Parazitoloji

Phylum: Ciliophora
 
(Ciliata) (=Siliyatlar, Silliler)
Diagnostik özellikleri
1. Nuklear
 
dualizm
2. Siller
 
ve sil yapıları
3. Konjugasyon
4. infrasiliyatür
5. Homothetogenik
 
(enine) İkiye 
Bölünme
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Phylum: Ciliophora
 
(Ciliata) (=Siliyatlar, Silliler)
Holotrikoz: Hücre yüzeyi 
kineti (=sil sırası) olarak 
isimlendirilen sıralarda çok 
sayıda sil taşır.
Oligotrikoz: Siller sadece 
belli bölgelerde kuşak veya 
demetler halinde 
indirgenmiştir
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Phylum: Ciliophora
 
(Ciliata) (=Siliyatlar, Silliler)
Sitostom çoğunlukla bir çöküntünün (vestibül) dibinde yer alan hücre 
ağzıdır.
Siliyatlar arasında ağızsız (astomatoz) veya çok ağızlı (polistomatoz) türler 
de bulunabilir
Peristom vestibülü çevreleyen hücre duvarıdır Membranel adı verilen 
özelleşmiş beslenme silleri ile örtülüdür. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Phylum: Ciliophora
 
(Ciliata) (=Siliyatlar, Silliler)
Eşeyli çoğalma iki bireyin geçici olarak yanyana
 
gelip bir sitoplazma köprüsü ile
birbirlerine bağlı iken nuklear
 
materyalin karşılıklı değiş tokuşu ve birleşmesi
şeklinde meydana gelir (konjugasyon)
Eşeysiz çoğalma ise enine ikiye bölünme (homothetogenik
 
tip) şeklindedir. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Phylum: Ciliophora
 
(Ciliata) (=Siliyatlar, Silliler)
Siliyatların çoğunluğu serbest
yaşar, heterotrofik beslenirler
Omurgalı ve omurgasız
hayvanlarda kommensal, nadiren
de parazitik
 
şekilde yaşayan
simbiyont
 
türleri de bulunur
İnsanda patojenik
 
olan tek siliyat
türü Balantidium
 
coli’dir
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Species: Balantidium
 
coli
 
(Dizanteri siliyatı)
Kalın bağırsak boşluğunda
kommensal, bağırsak mukoza
ve submukozasında
 
da parazitik
yaşar.
Doğal konağı domuzlardır
Rastlantısal olarak insan, diğer
primatlar, kedi, köpek, sıçan,
koyun ve sığırlar da konak
olabilir
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Species: Balantidium
 
coli
 
(Dizanteri siliyatı)
Domuzlarda genel olarak
hastalık yapmaz
Bağırsak mukozasının
Salmonella
 
gibi bakterilerin
aşırı çoğalması veya diğer bazı
sebeplerle hasar görmesi
durumunda patojen hale geçer
Domuz dışkısı ile dışarı atılan B.
coli
 
kistlerinin yutulması ile
insanlarda ‘balantidial
 
dizanteri’
meydana gelir 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Species: Balantidium
 
coli
 
(Dizanteri siliyatı)
Kalın bağırsak mukozası ve
submukozasında
 
Entamoeba
histolitica
 
ile meydana
gelenlere benzer lezyonlar
oluşturur
Kanlı ishaller
 
meydana gelir
Tedavi edilmezse öldürücü
olabilir
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Balantidium
 
coli
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Balantidium
 
coli
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Species: Balantidium
 
duodeni
Kuyruksuz kurbağaların
duodenum
 
ve rektum
kısımlarında yaşar 
Kısa oval şekilli ve posterior
konumlu tek bir kontraktil
vakuole
 
sahiptir
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Balantidium
 
elongatum
Uzun elips şekilli, bir ön bir arka
konumlu 2 kontraktil
 
vakuole
sahiptir
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Helminthes
 
(=Vermes) (Kurtlar, Solucanlar)
1)
 
Platyhelminthes
 
(=Plathelminthes)
 
(Yassı Kurtlar)
2)
 
Mesozoa
3)
 
Acanthocephala
 
(Akantosefaller, Başı Dikenliler)
4)
 
Nematoda
 
(=Nemathelminthes)
 
(Nematodlar, Yuvarlak Kurtlar)
5)
 
Nematomorpha
 
(Kılsı Kurtlar)
6)
 
Annelida
 
(Annelidler, Halkalı Kurtlar, Segmentli
 
Kurtlar)
İnsan ve hayvanların vücudunda endo-
 
veya ektoparazit
 
yaşarlar.
Oluşturdukları hastalıklara Helmintiasis
 
(Helmintiyaz)
 
veya Helmintose
 
(Helmintoz)
 
denir.
1. Hücreleri dokular ve organlar oluşturmak üzere özelleşmiştir.
 
2. Çizgili kas ve eklemli eklentiler taşımazlar.
 
3. Bilateral
 
simetrilidirler.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Mesozoa
 
(=Orthonectida)
-Denizel yumuşakçalarda (Gastropoda
 
ve Cephalopoda) 
-Gonadlar
 
ve Nefridium
 
kanalları içinde endoparazit
 
yaşarlar.
 
-Sölom yoktur. 
-Vücutları basit olup 2 hücre tabakasından oluşur.
 
-İstiridyelerde parazitik
 
yaşayan bir türü: 
Rhopalura  granosa
’dır.
Yaşamları boyunca en az 
bir dönem boyunca, 
"somatoderm" adı verilen 
silli
 
bir dış yüzeye sahip 
olurlar. 
Protozoonlar
 
ve 
metazoonlar
 
arasında geçiş 
formu oldukları kabul edilir. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Nematomorpha
 
(Kılsı Kurtlar, At Kılı Kurtları)
•
 
Erginleri tatlısularda
 
serbest,
•
 
Genç bireyleri ise 
karasal arthropodlarda
 
(böcek, kırkayak, çiyan
 
vs) vücut içinde 
parazittir (Protelien
 
Parazitlik).
•
 
Segmentsiz, iplik 
şeklinde kurtlardır. 
•
 
Erginlerinde bağırsak iş 
görmez.
•
 
Boşaltım, dolaşım 
sistemleri ve gerçek 
sölom yoktur.
•
 
Pseudosölom
 
vardır.
•
 
Gelişimlerinde 
GORDİOD 
(=NEMATOMORF) 
LARVASI
 
bulunur.
•
 
Kısırlığa
 
neden olurlar.
•
 
Tatlısu’da
 
Gordius
.
(Tatlısu’da)
(Denizlerde)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Acanthocephala
 
(Akantosfefaller, Baştan Dikenliler)
•
 
Tamamı dihetereoksen
 
endoparazittir.
•
 
Biri omurgalı [balık, nadiren kuş veya 
memeli] son konak,
•
 
Diğeri omurgasız [kabuklular-sucul-
 
veya böcekler-karasal-] ara konak’tır.
•
 
Genç bireyleri omurgasızlarda, erginleri 
omurgalıların sindirim sisteminde 
parazitlenir.
•
 
Vücut silindir şeklindedir.
•
 
Ön uçta, konak bağırsağına tutunmada iş 
gören, kılıfına çekilebilen üzeri dikenli bir 
Hortum (Proboscis)
 
ve gerisinde çıplak 
bir boyun kısmı
 
bulunur. İki yapıya 
birden Presoma
 
(Ön vücut),
 
gerisindeki 
kısma Opisthosoma
 
(Gövde)
 
denir.
•
 
Pseodosölom
 
vardır. Bağırsak yoktur.
•
 
Erginler son konağın ince bağırsağında 
yaşarlar.Gelişiminde;
Yumurta
→
Akantor→Akantella→Kistakant
 
safhaları görülür.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Moniliformis dubius 
Ara Konak: Hamam Böceği      Son Konak: Fare, Sıçan, köpek, Kedi.
Gigantorhynchus hirudinaceus 
Ara Konak: Böcekler
 
Son Konak: Domuz, insan
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Platyhelminthes
 
(=Plathelminthes) (Yassı Kurtlar)
Yassı kurtlardan ergin bir Turbellaria
 
üyesinde vücut enine kesitinin şematik görünümü
•
 
Dorso-ventral 
yönde yassılaşmış, şerit ya da yaprak şekilli yassı kurtlardır.
•
 
serbest yaşayanlar yanında, çok sayıda parazit formlar da bulunur
•
 
Yumuşak vücutları bilateral
 
simetriktir. 
•
 
Ağızları ventral
 
konumlu olan bir grup (Turbellaria) dışında, av yakalama ve tutma 
ile ilgili yapıları ön uçta lokalize olmuştur.
•
 
Endoderm orijinli 
Gastrodermis 
(bağırsak duvarı) ve ektoderm orijinli epidermis-
 
kas kılıfı arası (
Blastosöl
), mezoderm orijinli parankima (mezenşim) dokusu ile 
doludur. Bu nedenle sölom (vücut boşluğu) bulunmaz. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Ağız ile başlayan, genelde bir farinks ile 
devam eden sindirim sistemleri basit ya 
da dallanmış bir tüp veya kese 
görünümündedir ve bir anüs içermez, 
yani sindirim artıkları yine ağızdan 
dışarı atılır. 
İyice parazitik şeritlerde (Cestoda) bu 
yapılar tamamen kaybolur. Sindirim 
sistemi hiç yoktur. 
Damar yahut dolaşım sistemleri ve 
solunum sistemleri yoktur. 
Boşaltım, sinir ve üreme sistemleri 
mevcuttur.
Boşaltım organları protonephridium
(protonefridium)’lardır. ilkel böbrek 
hücreleri gibi, suda erimiş atık 
maddeleri toplayan, iyon dengesini de 
düzenleyen ve “alev hücreleri” denilen 
silli hücrelerden oluşmuşlardır. 
Sinir sistemleri iki loplu bir beyin ve 
buradan çıkarak ön taraftaki duyu 
organlarına giden birkaç sinir kolu ile 
arkaya doğru uzanan 2 adet sinir 
şeridinden oluşur. Bu şeritler enine 
sinirlerle (kommissur) birbirlerine 
bağlanır. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Üç sınıfı: 
Turbellaria
Trematoda
 
(=Karaciğer Kelebekleri)
Cestoda
 
(=Sestodlar, Şeritler)
Trematodlarda
 
vücut tek parça halinde (yaprak şekilli).
Sestodlarda
 
ise Skoleks, Boyun ve Strobila
 
(Proglotisler).
Şeritlerde uterus
 
kapalı ve bağırsak hiç yoktur.
Trematodlarda
 
poliembriyoni, sestodlarda
 
tomurcuklanma
 
ile eşeysiz çoğalma da görülür.
(vagina!)
insan ve çeşitli 
hayvanların iç 
organlarında parazit.
(tatlı su, deniz ve karada nemli yerlerde serbest)
Schistosoma
türleri hariç tamamı hermafrodittir; döllenme dahilidir.
………
 
………
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Classis: Trematoda
 
(=Trematodlar, Karaciğer Kelebekleri)
Yaprak veya oval şekilli vücutları 
sırt-karın yönünde yassılaşmıştır.
 
Hayvan ve bazen insanlarda 
endo-
 
ve ektoparazittirler.
3 alt-sınıfı:
Monogenea: Soğuk kanlı omurgalı 
ve yumuşakçalarda ektoparazit.
Aspidobothrea: Tatlısu
mollusklarında endoparazit.
Digenea: Diheteroksen
endoparazitler
(Omurgasız+Omurgalı)
İnsan sağlığı açısından da önemli olan 
Digenea’dır.
1 veya 2 ara konağa (yumuşakça, 
böcek, kabuklu bazen de balık) 
sahiptirler.
Gelişimleri metamorfozludur; 
Ara konaklarında üretken larva 
safhaları geçirirler.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Yumurta→Mirasidyum→Sporosist→Redya→
 
Serkarya→Metaserkarya→Ergin
Yumurta
 
 Son Konak
 
   1. Ara Konak
 Sporosist
 
Redya*
 
  Serkarya
 
 Serkarya
 (Serbest Yüzer)
Metaserkarya
 (Kistik Form)
  (Yumuşakça)
 (Omurgalı)
 
Ağız yolu ile
 
bulaşma
 
     Mirasidyum
(Serbest yüzer)
    Doğrudan ağız veya deri yolu ile bulaşma
(Schistosoma cinsinde)
*Schistosoma
cinsinde yok
2. Ara Konak
veya Su bitkisi
Ergin
 
Tipik bir Digenea
 
(=Gerçek Karaciğer Kelebeği) türünün yaşam döngüsü 
Karaciğer 
Safra 
Yollarında
Silli
 
ve 
Hareketli
Germinal
 
Hücreler içeren kese
(Sindirim bezi ve lenf kanallarında
Ağız vantuzu, yutak, kısa 
bağırsak ve Germinal
 
hücreler içerir
Sindirim sistemi 2’ye çatallı, 
Boşaltım kanalı ve karın 
vantuzu olan kuyruklu larva
(şistozomül)
4 Takımı: Strigeatida, Echinostomida, Opistorchiida
 
ve Plagiorchida
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Bayram GÖÇMEN
, Prof. Dr. 
Ege Üniversitesi F
en Fakültesi 
Biyol
oji Bölümü, Zool
oji 
Anabili
m Dal
ı 
Bornova, 
İzmir 
HER HAKKI S
AKLIDIR!
 
 
 

Kanda ve bilhassa venalarda 
yaşarlar.
Ayrı eşeylidirler (Dioik). Seksüel 
dimorfizm görülür.
Erkeklerinde Reseptakulum seminis
yoktur.
Erkeklerinde Ginokoforik Kanal var.
Serkarya çatal kuyrukludur. Bulaşma 
deri yolu iledir.
İnsanda:
-
Schistosoma haematobium
-
S. mansoni
-
S. japanicum 
yaşar.
Sığır, manda ve koyunlarda:
-
S. bovis
-
S. spindale
Koyun keçi, fare ve kobaylarda:
-
 
S. intercalatum (
Afrika’da 
insanlardan da kayıt vardır).
S. haematobium
idrar kesesi 
venasında yaşar ve Yumurtaları