Microsoft Word menejment va marketing asoslari

"Struktura" - lotincha so’z bo’lib, narsalar tarkibiy qismlarining o’zaro 
bog’liq, ravishda joylashishi, tuzilishini bildiradi. 
Boshqarish strukturasi deganda boshqaruv maqsadlarini amalga oshiruvchi 
va funktsiyalarni bajaruvchi bir-biri bilan bog’langan turli boshqaruv organlari va 
bo’g’inlarining majmui tushuniladi. Boshqarishning u yoki bu vazifalarini hal qilish 
uchun muayyan organlar tuziladi. Boshqarish organlari tizimi, quyi organlarning 
yuqori organlarga bo’ysunishi va ular o’rtasidagi o’zaro aloqa boshqarish strukturasi 
tushunchasini tashkil qiladi. Bunday struktura odatda "boshqaruv apparati 
strukturasi" deb yuritiladi. U biron-bir boshqaruv organining (vazirlikning boshqaruv 
apparati, korxonaning boshqaruv apparati va h.k) bo’limlari tarkibini bildiradi. 
Boshqarish strukturasi ishlab chiqarish strukturasi bilan ham ifodalanadi. 
Bunda boshqarishni tashkil etishning dastlabki va belgilovchi omili ishlab chiqarish 
jarayoni bo’lib hisoblanadi. U o’zaro bog’langan asosiy, yordamchi va xizmat 
ko’rsatuvchi jarayonlardan iborat bo’lib, bu jarayonlar bo’limlar va xodimlar 
o’rtasida mehnat taqsimotini talab qiladi. Shu maqsadda ishlab chiqarish bo’limlari 
va ularga xos bo’lgan boshqaruv apparati tuziladi. 
Bo’linmalar yig’indisi, ularning tarkibi va o’zaro aloqa shakllari 
korxonalarning ishlab chiqarish strukturasini tashkil etadi. Har bir korxona o’ziga xos 
ishlab chiqarish strukturasiga egadir. 
Shunday qilib, boshqarishning maqsadlari, funktsiyalari, vazifalari, ob'ektlari 
va organlari uning tashkiliy strukturasini belgilab beradi. 
Tashkiliy strukturalarni hosil qiladigan boshqarish organlari boshqaruv 
bo’g’inlari va boshqaruv bosqichlari shaklida bo’ladi. 
Boshqarish bo’g’ini - bu boshqarishning ayrim yoki qator funktsiyalarini 
bajaruvchi mustaqil strukturasi bo’limlaridir. Bu bo’limlar o’rtasidagi bog’lanish va 
aloqalar gorizontal harakterga ega: Vazirlik, birlashma, korxona, tsex, uchastka. 
Boshqarish bosqichlari bir boshqarish bo’g’inining ikkinchisiga, odatda, quyi 
bo’g’inning yuqori bo’g’inga izchillik bilan bo’ysinishini ko’rsatadi. Bu vertikal 
bo’yicha bo’linishdir. 
Barcha bo’g’in va bosqichlarning tarkibi va ularning o’zaro bo’ysunish tartibi, 
har bir boshqaruv organi va bo’g’inning huquq va burchlari, shuningdek, ular 
o’rtasidagi munosabatlar tartibi, axborot kabi boshqarishning tashkiliy unsurlari 
boshqarish tizimini tashkil qiladi. 
Boshqarish tizimi turli miqyoslarga ega bo’lishi mumkin. Chunonchi: 
 butun xalq xo’jaligini (tarmoklarni va mamlakat tumanlarini) boshqarish; 
 har bir tarmoq va tuman tasarrufidagi korxonalarni boshqarish; 

korxonalar ichidagi bo’limlarni (tsexlar, uchastkalar va xokazolarni) 
boshqarish. 
O’z navbatida, butun xalq xo’jaligini boshqarish ham uni "tarmoq", 
"birlashma" va "korxona" darajalaridagi ierarxik bosqichlar miqyosida amalga 
oshiriladi.
Boshqarish strukturasi boshqarish apparatining operativ ishlashini ta'minlashi 
lozim. Bu faoliyat joriy vazifalarni o’z vaqtida va mohirlik bilan tez hal etishda 
namoyon bo’ladi. Bunga ishlab chiqarishning miqyosi, murakkabligi, boshqarish 
ob'ektlarining joylashuvi ham ta'sir ko’rsatadi. Shunday qilib, boshqarish strukturasi 

---

38
qanchalik mukammal bo’lsa, ishlab chiqarish jarayoniga ta'sir o’tkazish shunchalik 
samarali amalga oshiriladi.