O’zbkiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innoatsiyalar vazirligi

O’ZBKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM, FAN VA INNOATSIYALAR VAZIRLIGI

Mirzo Ulugʻbek nomidagi Oʻzbekiston milliy universiteti Tarix fakulteti
“Jahon tarixi” kefedrasi
3-kurs
Mirzayeva Xosiyat
“Jahon tarixi” fanidan
KURS ISHI
Mavzu: INGLIZ-AFG’ON URUSHLARI VA XALQARO VAZIYAT
MUNDARIJA
KIRISH…………………………………………………………………………..3
I BOB. AFG’ONISTONGA QARSHI INGLISH AGRESSIONINING BOSHLANISHI.
1.1 Afg’on urushlari vaqtida xalqaro vaziyat………………………..……………7
1.2 Birinchi ingliz-afg'on urushi (1838-1842)…………………………………….12
II BOB. XIX ASRNING IKKINCHI YARIMIDA BUYUK BRITANIYA AFG’ONISTONDAGI SIYOSATI.
2.1 Afg‘onistonning “yopiq chegara” siyosati……………………………………22
2.2 Buyuk Britaniyaning Afg'onistondagi "hujum siyosati"……………………...25
2.3 Ikkinchi ingliz-afg'on urushi (1878-1881) va uning oqibatlari……………….28
XULOSA…………………………………………………………………………30
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR……………………………………….32

KIRISH
Ishning dolzarbligi. Afgʻoniston Sharq va Gʻarb oʻrtasidagi chorrahada joylashgan boʻlib, qadim zamonlardan buyon savdo va migratsiya markazi boʻlib kelgan. Uning geosiyosiy joylashuvi - bir tomondan Janubiy va Markaziy Osiyo, ikkinchi tomondan Yaqin Sharq o'rtasida joylashganligi mintaqa mamlakatlari o'rtasidagi iqtisodiy, siyosiy va madaniy aloqalarda muhim rol o'ynashga imkon beradi. Global xalqaro munosabatlar nuqtai nazaridan Afg‘oniston anglo-sakson dunyosi va rus sivilizatsiyasi manfaatlari to‘qnash kelgan joy edi.
XXI asr olamida umumiy maqsadlar, xalqaro terrorizm va narkotik moddalarning noqonuniy aylanishiga qarshi kurash birinchi o‘ringa chiqadi. 19-20-asrlarda Afgʻoniston oʻzini mustahkamlash va raqibni zaiflashtirish imkoniyati, harbiy-diplomatik oʻyin maydoni sifatida koʻrilgan.
Afg'onistonning muhim savdo yo'llari chorrahasida joylashgan tranzit pozitsiyasi. Savdogar koloniyalaridan tashqari, bu erda turli xil kelib chiqishi bo'lgan ko'plab voizlar va turli dinlarga e'tiqod qiluvchilarning butun jamoalari joylashdilar. O'tgan bir necha o'n yilliklar davomida Yaqin Sharq va Markaziy Osiyoda mintaqadagi kuchlar muvozanatini tubdan o'zgartirgan voqealar sodir bo'ldi. Erondagi islom inqilobi, Afg‘onistondagi urush, Sovet Ittifoqining qulashi va Markaziy Osiyoda yangi mustaqil davlatlarning tashkil topishi, Afg‘onistonda Tolibon harakatining hokimiyat tepasiga kelishi, Amerika qo‘shinlarining Afg‘oniston va Iroqdagi operatsiyalari – hammasi. bu voqealar siyosatchilar va diplomatlarni XIX asr oxiri - XX asr boshlarida yana bir bor ushbu mintaqaga e'tibor qaratishga majbur qildi. jangovar harakatlar va diplomatik oʻyinlarga sahna boʻlgan. Bu “katta o‘yin”ga o‘sha davrning ikki yirik imperiyasi – inglizlar va ruslar jalb qilingan. Qarama-qarshilik XX asr boshlarigacha davom etdi. va 1907 yilda Eron, Afg'oniston va Tibetda ta'sir doiralarini taqsimlash to'g'risidagi konventsiyaning imzolanishi bilan yakunlandi.
Mavzuning o’rganilish darajasi. Bu mavzuga qiziqish Sovet Ittifoqi parchalanganidan keyin jahonning yetakchi kuchlari oʻrtasida Markaziy Osiyo mintaqasida geosiyosiy ustunlik uchun kurash muammosi yana paydo boʻlganligi bilan izohlanadi. Albatta, XIX asr va XX asr boshlarida Angliya-Rossiya raqobati o'rtasida to'g'ridan-to'g'ri o'xshashliklarni keltirib bo'lmaydi. yoki 20-30-yillardagi ingliz-sovet qarama-qarshiligi. o'tgan asr va XX-XXI asrlar bo'yida mintaqada paydo bo'lgan "Yangi buyuk o'yin", chunki hozirgi bosqichda qarama-qarshilik boshqa sharoitlarda sodir bo'ladi. "O'yinchilar" tarkibi o'zgardi: Xitoy qarama-qarshilikka faol qo'shildi va Buyuk Britaniya o'rnini Amerika Qo'shma Shtatlari egalladi. Biroq Markaziy Osiyoda hukmronlik uchun kurashning tarixiy ildizlarini va Angliyaning mintaqadagi siyosatining asosiy tushunchalarini o‘rganish, albatta, undagi mavjud vaziyatni baholash uchun katta ahamiyatga ega. Bu fakt bilan izohlanadi. Bu mavzu quyidagi shaxslar tomonidan o’rganilgan: Kaye, John William, Sale, Lady Florentia¹, o’zbek tarixchilaridan Mannonov A.M., Abdullayev N.A., Rashidov R.R².