248 mehnat muhofazasi va mehnat sharoitlari tushunchalarining mohiyati va ularning amaliyotda qo‘llanilish genezisi

---

248 
MEHNAT MUHOFAZASI VA MEHNAT SHAROITLARI 
TUSHUNCHALARINING MOHIYATI VA ULARNING AMALIYOTDA 
QO‘LLANILISH GENEZISI 
Termiz muhаndislik texnоlоgiyа instituti аssistentlаri 
Mаmаshаyev Bаxrоm
Sаmаtоv Ruslаn 
 
Termiz muhаndislik texnоlоgiyа institute tаlаbаsi 
Utаgаnоv Jаsur 
 
Annotatsiya: Mehnat faoliyati jarayonida insonga ko‘pgina ichki hamda tashqi 
omillar ta’sir ko‘rsatadi. Eng avvalo, bu ishlab chiqarish texnika omillari: mehnat 
jarayoni amalga oshiriladigan bino va inshootlar, ishlab chiqarish operatsiyalarini 
bajarishda qo‘llaniladigan texnika hamda texnologiyalardir. Ular, bir tomondan, ishlab 
chiqarish 
jarayoniga 
ijobiy 
ta’sir ko‘rsatib, mehnat jarayonini bajarishni 
yengillashtiradi. Shu bilan birga, ular xodim hayoti va sog‘lig‘iga salbiy ta’sir 
ko‘rsatadigan ortiqcha shovqin, vibratsiyani keltirib chiqaradi, turli shikastlanishlar 
yetishi xavfini tug‘diradi. 
Kalit so‘zlar: mehnat muhofazasi, shart-sharoit, texnologiya, metod, ishlab 
chiqarish. 
KIRISH 
Omillarning boshqa bir turlari ishlab chiqarishda ishlatiladigan xom ashyo, 
materiallar, yonilg‘i, yarimtayyor mahsulotlardir. Ular chang chiqarishi, turli 
nurlanishlar, zaharli gazlar, radiatsiya hamda hokazolar orqali xodim sog‘lig‘iga salbiy 
ta’sir ko‘rsatadi. 
Ishlab chiqarishdagi mikroiqlim: harorat, havo oqimi, uning namligi ham 
personal mehnat qobiliyatiga salbiy ta’sir o‘tkazishi mumkin. Bundan tashqari, inson 
organizmiga salbiy ta’sir ko‘rsatadigan yana ko‘plab unsurlar: ish joyining yaxshi 

---

249 
yoritilmaganligi, bakteriya va viruslar tarqalishi, ish jarayonida jismoniy, ruhiy 
zo‘riqish hamda hokazolar ham mavjud.