O‟zbekistondagi turizmning maxsus turlarining geografik ro‟yxati.
№ Turizmdagi maxsus
turlar
Turizmda qiziqish,
foydalanish obekti
Ommaviy rivojlangan,
joylashgan tumanlar
1 Milliy
madaniyatga
qiziqish turizmi
Urf-odatlar, oila hayoti,
milliy etiket, kattalar va
yoshlar munosabati, uy
tutish, kelin to„y, sunnat
to„y, mehmon
kutish va
mehmondorchilik
marosimlari
O„zbekiston
Respublikasining
barcha
viloyatlari,
shaharlari,
tumanlari, qishloqlari
2 Qishloq va
fermer hayoti
turizmi
Qishloqlarning turli -
tumanligi va tabiiy –
tarixiy davrda yuzaga
kelishi, qishloq aholisi
hayoti, fermerlar hayoti
va faoliyatiga qiziqish.
Respublikamiz
hududlaridagi
qishloqlar,
tog„dagi
qishloqlar, suv
havzalaridagi qishloqlar
3 Etnik
va sog„inish
turizmi
Xalqlar, ellar, urug„lar,
ularning yashash tarzi,
millatlarning urf-
odatlari, kelib chiqishi
tarixi, joylashishi,
-O„zbekiston
va dunyo
mamlakatlari doirasida
- O„zbekiston
Respublikasi va qo„shni
Markaziy Osiyo davlatlari
45
o„zaro aloqalari.
Xalqlarning,
millatlarning har xil
sabablar bilan dunyo
bo„ylab tarqalib ketishi,
ularning bir-birlariga
intilishi, sog„inishi
4 Sarguzasht turizmi
Tabiat mintaqalariga,
uzoq yurtlarga, ellarga,
tog„larga tavakkali
ga yoki reja asosida
piyoda yoki trans-
portda yo„lga chiqish
O„zbekistonda
rivojlantirishga
qiziqish
juda kam
5 Milliy san‟at turizmi
Milliy san‟at,
qo„shiqchilik, raqs,
rassomchilik, baxshilar
hayoti, askiyalar,
laparlar, milliy folklor
O„zbekiston
Respublikasining
hududlarida
5.1 Qo„shiqchilik
5.1 Xorazm usuli
Xorazm, Buxoro,
Qoraqalpog„iston
viloyatlari
5.1.2. Samarkand usuli
Zarafshon vodiysi
5.1.3. Farg„ona usuli
Farg„ona vodiysi
5.2. Qo„shiqchilik-
da baxshilar
faoliyati
5.2.1 Qashqadaryo-
Surxondaryo usuli
Qashqadaryo
viloyati,
Surxondaryo viloyati,
5.2.2.Zarafshon –
Nurota usuli
Samarkand
viloyati,
Navoyi viloyati
5.2.3. Xorazm usuli
Xorazm
viloyati,
Qoraqalpog„iston
5.3 Raqs san‟ati
5.3.1. Xorazm usuli
Xorazm, Buxoro viloyatlari
5.3.2. Qoraqalpoqcha
usuli
Qoraqalpog„iston
5.3.3. Buxorocha usul
Buxoro viloyati, Tojikiston
Respublikasi
5.3.4. Farg„onacha usul Farg„ona viloyati, Toshkent
viloyati,
5.4 Askiyalar,
aytishuvlar
5.4.1. Askiyalar
Farg„ona vodiysi
5.4.2. Aytishuvlar
Qoraqalpog„iston, Xorazm
5.5 Milliy
rassomchilik
va haykal-
taroshlik
5.5.1. Rassomchilik
Samarkand, Buxoro, Xiva,
Toshkent
5.5.2 Haykaltaroshlik
Samarkand shaxri,
Toshkent shaxri
5.6.1. «Boysun»
Surxondaryo
viloyati,
46
5.6. Milliy
folklor
san‟ati
folklori
Boysun tumani
5.6.2 «Lazgi»
folklori
Xorazm viloyati
5.6.3 «Besh qarsak»
folklori
Samarkand viloyati Urgut
tumani
5.6.4 «Oyguloyim»
folklori
Qoraqalpog„iston
6 Tabiiy-tarixiy
tasvirlar turizmi
6.1 Tabiat
muzeylari
6.1.1.Sharsharalar
«Arslonbob»-Farg„ona
6.1.2. Qadimiy
buloqlar
“Baxmal”, “Forish”,
«G„allaorol» tumanlari
Jizzax viloyati,
«Nurota»tumani,
Navoiy viloyati va hok.
6.2 Qoyatoshlar-
dagi qadimiy
rasmlar
6.2.1.Tabiat
haykallari
Urgut tumani, Nurobod
tumani,
Samarkand
viloyati,
«G„allaorol»
tumani
Jizzax
viloyati,
Nurota
tumani
Navoiy
viloyati
6.3 Hayvonot
bog„lari
6.3.1.Noyob
hayvonlar
yashash tarzi
Toshkent shahri Termez
shaxri
6.4.O„lkashunoslik
muzeylari
6.4.1. Dunyo tabiatidagi
hayvon va
parrandalar
kolleksiyasi
Viloyatlar markazi bo„lgan
shaharlar
7 Milliy
hunarmandchilik
turizmi
7.1.Duradgorlik
va uning
maktablari
7.1.1.Yog„ochga o„yma
shakl solish
Xorazm usuli, Urgut usuli,
Samarkand usuli, Buxoro
usuli, Farg„ona usuli
7.1.2.Sovg„alar,
shkatulkalar
Buxoro usuli,
Samarkand usuli
7.2. Kulolchilik
va uning
maktablari
7.2.1. Sopol
buyumlar yasash
Xorazm
usuli,
Buxoro
usuli, Samarkand usuli,
Farg„ona usuli
7.3.Kashtachilik
7.3.1.Matoga rangli
Gul solish
Buxoro usuli, Samarkand
usuli,
Jizzax
usuli,
Cho„lliklar usuli
7.3.2.Zardo„zi
kashtachilik
Urgut usuli,
Buxoro usuli, Samarkand
usuli, Farg„ona usuli
7.4.1. Milliy do„ppi
Farg„ona viloyati,
47
7.4. Milliy
liboslar
Namangan viloyati,
Buxoro viloyati,
Xorazm viloyati
7.4.2. Milliy to„n
Xorazm viloyati,
Surxondaryo viloyati,
Toshkent viloyati,
Farg„ona viloyati,
Jizzax viloyati
7.4.3.Atlas va
beqasam
buyumlar
Marg„ilon shaxri
7.4.4. Baxmal
buyumlar
Samarkand shahri
7.5 Milliy
ustachilik
7.5.1.Temirchilik,
qadimiy
asboblar
Respublikadagi tumanlar
7.5.2.Misgarlik
Samarkand, Buxoro,
Farg„ona, Xiva
7.5.3. Musiqasozlik
Samarkand
Xorazm, Farg„ona
vodiysi
7.5.4.Beshiksozlik
Samarkand,
Buxoro,
Farg„ona vodiysi, Urgut
7.5.5. Aravasozlik
Qo„qon
7.5.6. Sandiqsozlik
Urgut, Samarqand,
Buxoro, Farg„ona
vodiysi
7.5.7.Egarsozlik
Baxmal Tumani, Jizzax
viloyati,
Qashqadaryo
viloyati
7.5.8. Mahsido„zlik
Namangan
7.5.9. Gilamchilik
Xorazm viloyati, Jizzax
viloyati, Nurota tumani
Navoiy viloyati,
7.5.10.Palos to„qish
Cho„l xalqi, Jizzax va
Navoiy viloyati
8 Milliy
o„yinlar
turizmi
8.1.Ko„pkari –
uloq
8.1. Chavandoz ot
ustidagi
tortishuvda
marraga uloq
olib borishi-
ko„pkari
Qashqadaryo,
Jizzax,
Navoiy
9
8.2. Milliy
8.2.Polvonlar
kurashi
Buxoro
viloyati,
Qashqadaryo
viloyati,
48
Bunday maqsadlarni, rejalarni amalga oshirish uchun shaharlardagi maxsus
turlarning jahon andozalari bo„yicha shakllantirilgan, sifatli naqshlangan buklov
reklamalarini o„zbek-rus va ingliz tillarida axborot va tushuntirishlar bilan
mehmonxonalar, turistik firmalarga tarqatish va bu buklovlarni xorij davlatlardan
kelgan turistlar bepul yoki sovg„a sifatida olishlarini taminlash amalda kutilgan
usullardan bo„lishi shubhasizdir. Bu buklovlar turist vataniga qaytganidan keyin
uning ko„plab vatandoshlarini qiziqtirishi mumkin.
Ma‟lumki, xalqaro turistlar oqimi Samarqand, Buxoro, Toshkent, Xiva,
Farg„ona vodiysi va Shahrisabz shaharlarida kuzatilmoqda. Bu turistlar asosan
tarixiy va madaniy obidalarga va ziyoratgoh joylarga tashrif qilmoqdalar. Ana shu
turistlarni ushbu shaharlardagi maxsus turizm turlariga takliflar qilish, qiziqtirish
usullarini qo„llash vaqti keldi nazarimda.
kurash
musobaqasi
Surxondaryo viloyati
10
8.3. Qo„chqor
urishtirish
8.3. Qo„chqor
urishtirish
musobaqasi
tomoshasi
Xorazm, Qoraqalpog„iston,
Buxoro viloyatlari
11
8.4. Xo„roz
urishtirish
8.4. Xo„rozlar jangi
tomoshasi
Samarkand shahri, Buxoro
shahri,
Farg„ona
vodiysidagi shaharlar
12 8.5. Bedana
urishtirish
8.5. Bedanalar jangi
tomoshasi
Samarkand,
Buxoro,
Farg„ona
vodiysidagi shaharlar
12
8.6.Dorbozlik
8.6 Baland tortilgan
arqonda yurish,
o„yin ko„rsatish
Toshkent viloyati, Farg„ona
viloyati
14 G„orshunoslik turizmi 9.Tabiatdagi yer osti
qasrlariga sayohat.
9.1 Amir Temur g„origa
qiziqish
O„zbekiston
hududidagi
g„orlar (400 makonda),
Qashqadaryo viloyati
15 Agroturizm
10.Xalqimizning
dehqonchilik
usullariga
qiziqish(xalqaro
turizm uchun)
O„zbekistonning
sug„oriladigan
yerlar
hududlari
49
Xulosalar va takliflar
Turizm sohasi jahon hamjamiyatining ajralmas tarkibiy qismi bo„lib,
mamlakatlar va mintaqalar iqtisodiyotini rivojlantirish uchun muhim ahamiyat
kasb etishini va u XXI asr jahon xo„jaligining ustuvor tarmoqlaridan biri
ekanligini alohida ta‟kidlash lozim.
Turizm insoniyat tamaddunining mahsuli. Ushbu tushuncha o‟zining nazariy va
amaliy talqiniga ega. Shu tufayli uni atroflicha izohlash uchun unga odamlarning
harakati, iqtisodiy kategoriya, siyosiy vaziyat, faol dam olish kabi jihatlardan
qarash va izohlanishni talab qiladi.
Men “Turistlarning sayohat maqsadlari” mavzusini yoritish jarayonida
turizmning maqsadlariga alohida ahamiyat qaratdim. Chunki, maqsadsiz turizm
bo`lmaydi. Uni o`rganish muhim masala hisoblanadi. Har bir sayohat yoki tur
zamirida unga sabab bo`luvchi asosiy maqsad yotadi, unga ko`ra bu sayohatdan
turizmning biror turiga mansubligi aniqlanadi, turist va uning turi statistikaning u
yoki bu turiga kiritiladi, unga turli xil imtiyozlar beriladi.
Keyingi “Turizmning turlari va ko‟rinishlari”mavzusida esa turizm turlari va
uning turli ko`rinishlari bayon qilinib, unda turizm shakllari, safar maqsadi,
harakatlanish usuli, turistilarni joylashtiruv vositalari, ishtirokchilar soni bo„yicha
va boshqa tasniflar haqida fikr yuritilgan. Hamda yurtimiz mutaxassislari
tomonidan ushbu mavzu bo‟yicha ilmiy qarashlari yoritib o‟tilgan.
Sayohat qilishni tug‟diruvchi motivlarni bilish, samarali turistik siyosat va
turizm iqtisodiyotning o‟sishiga yordam beradi. Men ”Sayohatga bo'lgan
ehtiyojni tug'diruvchi omillar” mavzusida sayohat qilish motivlari - turistik
maqsadida ma‟lum joylarga kelishga undaydigan va ularning xohishlarini
qondiradigan psixologik va jismoniy talablar va boshqa o‟ziga xos motivlar haqida
chuqurroq to‟xtalib o‟tishga harakat qilganman.
Bilamizki Turizm kelajagi porloq va juda qiziqarli sohalardan biri bo‟lib, unda
doimiy ravishda o‟zgarishlar va yangilanishlar bo‟lib turadi. “Turizmning
zamonaviy turlari” mavzusida bu sohadagi zamonaviy turizm turlari va ular
haqida chuqurroq ma‟lumot berishga harakat qilganman.
50
O„zbekiston turizm sohasida ulkan salohiyatga ega. Mamlakatimizdagi noyob
tarixiy yodgorliklar, ziyoratgohlar, xushmanzara tabiat va fayzli go„shalar,
xalqimizning betakror madaniyati, an‟analari butun dunyodan sayyohlarni o„ziga
rom etmoqda. Men ”O‟zbekistonda mavjud sayohat turlari va turistlarning sayohat
maqsadlari” mavzusida yurtimizdagi mavjud turizm turlari, tashrif buyurgan
turistlar va ularning sayohatdan asosiy maqsadlari haqida kengroq fikr
yuritganman.
Shuni alohida ta‟kidlash joizki, turizmni taraqqiy ettirish, sayyohlar oqimini
ko„paytirishda zamonaviy turizm turlarini yaratish, yuqori sifatdagi xizmatni taklif
etish muhim omillardan biri hisoblanadi. “O‟zbekistonda sayohatning yangi
turlarini rivojlantirish istiqbollari” mavzusida men ekologik turizm, agroturizm,
muzey turizmi, tibbiy turizm va turizmning maxsus turlari, yurtimizda ushbu
sohada qilinayotgan istiqbolli ishlar borasida ma‟lumot berishga harakat
qilganman.
O„zbekiston turizm sohasini rivojlantirish uchun barcha zarur manbalarga ega.
Buyuk Ipak yo„li ustida joylashgan Vatanimiz qulay tabiiy-iqlim sharoitlariga, boy
tarixiy, madaniy merosga va ayni paytda ham ichki, ham xalqaro turizmni
rivojlantirish uchun yuqori salohiyatga ega. O‟ylaymanki, yaqin kelajakda
Yurtimiz ham turizm olamida ulkan yutuqlarga erishib, rivojlangan davlatlar
qatoridan shak – shubhasiz o‟rin oladi.
51
Foydalanilgan adabiyotlar ro‟yxati:
1. I.A.Karimovning 2013-yil 18-yanvardagi Qarori . “2012-yilda respublikani
ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari va 2013-yilgi iqtisodiy dasturning asosiy
ustuvor vazifalari to„g„risida”.
2. I.A.Karimov. “Biz tanlagan yo‟l demokratik taraqqiyot va ma‟rifiy dunyo
bilan hamrohlik yo‟li”. Toshkent, O‟zbekiston, 2003 yil 318-bet
3. O‟zbekiston Respublikasining “Turizm to‟g‟risidagi” qonuni. Xalq so‟zi,
1999yil 20 avgust.
4. O‟zbekiston Respublikasi Prezidentining 1995 yil 2 iyundagi 1162 raqamli
“Buyuk Ipak Yo‟li”ni qayta tiklashda O‟zbekiston Respublikasining ishtirokini
avj oldirish va respublikada xalqaro turizmni rivojlantirish borasidagi chora-
tadbirlar to‟g‟risidagi” Farmoni. Xalq so‟zi, 1995 yil 3- iyun.
5.
I.S.Tuxliyev “Turizm asoslari ” fanidan o„quv qo„llanma, Samarqand 2010.
6. Mirzayev Murod Ahmadjonovich, Aliyеva Mahbuba To„ychiyevna “Turizm
asoslari fanidan” o‟quv qo‟llanma, Toshkеnt 2011.
7. М.N. Pardayev, R.Аtabayev ma‟ruzalar matni, Samarqand 2007.
8. N.E.Ibodullayev. “O‟zbekistonning turistik resurslari” (ma‟ruzalar matni).
Samarqand, 2008.
9 R.Xayitboyev. R.Amriddinova – “Turizmning maxsus turlari”, uslubiy
qo„llanma. Samarqand 2008.
10. Ibragimov.N.S “O‟zbekistonda xalqaro turizmni rivojlantirishda destinasion
menejment konsepsiyasini qo‟llash” Avtoreferat. Samarqand - 2008.
11. F.S. Qulimurotov, ”Turizm infratuzilmasi”, o‟quv qo‟llanma. –Toshkent 2007.
12. X. Abulqosimov. “O‟zbekistonda turizmni rivojlantirish muammolari va
istiqbollari”. Magistirlik dissertatsiyasi. TDIU 2005 – 81 b.
13. «Finansi i statistika». Moskva, 2003.
14. V.A. Kvartalnov «Teoriya i praktika turizma». Moskva.
15. A.P. Durovich «Organizatsiya turizma» Moskva 2005.
16. M.B. Birjakov «Vvedeniye v turizm» Izdatelstvo dom Gerda, 2006.
52
17.
“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali. № 1,
sentyabr, 2011y.
18.
http://www.travel.ru/news/2012/09/08/205330.html
19.
http://www.travel.ru/news/2011/11/30/195940.html
20.
www.peugeotufa.ru
21.
www.interunion.ru
22.
www.world-tourism.org
23.
www.e-tours.ru
24.
www.travel-library.com
25.
http://data.worldbank.org/indicator/ST.INT.ARVL
26.
www.uza.uz
27.
www.interunion.ru
28.
www.uzbektourizm.uz
29.
www.ekonomtour.ru
30.
http://www.mice.ru
31.
http://translate.googleusercontent.com
Dostları ilə paylaş: |