Ozuqa muhiti

3. Hujayralar va hujayra tizimlarining ayrim funksional xususiyatlari
Biotexnologiya tabiiy substratlardan ajratilgan yoki laboratoriya sharoitida eksperimental yaratilgan, hujayralaming metabolik faolligini amaliy jihatdan amalga oshirishga asoslanadi. Aukariot, prokariot va eukariot vakillarini ko‘paytirish uchun tavsiya etilayotgan ozuqa muhitlari akoriotlami yetishtirish" uchun jonli hujayralar yoki to'qimalar kerakligi ma’nosida birbiridan farq qiladi. Masalan, gripp viruslari tovuq embrionlarida, tamaki mozaikasi virusini - tamaki o'simliklarida, faglami - bakteriyalaming hujayralarida va hokazo to'playdi. Ko'pchilik prokariotlar qulay ozuqa muhitlarida oson ko'paytiriladi, biroq ular orasida bunday sharoitlarda qiyinchilik bilan o'sadigan yoki butunlay o'smaydigan turlar bor - ularga akoriotlar singari jonli to'qimalar kerak (ayrim spiroxetlar, pnevmosistlar, rikketsiyalar, xlamidiyalar). Bunday turlar obligat parazitlar deyiladi, buni tegishli ishlab chiqarishni tashkil etishda hisobga olish zarur. O'simliklar va hayvonlaming turli hujayralari to'g'risida ham shu tarzda fikr yuritish mumkin. Prokariot va eukariot uchun ozuqa muhitlari konstruktiv va energetik almashUvda foydalaniladigan (azot, uglerod, oltingugurt, kislorod, vodorod, fosfor, vitaminlar) barcha zarur ingrediyentlarni o'z ichiga olishi kerak. Misol tariqasida E.Coli, Peniccillium chrysogenum, tamaki ekinlari hujayralari va insonning B-limfoblastlari uchun ozuqa muhitlarini keltirish mumkin (23-26-jadvallar). E.coli biotexnologiyada keng qo'Uaniladi, xususan, inson gormoni somatotropin sintezi to'g'risida boshqa jins genetik axborotini eltuvchi shtammlar yoki entero-toksinlarni sekretirlovchi shtammlar va boshqalar; penitsillarning ayrim tur- lari penitsillin qatori: benzil,- eksibenzil-, fenoksmetil-, 52-pentil-, n-geptil, allilmerkaptometil-penitsillinlar antibiotiklarining produsentlari hisoblanadi:
R yuqorida keltirilgan radikallardan biri
N. tabacum hujayra kulturasi nikotin alkaloidi olish uchun ishlatiladi. Limfoblastlar hujayra kulturasi esa a-interferon oqsili olishga xizmat qiladi.