw maqsetinde
qollaniladi. Jetispeytug`in sipatqa iye bolg`an porodalar jaqsilawshi erkek haywanlar menen tek bir
ma`rte shag`ilistiriladi ha`m birinshi a`wladta aling`an gibrid tiykarg`i porodaga tiyisli haywan menen
qayta shag`ilistiriladi, son` tan`law joli menen basqa porodadan o`tken sipatti saqlap qaliwg`a ha`reket
qilinadi. Bunda gibrid erkek ha`m urg`ashi haywanlardan paydalaniladi. Bul usil na`silshilik
xojaliqlarinda qollaniladi.
3. Taza poroda shig`ariw maqsetinde shag`ilistiriw usili da`slepki porodalardin` bahali sipatlarin saqlap
qalg`an porodalar jetistiriwde qollaniladi. Eger taza poroda shig`ariw ushin 2 porodadan paydalanilsa
a`piwayi shag`ilistiriw, eger ekewden artiq (3-5) porodadan paydalanilsa, quramali shag`ilistiriw dep
ataladi.Bul usil akademik M.F. Ivanov ta`repinen Ukraina aq shoshqa porodasi ha`m jumsaq ju`nli
askaniya qoy porodalari u`stinde a`melge asirilg`an.
Taza poroda shig`ariw protsesi 2 baskishqa bo`linedi:
1. Maqsetke muwapiq haywanlar shig`ariw
2. Maqsetke muwapiq belgilerin bekkemlew
4. Sanaat tiykarinda shagilistiriw usili o`nimdar haywanlar shig`ariw maqsetinde qollaniladi, olar
ko`beytiw ushin mo`lsherlengen haywanlardan parq qilip, ko`p o`nim beriwi kerek.Bul usilda
shag`ilistiriwda geterozis, yag`niy haywanlardin` o`siw energiyasi ha`m tirishen`ligi jokari bolg`an
birinshi a`wlad gibridleri alinadi. Bul usil ko`binese shoshqashiliq ha`m qusshiliqta haywanlardin`
go`shin ko`beytiwde qollaniladi.
5. Almaslap shag`ilistiriw. Bul usildin` maqseti sanaat tiykarinda shagilistiriw siyaqli. Bunda da
geterozisten paydalaniw ma`selesi qoyiladi, biraq sanaat tiykarinda shag`ilistiriwdan biraz parq qiladi:
bunda birinshi a`wlad gibridlerinin` urg`ashisinan na`sil aliw paydalaniladi. Almaslap shag`ilistiriw
a`piwayi-eki porodali ha`m quramali-u`sh porodali boliwi mu`mkin.
4. Gibridlew. Gibridlewdin` maqseti. Ha`r qiyli tu`rge kiriwshi haywanlardi shagilistiriw gibridlew dep
ataladi. Gibridlew eki maqsette qollaniladi.
1. Jumisshi haywan aliw ushin
2. Taza poroda shig`ariw ushin
Tu`rler araliq gibridlewde g`ashir, yag`niy at penen eshek gibridi, bir o`rkeshli tu`ye menen eki o`rkeshli
tu`ye gibridi misal boladi. Taza poroda shig`ariw maqsetinde shag`ilistiriw joli menen shotgorn go`shli
poroda menen Indiyanin` o`rkeshli qaramali-zebudan qaramaldin` Santa-gertruda porodasi jetistirilgen.
Jumsaq ju`nli qoydi jabayi qoy – arxar menen shag`ilistirip, qazaqi arxar merinos porodasi shig`arilg`an.
Dostları ilə paylaş: