О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyоt instituti

Magniy qotishmalari. Magniy qotishmalari alyuminiy qotishmalari kabi zichligi kam, 
yuqori mustahkamlikka esa, tebranishni yaxshi yutadigan materiallardir. Shuning uchun bu 
materiallar aviatsiya va raketa texnikasida keng qo‟llaniladi. Lekin qotishmaning elastiklik 
moduli kichkina (43000 MПa) va korroziyaga qarshiligi ham kam. Shuningdek, ularni bosim va 
quyish usuli bilan qayta ishlash qiyin. Magniy qotishmalarini faqat muhofaza muhiti sifatida 
inert gazlar yordamida elektr yoy yoki kontakt usuli bilan qoniqarli darajada payvandlash 
mumkin, yaxshi kesib ishlanadi. Magniy kо‟proq alyuminiy (≤10%), rux (≤5…6 %),
marganes (≤2,5 %) va sirkoniy (≤1,5 %) kabi elemantlar bilan legirlanadi. 
Magniy qotishmalarini qayta ishlash turiga kо‟ra ikki guruhga bо‟lish mumkin: 
1) Quyish uchun mо‟ljallangan qotishmalar; ulardan shakldor quymalar olinadi va ularni 
«MЛ» marka (rusum) bilan belgilanadi:
2) Deformatsiyalanadigan qotishmalar: ulardan presslash, juvalash, bolg‟alash, 
shtamplash va boshqa bosim ostida ishlash usullari bilan buyumlar ishlab chiqariladi va «MA» 
markasi berilgan. 
Quymalar olishda kuproq yuqori mexanik va texnologik xossalarga ega bо‟lgan MЛ5, 
MЛ6 qotishmalari keng qо‟llaniladi. Bu qotishmalardan о‟lchamlari katta va yuqori 

---

kuchlanishga ishlaydigan buyumlar tayyorlanadi. Lekin MЛ5 ga qaraganda MЛ6 ning suyuq 
holda oquvchanlik xususiyati yaxshiroqdir. 
Deformatsiyalanadigan magniy qotishmalari ichida MA1 yuqori texnologik plastiklikka 
ega, yaxshi payvandlanadi va korroziyabardoshdir. Lekin u mexanik xossalari bо‟yicha 
mustahkamligi kam qotishmalar qatoriga kiradi. Bu qotishmaga qо‟shimcha ravishda 0,2% Ge 
(MA8) qо‟shilsa, mayda donadorlikka ega bо‟ladi, mexanik xossalar ham oshadi, sovug‟ holda 
deformatsiyalash mumkin bо‟ladi.
MA2-1 qotishma Mg-Al-Zn turkumiga kirib yuqori mexanik xossalarga ega, yaxshi 
payvandlanadi. Lekin juvalash va list shtamplash oson bо‟lgan holda kuchlanish holatida 
korroziyalanishga moyilligi bor. 
MA14 qotishma ham yuqori mexanik xossaga ega bо‟lib, 250 
0
C dan past haroratda 
olovbardosh hisoblanadi va kuchlanish holatida korroziyaga moyilligi yо‟q (korroziyabardosh). 
Lekin issiqlayin juvalashda darzlar hosil bо‟lishi mumkin. Qotishmani 160…170
0
C qizdirib 
eskirtirish (T5) orqali xossalarini yaxshilash mumkin.