Microsoft Word xosrov v? Sirin-nizami g?NC?VI. doc Nİzami GƏNCƏVİ

Gümüş barmaqlara cdirom  yomiıı. 

Qaqum görso yanar lıosoddoıı  yoqiıı. 

And olsun 

о 

zərif biləıdərə 

k

İ, 

Durmuşdur civodo xam gümüş 

təıci.

О büllur toııiııo.  iııсо  bcliııo.

Büllur 

k

İ, doymomiş insan əlinə.

Gümüş baldırına qalmamış sözüm,

Torif ctsom. gcco yatmaram özüm. 

Gözdoıı do doyorli  ayaq tozuna,

No yaxşı and içdim,  qurban gözüııo! 

Taleyim yar olsa, yctişom  ona,

Canımda yer vardır öylə canana.

No 

q o d o r  

k

İ , 

sağam, gctmoz 

KÖıılümdoıı.

401

D ü n y a y a  şah o lsam ,  o n a  q u lam   mon.

ŞIRININ DILINDƏN NIKISANIN 

NƏĞMƏ OXUMASI

Barbod noğmosini  bitirdi, durdu,

NİKİsa m iz ra b ı te llə rə  v u rd u .

Hasari adlanan in со pordodon 

B eb   baıdrolor çıxdı pordodon:

"Q əlb im  t x ^ a q   o ld u ,  ey  sərv,  sənə,

SorvtoK  üstüm o  Kölgo  sorsono!

Son bu qara saçdan neçin qaçırsan?

Моток boynu bağlı tapmazsan,  inan! 

Lovğalandımsa nıoıı bir omir 

K İ m i,

Boynu bağlı goldim bir osir 

K İ m i.

Moııi  öz cvino  qoymadın,  dcmo.

Asiman  sığarmı bu viranəmə?

Qarınca yuvası fıb  yararmı?

MilçoKdo  simürğün qüvvoti varmı?

Quyuya sığarmı geniş Kainat?

Behişti qavrarmı 

k

İ

ç

İ

k

 

ot. nəbat?

Q a p ıç ıy a  la y iq  o lm a sa  b ir baş,

Veribrmi ondan şahlara şabaş?

В ахта, dünon  soni cana gotirdim.

Indi bu canımı 

soııo 

yetirdim.

Xahiş eybm əyə yox mondo taqot,

Koromindon umar 

Könlüm 

şofaot.

Günahım 

böyÜKdiir, 

laıcin т э п  уепэ 

Üzr üçün taparsam ogor bohano.

Öporom  torpağı  qolbim dolu ah,

Əfv cdorson  moııi. olbotto, ey şah!

Üzümü sürtorom toфaqlara т э п ,

Та abır çıxınca üzümə  ycrdon.

Golib yalvararam soııo о  qodor 

Iqbalın ofvino form an göndoror

402

Şah talenaməsi beb göstərir:

PcyKİorin ta le y i  ay  olindodir.

M onso 

ay taleli реук olduğumdan, 

PcyKtOK 

yoldayam, budur, 

ho r 

zaman. 

Soııo 

söylom oKçün 

sevimli dildar,

Bu qaynar qolbimdo gizli sözüm var. 

Sifariş gotirmiş bir qasidəm  nıoıı: 

Gotirdim  borcunu gizli xoznomdon. 

Ağzım xırdalıqdan naz etdi, ey yar! 

Gəlmiş hüzuruna indi günahıcar. 

Dilimdon  alovlu bir dil yüıcsəldi, 

Budur, 

İ

k

İ 

blim  onunla goldi. 

Gözbrim tüm Kİmi dar oldu ogor.

Indi hindu 

K İ m i 

ıızro gəlmişbr.

Yay, 

Kİriş 

gördünsə bu qaşlanmdan, 

Ox vur,  səndə  do var ey b  bir катап. 

Boyun qaçırmışdı  saçım omrindon. 

Getməyinlə ona cəza verdin son. 

Qomzom  sərxoş vaxtı bir ox atdı, bax, 

Ayıq vaxtı goldi  səcdənə  ancaq.

Soııi  göron  saçım oldu porişan. 

Vurmuşam zonciro. bax,  özün,  inan. 

Başımı  moşoltOK qapından saldım. 

Şam 

K İ m i  

canımı  moşolo aldım.

X ottin  q an  tÖKmoyi  ctso 

ixtiyar, 

Xətdən 

nöqto 

K İ m i 

çıxmaram кэпаг. 

Etina 

ctm oso  xoyalın 

т эп э,

Göz yaşı 

tÖKərəm 

ətəıdərinə.

Qanımı о  əqiq b b b r içsələr,

Mirvari dişbrim onları  Kosor.

Ban dorilmomiş bir bağam,  zongin. 

Qapısı  bollidir. açan gizlin.

Əgor 

k

İ , 

narıma göstərib hovos.

Ə1 vurmaq  is to so  sondon qeyri 

kos. 

Most edib  işvomin üzüm suyuyla, 

Ümidsiz, oliboş  salaram yola.

403

Sonin  so ко r d o lu   d o d a q la n n d a n  

Q ey ri,  b a d a m im a  o lm a z  to x u n an . 

FındıqtOK  d aş  a ltd a  q alsa m   d a  b itab , 

Sondon  b a şq a sın a  ç a tm az  b u   innab. 

Sondon  b a ş q a  b iri  p üstom çün  y a n a, 

Piısto  ağ zı  Kİmi gülorom   ona. 

G örsom   tu ru n c u m a  m a il  h o r Kimi, 

TİKan  üsto  q a la r tu ru n c la r Kimi. 

Dorm о к  istoyondo  m onim   x u rm a m i, 

A n c a q   tiкап  g ö ro r olim don  h am i. 

K im   m onim   a lm a m a  m e y lin i  salsa, 

UşaqtOK to v la ra m  m u m   alm alarla. 

A y  q a lx sa  göyloro.  g ü n  düşso  уегэ, 

B u  b a r q ism o t o lm a z   özgo  эПэгэ."

XOSROVUN DILINDƏN BARBƏDIN 

NƏĞMƏ OXUMASI

NİKİsa d ay a n d i,  su sd u  avazi,

О yandan soslondi  Barbodin  sazi.

Iraqlılar Kİmi 

y i i K S o l d i  

sosi.

Axitdi tcllordon  Iraq noğmosi:

"Dostun nosimini  duyur dimağım,

Xozno  xoyalmi  görür çirağım.

Bizim arxa hardan golmişdir bu su?

Hansı yelin xoşdur beb  qoxusu?

Sorv baş qaldırdı yoxsa göylordon.

Ondan oldum beb başı uca man?

Yoxsa, tanc cdondo gi'inos golini.

Comşid gülzarına sopmiş telini?

Mogor poncoromdon 

a y  

düşdü уепэ?

Geco qorq  olmuşdur nur donizino?

Yoxsa,  bchiştdondir oson bu yelbr,

Sevinc osor etdi т э п э  bu qədər?

Görünür qonmuşdur qola ağ tərlan,

404

Gecə can qurtardı qara qarğadan.

B

ə

I

kə

  b iz im b d ir  h ə y a t v e rə n   su,

Getdiıccə canlanır hoyat arzusu.

Y o x s a  boxt y a n d ırd ı у еп э  tozo  şom. 

PərvanətOK y a n ıb  

kü

I

o

 

d ö n d ü   qom .

Yoqin dodağından sopdin bal,  şoı 

Ki, hor bir tərəfdən gəlir bu xəbər.

Ey boxt. о yara de:  ey nazlı nigar,

Bəsdir bu aynlıq,  boxtimi  qaytar! 

Yaxşılıqdan başqa xisbtin çoxdur, 

Sözüm mord  sözüdür, yalanı yoxdur. 

Мэп arpa экэгэк, buğda dormişom. 

Buğdanı göstərib аф а vcrmişom.

В а х т а  acıqlandım torsliyimdon т эп , 

Könlüm soninlodir. özün bilirson.

Əlini  Kosmozlor hind oğrusunun.

ÇünKİ 

mordliyi  do yox deyil onun. 

Şahlıqdan qolbimdo forohim yoxdur 

Ancaq bu dünyada dord-qomim  çoxdur 

Üroyim  sızlayır qomdo.  Kodordo 

О hansı zalımdır düşmosin  dordo9 

Aynlıq qorxusu üroyimdodir.

Hicrandan qorxmayan, bir söyb, ıcimdir? 

Qomindon  ruhumun ümidi  soldu,

Boxtim  olomlorin tapdağı oldu.

Qolbim  monim  deyil, zıılfündon кэпаг, 

Odur bağlanmışam zülfüno.  ey yar! 

Dodağınla xolvot söhbotim  çoxdur, 

Bundan vacib  monim bir işim yoxdur. 

Əgor öz yanına buraxacaqsan,

Ncco gül ycrino  sopirson tİKan?

Içi  molhom  dolu о dodaqları 

Ver mənə,  qurtarmaz onların ban.

О abi-hoyatdan пэ olar 

k

İ , 

son 

Bu yaziq yoxsula bir pay verəsən?!"

405

ŞIRININ DILINDƏN NIKISANIN

NƏĞMƏ OXUMASI

Barbəd beylə gözəl hava çaldısa 

Ondan yaxşısını çaldı NİKİsa.

Novruz gülü 

K İ m i  

açıldı 

ovvol.

Novruz pərdəsində oxudu qozol:

"Soııi göron gözüm пэ bəxtiyardır, 

Astanan monimçıın bir laləzardır. 

Xoyalın  Könlümo olub pasiban, 

Dordimin gözüno tozundur dorman. 

Sondon  osir alır monim  dimağım, 

Sondon işıq alır sohor çırağım.

Son  monim gözümson, gözümo çıraq, 

Bu çıraq vo şama sonson gözol bağ. 

Içdiyin пэ meydir, dönmüson yaza, 

Soııo düşür bu mey, iç, başla naza! 

Hüsnün bir goncliıcdir, görorso  hor 

k o s .  

Bu təzə gəncliıcdən can əsirgəməz.

Bir güzgü götürson эПпэ ogor.

Öz eşqindon qolbin yanıb ah çoıcər.

О çin aynasından götür gözünü,

Özüno çox baxan уеуэг özünü.

Нэг dofo bir yeni naxış 

o k s  

cdoıı. 

Aynaya baxma gol.  ondan ayrıl son. 

Sonin aynan olsun monim  gözbrim. 

Onda ancaq soııi.  soııi  göstorim.

And olsun tanrıya, uca göyloro.

Sonsiz şirin ömrüm dönor zohoro. 

Lobim  acı golir dodaqlarına 

Ki, udtaK bu odu vurursan ona.

Bir 

misKİni 

atdın, qoydun bu hala, 

Əcob  rohmlison. golmo  zavala!

Mondo bir zohor var,  sondo olacı.

Son in  g ü n ü n  x o şd u r,  moniniKİ  acı.

406

Güman edirdim 

k

İ, pis gııno düşsom. 

Olarsan Kömoyim.  nıoıı çoKinorom  qom. 

Indi sərxoş olub belə düşüncən,

Qıçımı bağladın, tutdun olimdon.

Kim yarın qolbini  xoncorlo dolor9 

Sevgili öldürməK mərdliıcdir məgər? 

Нэг saat sinomo tixan vurursan,

Vurma,  oxşa ban vurduğun zaman.

Bir dilsiz dordini  gotir dilino.

Bax bir göz ucuyla bu scvgilino.

Qapına golmişom. ehtiyacım var,

Dar gündo insanın üzü Ьэгк olar.

Yoxsa пэ həddim var, polad hasardan 

KiiloK'do çıxardam çırağı asan.

B ir z am an   yÜKSOKdon  socdo  cdordim . 

In d i  K ənizinəm ,  q ə lb im d ə  dordim .

Gəl 

tÖKino 

qanımı, bir to к bütpərəst, 

Inan 

k

İ, Kəbəyə nöqsan gotirmoz.

Indi 

k

İ,  üzündon ayırdın moııi.

Uzaqdan  seyr edim ban qoy səni. 

Fiıcrinlə yaşayır goncliyim.  bilson. 

Sayaram günləri bu ümidb т эп .

Ah, bir gün qoynuma giroson bitab, 

Çəngin naləsib  vcroson  şorab.

Saçını gcco т э п  tutub öpərəıc,

Öbydim qarşında sohor şamıtaıc!

Lobin  şərabından most olsam ogor. 

Ayılmaram bir do məşhərə qədər. 

Konizin  olmaqdır monim  niyyotim. 

Hicranına daha yoxdur taqətim.

Verdim sənə  boxtin  ixtiyannı,

Y a öldür, ya dirilt bu dildannı.

Son in qabağında т э п  ölsom.  inan, 

Xoşdur ayrı qalıb Ьк yaşamaqdan."

407

XOSROVUN DILINDƏN BARBƏDIN

NƏĞMƏ OXUMASI

N İKİsanın  sö zü   so n a  yetincən,

Barbodin  setarı soslondi  birdon.

Isfahan pordosi  başladı ııova.

Oxudu eşq ilə bir gözəl hava:

"D cyoson  Kuyindo т э п э ,  

ey 

mələıc,

Bir Keçi ayağı atmışdır foloK.

Kosson  qoyun 

K İ m i 

başımı уепэ, 

Golorom 

i t   K İ m i 

son in  киуто.

Alırsan qolbimi.  al, get, пэ olar? 

AşiqlİKdən yaxşı bir peşəmi var?

Наш о bədən 

k

İ , 

dözo bu dərdə,

Baş Könül qomini  çəıcərmi bir də?

Qulluq 

eləm əK çün 

xəstə yararmı?

Bu xəstə  qəlbimin lüzumu varmı?

Çox çalışdım alım bu qəlbi  səndən, 

Səndən birco xoş gün görməmişəm тэп . 

No  son in  işindon aynlmaq тйткйп,

No qolbimdon gedir bu ağır уйкйп. 

Qosom  о сапа 

k

İ , 

yüz т э п э dəyər,

Sənsiz canım qanda boğulub gedor.

О ceyran ovlayan gözlorin  cam,

Gözümo toz tÖKÜr gözün ceyranı. 

Günoşdon ayrılan bir zorro ıcimi 

Sondon  ayrılmışam,  eşit dordimi!

Bir balıqtOK кэпаг düşdüm donizdon. 

Yalqızam,  xostoyom  sondon ayrı тэп . 

Buludda qaldığın aytəıc bəs deyil?

Bu başım, bu qılınc, bu tac,  özün bil. 

Hüsn clindo yeni bir rəy yarandı,

Bir yeni form an ver, tez ol, amandı!.. 

Əlli-altmış 

İ I I İ

k

 

ömrün var, ancaq,

No lazım bu ömro yüz düyün vurmaq? 

Yerin gözüm oldu son in bütün il,

408

Vüsal gecəsindən о qısadır, bil!

Əgər dodağıma gülüş boxş ctson.

Bir ölü diriltdin güman eylə son. 

Donmuşu  busonlo isit, aman ver, 

Ölüyo ətrinlə həyat ver, can ver. 

Uğurludur 

т э п э  

üzünü görməıc, 

Səsini cşitsom olar 

т й Ь а г э к .

P is g ö z d ə n  g iz lə n ə n  abi-hoyattOK 

M ondon  y a y ın m ısa n ,  b u  п эу э  gərəıc? 

B ü tü n  m ə x lu q a tı  xolq  cdoıı  allah, 

B odondo  h ə y a tı  x ə lq  e d ə n  allah  

О  üroK y a n d ıra n   üzünlo  b ir  gü n  

D ö n d ə rə r g ü n d ü zo   g e c ə m i b ü tü n ." 

B arboddo  sən əti g ö rd ü y ü   zam an, 

Ş irin  d uydu:  y o x d u r scvgidon  am an. 

T o n g im iş  qolbindon  b ir ah сокогок 

N İK İsaya dedi:  "B elə  çal görəıc.

B ir h a v a  çal 

k

İ, 

şah  a z sın  y o lu n u , 

BoIko  b u  q o v ğ a n ın  yctişo  sonu."

ŞIRININ DILINDƏN NIKISANIN 

NƏĞMƏ OXUMASI

NİKİsa o x u d u  ca d u g o r 

K İ m i ,

Rahovi  üstündo 

K ö ı c b d i  

simi:

"Gol  yannla banş,  son  ey  sitəmıcar!

Dünon 

Keçdi getdi, 

bu gün do  кссог.

Düyümü aç getsin,  dayanma obos.

Ömür çox tolosir.  son  do bax, tabs!

Şahlıqdan danışma, eşqi et şüar,

Dünyada heç şcyo yoxdur etibar.

Dünya beş günlüıcdür, zoıın ctmo çoxdur, 

Ondan 

Ь эгк 

yapışma,  monası yoxdur.

Çox tava qızmadan qaldı, qaraldı,

Çox bişon  aşlar da itloro qaldı.

409

Durma,  şərab 

İ

ç ə k

, 

bu xoş gecə, gəl! 

Sabah da 

içərİK, 

gəlməsə əcəl.

Sabaha çox da son ümid bağlama,

Işi lap bu gcco düzolt.  saxlama.

Dünyanın qoribo oyunlan var,

Dünya görmomison. пэ fayda, ey yar! 

Bahann var, bu gün ye meyvəsindən, 

Нэг gün novruz olmaz, məgər bilmirsən? 

Insan iylomoso bir gülü, bişəKK,

Xozan golor.  onu aparar 

k ü

I

ə k

.

Yaxşı olur güldon gülab  alasan,

Gül 

so la r gccİKSo 

о 

gü la b tu ta n .

Bir ycrdo 

k

İ,  saxsı yerindədir zor.

M ə n im  Kİmisinə  Kİm  q iy m o t v erər?

Bir qotro su hara, bir ümman hara? 

Günoş olan ycrdo ay golmoz кага. 

Bazann  rovacdır yaxşı işlərlə,

Qoyma ıcasadlıqda dostunu beb.

Kasad malı  da al, Ьэ1кэ do bir gün 

Каппа goldi  о Kasad mal bütün.

Bütöv mallar almaq xoşdur homişo. 

Bozon  sınıq qab da yarayar iso.

Düzdür 

k

İ,  s İ K K o b r  

baha gcdorlor.

Qizil tozunu da hesab cdorlor.

Eşqin quluyam man,  son т э п э  yiyə, 

Daha satma moni eybim var dcyo.

I

k

İ

co

  a rz u m  v a r öm rü m d o   an caq ,

Əvvol  sonin  voslin.  sonra yaşamaq.

Birco  sifarişin monim  bosimdir.

Birdon  о da olmaz,  sonra 

K i m  

bilir?

Мэп əldən gctmişom  eşqinb müdam, 

Xolvotdo mey içib,  sorxoş olmuşam.

Мэп sənin Kölgənəm hor yerdo,  noyso. 

Sondon  ayrılmaram, yüz qılınc doyso. 

Başım 

Kosilinco 

dönmorom  sondon. 

Qanım tÖKiılso do ayrılmaram тэп .

410

No qodor homdomim  xoyalin  olsun?

No qodor hosrotim  camalin olsun?

Nə 

sortlİK  c td im so  

bu vaxta 

qodor.

Sos Kİmi pordodo 

q a lm a ğ ın  

yetor.

Indi qorxum yoxdur qan pordosindon.

Pordodon çıxaram  şimşoK Kİmi тэп .

Çırağın yağdanı quruyan zaman 

Olur onun nuru gözlordon nihan.

Tutiya ycrino tozunu allam,

О р э г э т ,  dordini  qolbim o  sallam .

Yatıraram soııi. mey içib hor an 

Xoş olar:  т э п  sərxoş,  son do yatasan!

Zülflinü  saçımla тоЬ к от bağlaram,

Eşqindon  lıonı gülər, lıonı  do ağlaram.

Üzüyündon qolbo vuraram bozoK.

Xəbər tutmaz ondan пэ э1, пэ ətəıc,

Е1э qucaqlaram soııi. ey nigar,

Köynoyin do olmaz bundan xobordar 

Gcco  oyunbazı yatanda,  homon 

Pordodo min oyun çıxararam т э п  

Əlimdən gələrsə belə iş əgər 

Нэг bir tİKanımdan bir 

ç İ ç o k  

töror.

Ey tanrı, yol göstor. qalib çıxım т эп ,

Мэпэ yaxşı günü qismət clo  son."

Bu gözol  noğmoni  cşidondo  şah 

Paltannı cırdı, çoivdi  dorin ah.

Söylədi:  "Ey Barbəd, 

к о т э к  

et, aman!

Qoyma bodonimdon uçub getsin can."

XOSROVUN DILINDƏN BARBƏDIN 

NƏĞMƏ OXUMASI

NİKİsa o d   sald ı  şah ın   Könlünə,

Barbodin  setarı  su 

t ö K d ü  

ona.

E b ustalıqla bir hava çaldı,

411

NİK İsanın ç ə n g i  m a t o lu b   qaldı.

Sildi şah canından bütün xiloli.

Z irə fk ə n   üstündo  o la n   qozoli:

"Мэп 

k

İ, hor günaha yüz üzr istərəm, 

Belə günahlan ofv et, ey sənəm!

Но кm ıındon  çıxdımsa moıı bir gün ogor. 

Çox peşmanlıq çəıcdim, yedim min zolıor 

Peşmanam Kcçmişo. toqsir moııdodir.

Gol. Keç toqsirimdoıı.  moııi  sevindir. 

Tutaq 

k

İ, etdiyim tamam günahdır, 

Bununçün göz yaşım bir üzrxahdır. 

HörmotsizlİK etdim, unut, amandır!.. 

Yuxusuz qaldığım soııo oyaııdır.

Bu güııdoıı  baş qoyub ayağına moıı. 

Üzümü sürtorom  torpağına moıı.

Soııo yer vcrorom bu sağ gözümdo. 

Torpağını öpor bu sol gözüm do.

Əgor can 

vcrm osom   soııo  üroKdoıı.

It ııodir.  itdoıı do alçaq oldum moıı.

Bir salam  istordim  soııdoıı lıoyatda. 

Qapını bağladın,  söndü lıoyat da. 

Qulağım  molırumsa indi salamdan,

Adın 

o s k İ k  

o lm u r 

diliııdoıı 

b ir  

an.

Мэп bu qızdırmada foğaıı ctmirom.

Nolar olıvalımı  sorsan, ey soııom?!

М эп э  b aş  çoKinoyiıı  x a m  b ir  x o yaldır, 

A n c a q  h e ç   o lm a sa  y a d ın a  sal bir. 

GolmoKÇiııı  qolbim in  y o x d u r lıoycaııı. 

H oycaııı  o lsa  da,  m oııdo  boxt h an ı? 

Soninçıııı  q o y  т э п э   b ə d b ə x t d esin lər. 

Soııi  xoşboxt görsom   m onim çüıı  yctor. 

Istoyirsoıı  o lsu n  b u  qolbim   x arab ,

Soııiıılo razıyam, bax, budur cavab! 

Qomimdoıı qomlison  dcyirsoıı.  ancaq 

Soruşmursan, canan,  ııodir bu torpaq? 

Aşiqin ələm b qolbi uyuşar,

412