Xorijiy investitsiyalar fanidan

 
 
 
“I” мамлакат 
“II” мамлакат 
i 

---

36 
 
 
 
 
f 
10.1.1-chizma 
Agar ikkala mamlakat kapitalning xalqaro harakatini taqiqlovchi cheklovlarni 
olib tashlasa I mamlakatdagi kapitalning bir qismi (AV) II mamlakatga ko’chadi, 
chunki investitsiyalardan keladigan foyda ikkala mamlakatda turlichadir. SHundan 
so’ng investitsiyalardan keladigan foyda BR darajasida balanslashadi. Buning 
natijasida I mamlakatning uz kapitali yordamidagi ishlab chiqarish xajmi 
segmentlarining yigindisiga teng bo’lib, 
mahsulotlar 
ichki investitsiyalar xisobiga, 
- II mamlakatga qilingan xorijiy investitsiyalar 
hisobga olingandir. Kapitalni bir qismini II mamlakatga investitsiyalash xisobiga 
yalpi ishlab chiqarish (yalpi kapital xajmi o’zgarmagan holda) ma’lum bir hajmga (h 
segment hajmiga) o’sadi. Bunda kapitaldan olingan daromad ham KS dan KE 
darajagacha oshadi. Kapital egalarining daromadi 
hajmgacha o’sib, 
boshqa ishlab chiqarish omillari egalarining daromadi c segment hajmida bo’ladi, 
xolos. 
Boshka tomondan, kapitalni I mamlakatdan II mamlakatga oqib kelishi unda 
kapitaldan olinadigan foydani K'D xajmidan K'F xajmgacha qisqarishiga olib keladi. 
SHu vaqtning uzida I mamlakatdan jalb kilingan va o’zining ichki kapitalini ishlatish 
natijasida II mamlakatda ishlab chiqarish hajmi 
dan 
gacha kengayadi. Albatta, 
segmentlar xorijiy kapital xisobiga ishlab 
chiqarilgan bo’lib, oxir natijada I mamlakat investorlariga foyda tariqasida berilish 
zarur. SHunday qilib II mamlakatda ichki ishlab chiqarishning sof usishi g segmentga 
teng buladi. II mamlakatda kapital qo’yilishidan olinadigan foyda pasayishi natijasida 
kapital egalarining daromadi 
xajmdan k xajmgacha qisqaradi, boshka ishlab 
chiqarish omillari egalarining daromadi esa i dan 
xajmgacha o’sadi. 
Jahon xo’jaligi mikyosida karalganda kapitalning bir mamlakatdan ikkinchi 
mamlakatga oqib o’tishi natijasida yalpi ishlab chiqarish xajmi 
dan 
hajmgacha, ya’ni 
hajmgacha o’sadi. Bunda h I mamlakatning kapitalini II mamlakatga 

---

37 
investitsiyalab samaralirok foydalanish natijasida yuzaga keladi, g esa II mamlakatga 
tegishli bo’lib, shu mamlakatda investitsiyalanadigan kapital hajmini o’sganligi 
natijasida vujudga keladi.
1) Kapital importi koeffitsienti (K
ik
) - xorijiy kapital (XK)ning mamlakat 
YaIMdagi ulushini aks ettiradi: 
(10.1.1.) 
Evropa mamlakatlari ichida eng yukori ko’rsatkich Belgiya va Lyuksemburga 
tegishli. 
2) Kapital eksporti koeffitsienti (K
ek
) - eksport kilinadigan kapitalni (EK) 
mamlakat YaIMga nisbatini aks ettiradi: 
(10.1.2) 
Evropa mamlakatlari ichida maksimal ko’rsatkich Niderlandiyaga tegishli. 
3) Mamlakat iqtisodiyotiga sarflanayotgan kapital qo’yilmalarning umumiy 
hajmida xorijiy kapitalni ulushini aks ettiruvchi ko’rsatkich: 
(10.1.3) 
bu yerda: K
ex
– ehtiyoj koeffitsienti, XK – xorijiy kapital, D(K) – mamlakatda 
kapitalga bo’lgan talab.
4) Boshka nisbiy ko’rsatkichlar – milliy ishlab chiqarishda xorijiy yoki aralash 
kompaniyalarning ulushi, o’tgan davrga nisbatan kapital eksporti (importi)ni o’sish 
sur’atlari, mamlakat aholisining har biriga to’g’ri keladigan xorijiy investitsiyalar 
summasi va boshqalar.