Tələbələr robotlar üzərində təcrübə keçirlər Azərbaycan Tibb Universiteti rezidentlərinin

Dərslik  hazırlamaqla  yanaşı, 

tərcümə işi də inkişaf etməlidir

- Hazırlanmış dərs vəsaitləri ilə  bağlı 

nə  deyərdiniz?  Keyfiyyət  və  səviyyə 

sizi qane edirmi?

- Dərslik hazırlamaq çox vacib və ağır işdir. 

Bunu  hazırlamaq    böyük  zəhmət,  təcrübə, 

bilik    və  bacarıq  tələb  edir.  Uzun  müddət 

klinik  və  pedaqoji  təcrübəsi  olmayan  adam 

dərslik yaza bilməz. Kafedramızda iki cilddən 

ibarət pediatriya dərsliyi hazırlanıb. Bu, uşaq 

xəstəlikləri,  uşaq  qastrentologiyası  ilə  bağ-

lıdır.  Uşaqlarda  kəskin  bronxial-ağ  ciyər 

xəstəlikləri  və s. Tədris-metodik materiallar 

da hazırlanaraq çap olunub. Amma çap olu-

nan dərsliklər mütəxəssis olaraq məni qane 

etmir.  Çünki  dərsliyi  hazırlayarkən  ən  müa-

sir elmi informasiya bu və ya digər formada 

orada öz əksini tapmalıdır. Hesab edirəm ki, 

dərslik  hazırlamaqla  yanaşı,  tərcümə  işi  də 

inkişaf etməlidir. 

Təəssüflər  olsun  ki,  bizdə  tərcümə  işinə 

bir  o  qədər  də  əhəmiyyət  verilmir.  Səbəbi 

hazırda  dünyada  ən  müasir  tibbi  ədəbiyyat 

və  dərsliklərin  ingilis  dilində  hazırlanması-

dır. Təbii ki, bu da dərslik hazırlanan ölkənin 

inkişaf səviyyəsi ilə bağlıdır. Baxmayaraq ki, 

ölkəmiz  böyük  sürətlə  inkişaf  edib,  amma 

qısa zaman çərçivəsində aydın məsələdir ki, 

hələ biz o səviyyəyə çata bilmərik. Türkiyənin  

yaxşı bir təcrübəsi var. O təcrübədən çalışıb 

yararlanmalıyıq.  Onlar  ingilis  dilində  yazıl-

mış  ən  son  dərslikləri  çox  qısa  zamanda, 

yəni  o  dərslik  buraxıldığı  ölkədə  bir  ili  ta-

mam olmamış tərcümə etdirir və yayılmasına 

şərait  yaradırlar.  Bu  da  tibbdə  olan  ən  son 

məlumat və yeniliklərin dərsliklərdə öz əksini 

tapmasına səbəb olur. Bizdə ingilis dilindən 

tərcümə Türkiyədəki səviyyəyə çatmamışdır, 

bu, həqiqətdir. Bunun da səbəbi, bizdə rus-

dilli mütəxəssislərimizin  kifayət  qədər olma-

sı və ingilisdilli mütəxəssislərimizin azlığıdır. 

Rusiyanın  özü  belə    dünyanın  inkişaf  etmiş 

ölkələrindən  bu məsələdə geridə qalır. Çün-

ki  ingilis  dilindən  rus  dilinə,  rus  dilindən  isə 

Azərbaycan dilinə tərcümə etdikdə bir neçə 

il  vaxt  keçir.  Bu  da  dərc  olunan  material 

və  məlumatların  köhnəlməsinə  səbəb  olur  

və  müasir  tələblərə  cavab  vermir.  Zaman 

keçdikcə yəqin bu problem də aradan qaldı-

rılmış olacaq. 

Biz ilk növbədə türkdilli xalqların 

dəstəyindən istifadə etməliyik

- Siz həm də Türk Dünyası Pediatrlar 

Birliyinə rəhbərlik edirsiniz. Necə oldu 

ki,  belə  bir  mötəbər  Birliyin  yüksək 

postuna seçilə bildiniz? 

- Birlik 1993-cü ilin oktyabrında türk xalqının 

böyük  oğlu  İhsan  Doğramacının  təşəbbüsü 

ilə yaradılıb. O zamandan 2007-ci ilədək Bir-

liyin  rəhbəri  İhsan  Doğramacı  olmuşdur.  O, 

Azərbaycanın  və o cümlədən ümummili lide-

rimizin  çox yaxın dostu idi.  2007-ci ildə onun 

əməkli  olması  ilə  əlaqədar  yeni  seçim  apa-

rıldı. Səsvermənin nəticələrinə görə 2007-ci 

ildən Birliyə mən rəhbər seçilmişəm. Həmin 

ildən  bu  günə  qədər  mənim  rəhbərliyim  ilə 

bu ölkədə növbə ilə 7 konqres keçirilmişdir. 

1993-cü  ildən  o  qurumun  hər  bir  tədbirində 

iştirak  etmişəm.  Bu  qurumun  Türk  dünya-

sının  pediatr  mütəxəssisləri  üçün  nə  qədər 

əhəmiyyətli olduğunun fərqindəyəm. Əlbəttə, 

biz kimlərin dəstəyindən istifadə etsək də, ilk 

növbədə  bizə  qardaş  olan  türkdilli  xalqların 

dəstəyindən istifadə etməliyik. Hesab edirəm 

ki, biz bir-birimizə nə qədər yaxınlaşsaq, bir 

o  qədər  irəli  getmiş  olarıq.  Heç  yadımdan 

çıxmaz.  Rəhmətlik  İhsan  bəy  Doğramacı 

həyatının  son  illərində  həmişə  arzulayardı 

ki,    7-ci  dil  olaraq  dünyada    türk  dili  qəbul 

edilsəydi,  bu  dünyadan  rahat  köçərdim. 

Problemlərimizdən  biri  də  ondan  ibarətdir 

ki, bu gün ortam türk dili yoxdur. Hazırda bu 

istiqamətdə dövlətlər arasında hazırlıq işləri 

gedir.    Düşünürəm  ki,  müəyyən  zamandan 

sonra biz bu məqsədə də nail olacağıq. 

Biz türk həmkarlarımız ilə birlikdə Türk Dün-

yası Pediatrlar Birliyi çərçivəsində Ankarada  

üç  min  sözdən  ibarət 

“İngiliscə-türkçə-

azərbaycanca-rusca”

 tibb terminləri lüğətini 

çap etdik. Kitabın müəllifləri Türkiyədən pro-

fessor  Murat  Yurdakök  və  mən  olmuşam. 

Kitabı  hazırlayanda  əsas  məqsədimiz  o 

olub ki, türk dünyasında istifadə olunan tibb 

terminlərini  bir-birinə  yaxınlaşdıraq.  Hər  bir 

türkdilli mütəxəssis yazılan terminləri anlaya 

bilsin. Rusca-azərbaycanca bölümünü mən, 

ingilis-türk dili bölümünü isə Murad Yurdakök 

hazırlayıb.

Problemin  qarşısını  körpələr 

dünyaya yeni gələn vaxt almalıyıq

-  Son  dövrdə  qazanılmış  nailiyyətlər 

barəsində nə deyərdiniz? 

- Bu yaxınlarda biz kafedra və K.Fərəcova 

adına  Elmi-Tədqiqat  Pediatriya  İnstitutunun 

iştirakı  ilə  ötən  il  “Elmin  İnkişaf  Fondundan 

32  min  manat  həcmində  bir  qrant  udduq. 

Layihə    yenidoğulanlarda  nekratik  interoko-

litin diaqnostikası, müalicəsi və profilaktikası 

məsələlərinə həsr olunmuşdur. Bu gün res-

publikamızda  bütün  sahələrdə  olduğu  kimi, 

tibb sahəsində də çox böyük işlər görülür. İlk 

növbədə bu ölkə başçısının adı ilə, onun  bu 

işə olan münasibəti ilə bağlıdır. Eyni zaman-

da Səhiyyə Nazirlyində bu tələbə və qayğı-

ya uyğun genişmiqyaslı iş aparılır. Uşaqlara 

göstərilən tibbi xidmətin daha da yaxşılaşdı-

rılması  üçün  bu  gün  hər  kəs  pediatr  olaraq 

yaxşı başa düşür ki, biz problemin qarşısını 

körpələr  dünyaya  yeni  gələn  vaxtdan  alma-

lıyıq.  Bu  yolla  biz  minilliyin  4-cü  məqsədi 

hesab olunan uşaq ölümünün  qat-qat azal-

masına nail olmalıyıq. Düzdür, bu məqsədə 

yaxınlaşmağa çox az bir məsafə qalıb .   

Dünyada  1990-cı  illə  müqayisədə  2015-ci 

ildə  uşaq  ölümünün  sayının  3  dəfə  azaldıl-

ması nəzərdə tutulub. Təsəvvür edin, 1990-

cı  illərin  əvvəllərində  Azərbaycanda  uşaq 

ölümü 1 yaşa qədər 1000 nəfərə 29.5 nəfər 

təşkil edirdisə, bu gün bu rəqəm 10.8-ə çatır. 

Artıq 3 dəfəyə yaxın azalmaya nail olmuşuq. 

Hazırda Səhiyyə Nazirliyində bu istiqamətdə 

məqsədyönlü  işlər  aparılır.  Bu  yaxınlarda 

nazirlikdə  neontoloji,  yəni  yenidoğulanla-

ra    xidmətin  yaxşılaşdırılması  məqsədilə 

cənab nazirin əmri ilə xüsusi komissiya  ya-

radılıb.  Xidməti  yaxşılaşdırmaq  məqsədilə  

2006-2010-cu  illərdə  Azərbaycanda  Dövlət 

Proqramı    qəbul  olunaraq  həyata  keçiril-

di.  Bu  proqram  çərçivəsində  ölkəmizin  7 

bölgəsində  perinatal  mərkəzlər  yaradıldı. 

Mərkəzlərin  yaradılmasının  özü  də  yeni-

doğulanlara,  hamilələrə,  zahılara  xidmətin 

yaxşılaşdırılması  və  dünyanın  inkişaf  et-

miş  ölkələrinə  çatdırılması  məqsədi  güdür. 

Yəni bu gün görməli işlər çoxdur, amma hər 

şeydən əvvəl biz optimist əhval-ruhiyədəyik. 

Çünki  ölkədə  sosial  sahədə  aparılan  dövlət 

siyasəti bizi sevindirir və ruhlandırır. Əminəm 

ki,  hər  sahədə  olduğu  kimi,  tibb  sahəsində 

də  ən  yaxın  zamanlarda  ölkəmizi  dünyanın 

inkişaf etmiş ölkələri  səviyyəsinə  çatdırma-

ğa nail olacağıq. 

 

Qabil ABDULLAYEV

Müsahibə

“2015-ci ildə uşaq ölümünün sayının 3 

dəfə azaldılması nəzərdə tutulub”

u  Hər  bir  valideyn  istəyər  ki,  onun  yeni  dünyaya  gələn 

övladı  sağlam  və  xoşbəxt  olsun.  Təbii  ki,  körpələrin  sağlam 

böyüməsində valideynlərin diqqət və qayğısı heç də kifayət etmir, 

balacalara həm də yüksək səviyyəli tibbi xidmətin göstərilməsi 

də zəruridir. Valideynlərin uşaqlarına sevgi və qayğısı ilə yanaşı, 

ixtisaslı tibbi xidmətin göstərilməsi gələcəyimiz olan uşaqların 

sağlam böyüməsinə təminat verə bilər.  

31 may   2014-ъц ил

http://www.amu.edu.az

7

Bu gün tariximizə Respublika günü kimi daxil olub. Xalqımız hər 

il bu günü böyük təntənə ilə qeyd edir. Çünki həmin gün – 1918-ci 

il mayın 28-də – Gülüstan və Türkmənçay müqavilələrindən sonra 

müstəqilliyini itirən, yüz ildən artıq müstəmləkə şəraitində yaşayan, 

mədəniyyəti, dili, dini sıxışdırılan Azərbaycan azadlığa çıxmışdır. 

Müsəlman Şərqində ilk demokratik respublika olan Azərbaycan Xalq 

Cümhuriyyəti  ölkəmizin  çoxəsirlik  sosial-iqtisadi,  ictimai-siyasi  və 

mədəni  inkişafının,  xalqımızın  milli  oyanışı  və  dirçəlişi  proseslərinin 

məntiqi nəticəsi kimi meydana gəlmişdir. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti 

xalqımızın siyasi şüur səviyyəsinin, intellektual və mədəni potensialının, 

yüksək istedad və qabiliyyətinin göstəricisi idi. 1918-ci il mayın 28-də 

Azərbaycanın  istiqlaliyyətinin  elan  edilməsində,  Xalq  Cümhuriyyətinin 

təşəkkül tapmasında və fəaliyyət göstərməsində Cümhuriyyətə rəhbərlik 

etmiş  şəxslərin  –  Əlimərdan  bəy  Topçubaşovun,  Məmmədəmin 

Rəsulzadənin,  Fətəli  xan  Xoyskinin,  Həsən  bəy  Ağayevin,  Nəsib 

bəy  Yusifbəylinin,  Səməd  bəy  Mehmandarovun,  Əliağa  Şıxlinski  və 

başqalarının böyük xidmətləri olmuşdur. Bu görkəmli dövlət xadimləri-

nin,  vətənpərvər  ziyalıların,  peşəkar  hərbçilərin  adları  xalqımızın 

yaddaşına əbədi həkk olunmuşdur. 

Azərbaycan  Xalq  Cümhuriyyəti  Avropanın  demokratik  dəyərləri  ilə 

Şərq  mədəniyyətinin  xüsusiyyətlərini  üzvi  şəkildə  birləşdirən  yeni 

dövlət  və  cəmiyyət  nümunəsi  idi.  Cəmi  23  ay  fəaliyyət  göstərməsinə 

baxmayaraq,  ilk  respublika  dövründə  həyata  keçirilən  tədbirlər 

müstəqil  dövlətçiliyimizin  əsaslarının  yaradılması  və  gələcək  inkişaf 

yolunun  müəyyənləşdirilməsi  baxımından  mühüm  əhəmiyyət  kəsb 

etdi.  Demokratik  hüquq  və  azadlıqların  bərqərar  olması,  etnik  və 

dini  mənsubiyyətdən  asılı  olmayaraq  bütün  vətəndaşların    bərabər 

hüquqlarının  tanınması,  hətta  bir  çox  Avropa  ölkəsindən  daha  əvvəl 

qadınlara seçki hüququnun verilməsi, Azərbaycan dilinin dövlət dili elan 

edilməsi, təhsil və mədəniyyətin inkişafına xüsusi diqqət göstərilməsi, 

nizami milli ordunun, təhlükəsizlik strukturlarının qurulması və sair işlər 

Xalq Cümhuriyyəti hökumətinin yürütdüyü siyasətin miqyasını, mahiyyət 

və mənasını əyani şəkildə səciyyələndirir. 

Xalqımız  yeni  tarixi  şəraitdə  öz  dövlət  müstəqilliyini  bərpa  etdikdən 

sonra  ümummilli  liderimiz  Heydər  Əliyevin  rəhbərliyi  altında  Xalq 

Cümhuriyyətinin  ənənələrini  əsas  tutaraq,  müstəqil  Azərbaycan 

dövlətini  yaratdı.  Lakin  Azərbaycan  Respublikası  Azərbaycan  Xalq 

Cümhuriyyətindən fərqli olaraq, mürəkkəb vəziyyətdə öz müstəqilliyini 

və  suverenliyini  qorumağı  və  möhkəmləndirməyi  bacardı,  dövlətçiliyin 

qorunması  üçün  qətiyyətli  tədbirlər  görüldü,  ölkədə  davamlı  ictimai-

siyasi sabitlik bərpa edildi. Bu gün möhtərəm Prezidentimiz cənab İlham 

Əliyevin  rəhbərliyi  altında  Azərbaycan  Respublikasında  demokratik, 

hüquqi, dünyəvi dövlət, vətəndaş cəmiyyəti quruculuğu prosesi uğurla 

davam  etdirilir.  Bu  sahədə  qazanılmış  nailiyyətlər  qürur  doğurur. 

Respublikamızda  siyasi,  iqtisadi  və  sosial  islahatlar  uğurla  həyata 

keçirilir,  ölkə  iqtisadiyyatı  dönmədən  inkişaf  etdirilir,  əhalinin  sosial 

müdafiəsinin gücləndirilməsi üçün təsirli tədbirlər görülür.

Biz bu gün də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin tarixini, onun görkəmli 

şəxsiyyətlərinin fəaliyyətini dərindən öyrənməli, ideyalarını təbliğ etməli, 

təcrübəsindən bəhrələnməliyik. Cümhuriyyətin tarixi təcrübəsi göstərir 

ki, dövlət müstəqilliyini və suverenliyi əldə etmək kifayət deyil, həm də 

onu bütün vasitələrlə qorumaq və möhkəmləndirmək lazımdır.

X

əstəxanadaxili (Nazokomiyal) 

infeksiyalar bu gün də aktual 

bir  problem  olaraq  qalmaq-

dadır.  Problemin  aktuallığı  onunla 

şərtlənir ki , müasir dövrdə  nə qədər 

dezinfeksiyaedici  məhsullarin  çeşid 

bolluğu  və  təsir  mexanizminin  tez, 

qısa müddətli olmasına baxmayaraq 

yenə də xəstəxanadaxili infeksiyala-

rın rast gəlmə tezliyi yüksəkdir. Bu 

da  hər  bir  tibb  işçisinə  bəllidir  ki, 

xəstəxanadaxili  infeksiyaların  yayıl-

ma səbəbi əsasən adi göstəricilərlə 

yanaşı havada Qram - mənfi bakteri-

yalarının miqdarı ilə hesablanır. 

Ona görə də xəstəxanadaxili infeksiya-

lara şubhə, eləcə də epidemioloji  göstəriş 

olarsa təcili havada olan patogen mikrob-

ların (salmonella, mikobakteriya, viruslar 

və s.) varlığı dəqiqləşdirilir.

Bu infeksiyaların yayılması üçün vacib 

olan  üç  faktorun  (mikroorqanizmin  (in-

feksiya) mənbəyi, həssas orqanizm və yo-

luxma yolu) varlığı hər hansı infeksiyanın 

hər an baş qaldırmasına  zəmin yaradır.

Mikroorqanizmin  mənbəyi  dedikdə 

xəstə  insan,  mikrob  daşıyıcısı,  infeksi-

yalaşmış  əşya,  infeksiyalaşmış  sahə  və. 

s nəzərə alınmalıdır ki, bunlar da hər an 

xəstəxanadaxili  infeksiyanın  baş  qaldır-

ması üçün real mənbədir. 

İkinci  faktor-həssas,  zəif  orqanizim 

deyildikdə  isə    bütün  kəskin  və  xroniki 

xəstələr,  əsasən    də    əməliyyatdan  son-

rakı  dövrdə  immun  sistemi,  reaktivliyi 

və müqaviməti aşaği olan xəstələr nəzərə  

alınmalıdır. 

Nəhayət,  yoluxma  yolu  dedikdə 

bəllidir  ki,  hər  hansı  infeksiyanın 

özunəməxsus  keçmə  mexanizmi  möv-

cuddur,  lakin  bütün  bu  yollar  içərisində  

ən  vacib  və  əhəmiyyətli  sayılan  kontak 

yoludur  ki,  bu  da  xəstəxanadaxili  infek-

siyaların  yayılmasında  böyük  rol  oyna-

yır. Bu yolla infeksiyanın ötürülməsində 

əsas  vasitə  tibbi  personalın  əlləridir.                                                                                                                                     

Ona  görə  də  xəstəxanadaxili  infeksiya-

ların  yayılmasının  qarşısının  alınması 

üçün  “Əl  gigiyenası”  təmin  edilməlid

ir.                                                                                                                                     

Tibb tarixində xəstəxanadaxili infeksi-

yaların  yayılmasının  qarşısının  alınması 

yolları  XIX  əsrə  qədər  dəqiq  məlum  ol-

masa  da,  əllərin  yuyulması  fiziki,  ruhi 

xəstəlik  və  günahlardan  təmizlənmənin 

bir  yolu  kimi  qəbul  edilmişdir.                                                                                                                                      

  İlk dəfə 1822-ci ildə fransız əczaçısı kal-

sium xlor məhlulu, yaxud camaşir sodası 

ilə insan cəsədlərindən gələn xoşagəlməz 

qoxulardan  qurtulmağın  mümkün  ol-

duğunu  və  bu  məhlulların  dezinfeksi-

yaedici  və  antiseptik  kimi  istifadə  edilə 

biləcəyini  göstərmiş  -1825-  ci  ildə  yolu-

xucu  xəstəliyi  olan  xəstələrlə  təmasda 

olan  həkimlərin  əllərini  maye  xlor 

məhlulu ilə islatmalarının faydası olaca-

ğını  qeyd  etmiştir.  Cərrahi  əl  antisepti-

kası cərrahi müdaxilədən əvvəl əllərdəki 

tranzitor  flora  ilə  yanaşı  obliqat  floranın 

da  minimum  səviyyəyə  endirilməsidir  .                                                                                                                                        

Belə ki, normada dəridəki aerob bakteri-

yaların sayı  10 ²- 10

2

 kv/sm²- də dəyişir.                                            

Normal  dəridə flora tranzitor və obliqat 

olmaqla iki qrupa bölünür.

Tranzitor  flora  əsasən  dərinin  şəthi 

təbəqəsində  kolonizasiya  edən  və  əl 

təması ilə daşınan mikroorqanizmlərdən 

ibarətdir. Bunlara  əsasən  Qram - mənfi 

–  E.koli,  Perferingis  aeroginaza  və  s. 

daxildir  ki,  bunlar  da  sanitar-gigiyenik 

normalara uyğun  yuyunduqda asanlıqla 

əllərdən kənarlaşdırılır, lakin onu da qeyd 

etmək  vacibdir ki, xəstəxanadaxili infek-

siyaların baş qaldırmasında əsasən tranzi-

tor floranı təşkil edən mikroorqanizmlər 

böyük  rol oynayır.

Obliqat 

floraya 

daxil 

olan 

mikroorqanizimlər  isə  dərinin  dərin 

qatlarında  olan  və  patoğenliyi  zəif  olan 

mikrooqanizmlərdir ki, onlar da 

dəri  tamlığı  pozulmadıqda  çox 

nadir  hallarda  xəstəxanadaxili 

infeksiyaların 

yayılmasina 

səbəb olur.

Onu  da  nəzərə  almaq  lazım-

dır  ki  ,  xəstəxanada  müalicə 

alan  xəstələrin  dərisində  sta-

sionar  şəraitdə  olan  və  infeksiya  törədə 

bilən  mikrooqanizmlər  (St.  ureus,  En-

terococcus,  Psendomanas,  Klebsiel-

la,  Acinetobakter  və  s.)  kalonizasiya 

edir.  Tibb  işçilərinin  əllərində  xəstə 

və  ətraf  mühitlə  təmas  nəticəsində    bu 

mikrooqanizmlərdən    ibarət  tranzi-

tor  flora  formalaşır.  Buna  görə  də  tibb 

işçilərinin  əlləri  cəmiyyətdəki  digər 

şəxslərin əllərindən fərqlənir. Bütün bun-

ları  nəzərə  alaraq    cərrahi  əl  antisepti-

kası  hər  an  nəzər-diqqətimizdə  olmalı 

və cərrahi müdaxilədən  əvvəl yuyunma 

sanitar gigiyenik qaydalara uyğun həyata 

kecirilməlidir. Onu da yaddan cıxarmaq 

lazım deyil ki, cərrahi əl antiseptikasında 

istifadə edilən antiseptik maddələr sürətli 

təsir  göstərməli,  təsiri  nisbətən  uzun 

müddətli    və  təkrarlanan,  istifadələrdən 

sonra kumulyativ xarakterli olmalıdır.

Sədrəddin ATAKİŞİzADƏ,

Tədris Cərrahiyyə Klinikasının 

İnfeksion Nəzarət Komitəsinin sədri, tibb 

üzrə fəlsəfə doktoru

Xəstəxanadaxili  infeksiyaların yayılmasında 

cərrahi əl antiseptikasının rolu

28 May – Respublika günü

http://www.amu.edu.az

31 may   2014-ъц ил

Doğulduğu  andan  1  ya-

şına qədər körpənin qida-

landırılması  ilə  bağlı  olan 

bütün  suallara  tam  ətraflı 

cavablar  “İlk  günündən  1 

yaşına  qədər  körpələrin 

qidalandırılması”  adlı  ki-

tabda:

- Ana südü ilə qidalandır-

manın əhəmiyyəti və onun 

düzgün 

tənzimlənməsi. 

Əmizdirmə 

mövqeləri. 

Ana  südünün  artırılma-

sı  üsulları.  Yarana  bilən 

problemlər  və  onların 

həlli yolları. Əmizdirmənin 

başa çatdırılması və s.

- Süni süd qarışıqları ilə 

qıdalandırmanın  əsasları. 

Süd  qarışığının  seçilməsi, 

düzgün 

hazırlanması, 

verilməsi texnikası və s.

- 

Uşağın 

rasionuna 

əlavə  qidaların  (sıyıqlar, 

meyvə-tərəvəz,  ət  və  s.) 

düzgün daxil edilməsi sxe-

mi (nə vaxtdan, hansı miq-

darda və s.). Yarana bilən 

problemlər və onların həlli 

yolları.  Uşağın  menyusu-

nun tərtib edilməsi. Uşaq-

lar üçün yemək reseptləri.

Filippinin 

Sebu 

şəhərindəki 

hey-

vanxanaya 

gələn 

turistlərə  ilk  baxış-

da maraqlı görünən 

pulsuz  ilan  masa-

jı  təklif  olunur.  Bu 

vaxt masaj insanlar 

tərəfindən  deyil,  ümumi  çəkiləri  250  kiloqram 

olan  böyük  ilanlar  tərəfindən  edilir.  Əlbəttə  ki, 

bu  prosedurla  ziyarətçilərin  heç  də  hamısı  ra-

zılaşmır.

Heyvanxananın əməkdaşları ziyarətçilərə qur-

şağa  qədər  soyunmağı,  bərk  bambuk  çarpa-

yının  üzərinə  uzanmağı  və  özlərini  dörd  Birma 

pitonunun  ixtiyarına  verməyi  təklif  edirlər.  Bu 

pitonların  adı  Mişel,  Uolter,  İ-Ci  və  Danieldir. 

Müştəri  ilə  ünsiyyət  zamanı  gözlənilməz  aclıq 

tutmalarından qaçmaq üçün hər bir masaj sean-

sı ərəfəsində bu ilanların hər biri 10 cücə yeyir.

Heyvanxananın  əməkdaşlarının  bildirdiyinə 

görə,  bu  təhlükəli  canlıların  insan  bədəni 

üzərində  10-15  dəqiqə  hərəkəti  orqanizmə 

sakitləşdirici və sağlamlaşdırıcı təsir göstərir.

Belə masaj qəbul etmiş ziyarətçilərdən birinin 

bildirdiyinə  görə,  masaj  zamanı  nəfəsi  ilanlara 

tərəf  vermək  olmaz,  çünki  bu,  onlara  iynə  ba-

tırma və ya zərbə təsiri bağışlayır. İkincisi, əgər 

təhlükə hiss edirsinizsə, heç vaxt köməyə çağır-

maq olmaz. Bu zaman bədəndəki titrəyişi hiss 

edən ilanlar bunu onlara hücum kimi qəbul edə 

bilərlər.

Heyvanxananın əməkdaşının bildirdiyinə görə, 

bu prosedur çoxlarına qorxulu gəlsə də, sonda 

ondan çox razı qalırlar.

Tibbi biologiya fakültəsinin V kurs, 920

b

 qrup tələbəsi Musayeva 

Şəhla Rafiq  qızının adına verilmiş qiymət kitabçası itdiyi üçün eti-

barsız sayılır.

II müalicə profilaktika fakültəsinin  II kurs,  304

a

  qrup  tələbəsi 

İsgəndərli Elməddin Əliyəddin  oğlunun  adına verilmiş  tələbə bileti 

itdiyi üçün etibarsız sayılır.

Əczaçılıq fakültəsinin  IV kurs,  860

 a

  qrup  tələbəsi  Əkbərova 

Aysel Rasim qızının adına verilmiş qiymət kitabçası  itdiyi üçün eti-

barsız sayılır.

Əczaçılıq fakültəsinin  I kurs,  887

c 

 qrup  tələbəsi Mohammed  

Ayad  Husseinin   adına verilmiş  tələbə bileti itdiyi üçün etibarsız 

sayılır.

Əczaçılıq fakültəsinin  IV kurs,  810-cu  qrup  tələbəsi  Qasımov  

Şahmar  Oqtay oğlunun adına verilmiş qiymət kitabçası  itdiyi üçün 

etibarsız sayılır.

II müalicə profilaktika fakültəsinin  V kurs,  209

b

  qrup  tələbəsi  

Firidunlı  Orxan Abil oğlunun  adına verilmiş qiymət kitabçası itdiyi 

üçün etibarsız sayılır.

Stomatologiya  fakültəsinin  V  kurs,  724

b

  qrup  tələbəsi  Cəfərova 

Könül Səfər qızının adına verilmiş qiymət kitabçası itdiyi üçün eti-

barsız sayılır.

Pediatriya fakültəsinin IV kurs, 566

a

 qrup tələbəsi  Bayramzadə  

Şölə  Azər  qızının adına verilmiş tələbə bileti itdiyi üçün etibarsız 

sayılır.

Məmmədova Sevda Cəmil  qızına 2002-ci ildə Azərbaycan Tibb 

Universiteti  tərəfindən  terapevt    ixtisası  üzrə  verilmiş  internatura 

vəsiqəsi itdiyi üçün etibarsız sayılır.

Áàø ðåäàêòîð

ÅËÄÀÐ ÈÑÌÀÉÛË

Ìüÿëëèôëÿðëÿ  ðåäàêñèéàíûí 

ìþâãåéè  üñò-üñòÿ äüøìÿéÿ áèëÿð.

ßëéàçìàëàð  ýåðè  ãàéòàðûëìûð.

Qəzet “Òÿáèá”  ãÿze òè íèí  

êîìïyuòåð ìÿð êÿ zèíäÿ éûğûëûð, 

ñÿùè ôÿ ëÿíèð, “Áÿõòèéàð-4” ÈÊØ-äÿ 

÷àï îëóíóð

.