Emir Timur ve Yönetim İlkeleri

B. YÖNETİM YAKLAŞIMI VE STRATEJİLERİ
Tarihteki diğer önderlerin yönetim tarzlarını incelerken, tarihi vakalar ve 
üçüncü şahısların değerlendirmelerinden yararlanırken, Timur’un yöne-
tim anlayışına ilişkin ayrıntılı bir malumata, kendi ağzından kaleme al-
dırdığı Tüzükat-ı Timur eserinden ulaşabilmekteyiz. Bu eserin Melfuzat 
isimli ilk kısmında, Ankara Savaşı’na kadar geçen süreyi ve olayları kendi 
bakış açısıyla anlatır. Böylece Timur’un yaklaşımlarını ve stratejilerini 
daha iyi anlayabilmekteyiz. Tüzükat isimli ikinci kısımda ise; devlet kuru-
luşu ve yönetimiyle ilgili ilkeleri yer almaktadır. Çağatayca yazılmış olan 
orijinal eser, ilk olarak Farsçaya, daha sonra da pek çok lisana çevrilmiştir. 
Günümüze ulaşamamış olan orijinal metnin, Timur’a ait olup olmadığı 
yönünde tarihçiler arasında tartışma bulunmaktadır. Eserin orijinal ol-
madığını iddia eden tarihçilerden biri olan Rus tarihçi Barthold’un da-
yanağı Timur’un alt tabakadan gelmekte olduğu ve okuma yazma dahi 
bilmediği iddiasıdır, lakin Timur’un şeceresi dikkate alındığında bunun 
doğru olmadığını söylemek yerinde olur (Şakirov, Aslan, 2010, 9-11). Bu-
rada söz konusu eseri temel alarak, hakkındaki rivayetler ve incelemeler 

---

Emir Timur ve Yönetim İlkeleri
151
doğrultusunda, çok fazla ayrıntıya girmeden, öne çıkan yönetim yakla-
şımları ve stratejileri ele alınacaktır.
Timur’un en önemli özelliği; harekete geçmeden önce uzun süre bilgi 
toplaması, her aşamayı hesaplaması ve farklı stratejiler geliştirmesidir. 
Timur hayatın her alanında bilgiye önem veren akılcı bir önderdir. Yaşamı 
boyunca elde ettiği zaferler cesur ve korkusuz bir savaşçı olmasından çok 
en ince ayrıntısına kadar hesaplanmış, kusursuz işleyen savaş planları-
nın bir sonucudur. Bu planları yaparken de “bilgi” en önemli unsurlardan 
biridir. Timur pek çok kaynaktan bilgi edinmekle birlikte, en önemli kay-
nağı kurmuş olduğu istihbarat ağıdır. Hemen her yerde; komşu ülkelerde, 
sefere gideceği ülkelerde ve kendi ülkesinde sürekli bilgi toplayan ve bun-
ları rapor haline getirerek kendisine ulaştıran casusları bulunmaktadır. O 
dönem için oldukça düzenli, bir takım kural ve kaidelere göre işleyen bir 
yapıya sahip olan (Paydaş, 2009, 37) bu teşkilatın mensupları, bilgi topla-
manın yanı sıra, sefere çıkılacak ülkelerde bir takım propaganda faaliyet-
leri de yürütmekteydiler (Paydaş, 2009, 42). Timur bu casuslardan bilgi 
almadan asla harekete geçmez (Yüksel, 2004, 99), havadis kâtibi olarak 
tanımladığı bu görevlilerin getirdiği bilgilerde ise tam bir doğruluk ister, 
aksi bir durumda görevlileri ağır bir şekilde cezalandırırdı (Kocaoğlu, 
2011, 87). Ayrıca, haber ve bilgi akışının kesilmemesi de onun için olduk-
ça önemliydi, ehemmiyet taşıyan durumlarda, her kim olursa olsun atını 
bu kişilere vermek zorundaydı, aksi halde bunu canlarıyla öderlerdi. Bu 
kaide Timur’un oğulları ve eşleri için de geçerli idi (Şimşirgil, 2017, 233). 
Bir başka bilgi kaynağı ise, düşman tarafından kaçarak kendisine sığınan 
kimselerdi (Paydaş, 2009, 44). Tesadüf onun sözlüğünde yer almayan bir 
kelimeydi.
Karar alma yaklaşımı ise istişareye dayanmaktadır. Bir yere sefer düzen-
lemeden önce devlet erkânını toplar ve fikirlerini alırdı. Bu görüşmeler-
de herkese diledikleri kadar konuşma imkânı verir, görüşler bir noktada 
birleştikten sonra bu meclisi dağıtır ve belirli kişilerden oluşan özel mec-
lisini toplardı. Özel mecliste durum yeniden tüm ayrıntılarıyla gözden ge-
çirilir ve kesin bir karara varılırdı. Timur’un istişareye verdiği önemi şu 
ifadesinden de anlamaktayız (Yüksel, 2004,99):
İnsanlardan istişare eden hiçbir zaman yanılmaz ve düzenli