Parkinson hastaliği prof. Dr. Aytekin Akyüz

PARKİNSON HASTALIĞI

• Prof.Dr.Aytekin Akyüz

• C.Ü. Tıp Fak. Nöroloji AD

Klinik Görünümler

• 1817 James Parkinson

• “Titrek Felç” (An Essay of the Shaking Palsy)
• Tanı için 3 taneden ikisi gereklidir
• Bradikinezi, rijidite, tremor (primer olarak istirahatte)
• Diğer belirtiler : Maske yüz, hipovolemik konuşma, yutma güçlüğü, mikrografi, eğik postür, ayak sürüyerek yürüme, başlamada tereddüt ve donma
• Başlangıç: Sinsi, tek taraflı ilerleyerek bilateral

Parkinson Hastalığı

• Kronik, progresif nörodejeneratif hastalık

• Substantia nigra pars compacta kısmındaki dopaminerjik nöronların yavaş ve selektif kaybı

• Klinik belirtiler

• Bradikinezi, rijidite, tremor ve geç dönemde postüral instabilite
• Otonomik disfonksiyon
• Ortostatik hipotansiyon, kabızlık ve mesane disfonksiyonu, sexüel bozukluklar
• Nöropsikiyatrik Bozukluklar
• Depresyon, demans, psikoz

Belirti ve Bulgular

• Kardinal Özellikler İstirahat tremoru

• Bradikinezi

• Rijidite

• Bradikinezi: hareketlerde yavaşlamadır. Hipokinezi: tekrarlayan hareketlerde amlitüd küçülmesi

• Tremor: 4-7 Hz istirahat tremorudur. “ekmek ufalar”, “hap yapar” tarzda kaba tremordur.

• Rijidite: agonist ve antagonist kaslarda tonus artışıdır. Tremorda eklenmişse “dişli çark belirtisi” görülür

Ek Belirti ve Bulgular

• Sandalyeden kalkmada güçlük

• Yatakta dönmede güçlük

• Hipofonik (kısık) konuşma

• Salya akışı

• Koku duyusu kaybı

• Ayakta distoni

• Sık düşme, eğik postür, donma atakları

Epidemiyoloji

• 50 yaşında % 0.1, 60 yaşında % 1, 65 yaşında % 3, 80 yaşında % 10

• İnsidans 5-25/100000, prevelans 50-350/100000

• Tipik başlangıç 40-70 yaş

• ort.başlangıç 62 yaş

• 40 yaş altı % 4-10

• Erkeklerde biraz daha fazla

• ABD’de 1 milyon (% 0.03) PH (yıllık kişi başı maliyet 24 bin $)

Etyoloji

• İdyopatik

• Genetik Predispozisyon

• Alfa sinüklein, ubikuitin, tau (OD)
• Parkin (OR)

• Oksidatif Stress (serbest radikal artışı hücre ölümüne neden olur)

• MAO-B metabolizmasında artış
• Azalmış glutation ve serbest radikal “klerensi”

Etyoloji

• Artmış eksitatör aminoasitler – kalsiyum sitotoksisitesi

• Trofik faktör yetmezliği

• Mitokondriyal disfonksiyon

• İnflamasyon

• Çevresel toksinler-MPTP, karbon monoksit, ağır metaller, pestisid, petrokimyasallar

• ÇEVRE+GENETİK FAKTÖRLER

Risk Faktörleri

• Yaş

• Aile öyküsü

• Erkek cinsiyet

• Kafkaslar

• Kişilik –içe kapanık, çekingen, asabi, sorumluluk duygulu, titiz, kurallara bağlı

• Çevresel riskler- toksin, herbsid, pestisid, ağı metal, endüstri bölgesi, kırsal alan, yumuşak su, tekrarlayan kafa travmaları

Parkinsonizm Nedenleri

• Parkinson Hastalığı (%87)

• Parkinson Plus Sendromları

• Progresif Supranükleer Palsi
• Multi Sistem Atrofi (MSA)
• Striatonigral dejenerasyon (SND)
• Olivopontoserebellar atrofi (OPCA)
• Shy Drager Send. (SDS)

• Diğer nörodejeneratif hastalıklarda parkinsonizm

• Kortiko-bazal ganglion dejenerasyonu (KBGD)
• Alzheimer, Pick Hst., Guam tipi parkinson demans kompleksi
• Huntington Hst, Hallervorden Spatz Hst.

Sekonder Parkinsonizm

• İlaca bağlı (nöroleptikler)

• İnfeksiyon (postensefalitik, viral ensefalitler, Creutzfeldt-Jakop Hst)

• Toksinlere bağlı (Mn,CO, MPTP, siyanid, karbon disülfid)

• Strüktürel lezyonlar (kominike hidrosefali, tm, bazal ganglion kalsifikasyonu, aterosklerotik-vasküler parkinsonizm)

• Diğer (Wilson Hst, psikojenik)

Ana Biyokimyasal Anormallik

• Belirgin striatal DA deplesyonu

• “Striatal dopamin yetmezliği sendromu”

• Ölümde, DA kaybı > %90

• DA kaybı < %50 asemptomatik

• -%70 DA kaybı semptomlar ortaya çıkar

• DA kaybının şiddeti PD’de bradikinezi ile koreledir

Patolojik Bulgular

• Substantia nigrada dopamin salgılayan ve depolayan pigmente nöronlarda kayıp

• Levy cisimcikleri

Tanı Kriterleri

• Bradikinezi ve istirahat tremoru veya rijidite

• Levodopaya yanıt

• Sekonder sebeplerin yokluğu – ilaç, multiple infarkt,metabolik.

• Kesin tanı sadece otopsi ile konabilir

Tedavi Seçenekleri

• Preventif Tedavi

• Yoktur (kahve-sigara ?)

• Semptomatik tedavi

• Farmakolojik
• Cerrahi

• Non-motor yaklaşım

• Restoratif- sadece eksperimental

• Transplantasyon
• Nörotrofik faktörler

PD İlaçlar

• Levo dopa+periferik dekarboksilaz inhibitörleri (Madopar, Stalevo)

• Dopamin agonistleri (bromokriptin, pergolid, kabergolid, pramipeksol, ropinirol, apomorfin, amantadin

• COMT inhibitörleri (entakapon)

• MAO-B inhibitörleri (selejilin)

• Antikolinerjikler (biperiden, difenhidramin)

Cerrahi Tedavi

• Talamotomi

• Pallidotomi

• Subtalamotomi

• Derin Beyin Stimülasyonu (beyin pili)

• implantasyon