Paleografiya yordamchi tarix fani

Paleografiyaning  ish  uslubi:  paleografiyaning  uslubi  asosida  qo`lyozmadagi  bir 

qator  belgi-xususiyatlar,  masalan,  harflarning  grafikasi,  yozuvda  ishlatilgan 

material, qo`lyozmadagi bezaklar, qo`lyozmani yozishda ishlatilgan yozuv qurollari 

ustidan o`tkaziladigan kuzatishlar, shuningdek bu xususiyatlarning tarixiy bir davr 

uchun o`zaro mos kelish-kelmasligini aniqlash ham bu fanning ish uslubiga kiradi. 

                                                   6 

---

Ma`lumki,  tarixdagi  har  qanday  davrdagi  ijtimoiy-iqtisodiy  va  madaniy- 

ma`naviy taraqqiyot darajasi o`sha davrdagi yozuvning holatida o`z izini qoldiradi, 

yozuvning  xususiyatlarini  belgilaydi.  Boshqacha  aytganda,  paleografiyaning 

tadqiqot  ob`yekti  bo`lgan  qo`lyozmalarning  tashqi  belgilarini  bir-biri  bilan 

bog`laydi.  Masalan,  Arab  xalifaligining  VIII  asr  o`rtalari  va  IX  asr  boshlaridagi 

iqtisodiy,  siyosiy  va  madaniy  taraqqiyoti  o`sha  davrdagi  yozuvga  o`z  ta`sirini 

o`tkaza  olgan.  Bundan  tashqari  o`sha  davrda  yaratilgan  qo`lyozmalarda  ham 

o`zining izini qoldirgan, ya`ni sekinlik bilan yoziladigan kufiy yozuvi o`rnida davlat 

muassasalaridagi ish yuritishda undan ko`ra tezroq yozish imkoni bor bo`lgan nasx 

yozuvi  bilan  almashgan.  Shuningdek,  qo`lyozma  yozish  uchun  ishlatiladigan  va 

o`sha  davr  uchun  o`ta  qimmat  va  kamyob  hisoblangan  papirusni  qog`oz  siqib 

chiqargan.  Chunki  papirus  ish  yuritishdagi  betinim  o`sib  borayotgan  ehtiyojni 

qondira olmay qolgan edi.