Emir Timur ve Yönetim İlkeleri
Meltem DELEN
*
ÖZET
Yüzyıllar önce yaşamış büyük bir komutan ve hükümdar olan Timur hayatı boyunca
hiç savaş kaybetmemiş ve büyük bir imparatorluk kurmuştur. Fakat Timur’u tarihteki
diğer başarılı şahsiyetlerden ayıran en önemli nokta, izlediği yöntemler ve devlet ida-
resinde hâkim kıldığı yönetim prensipleridir. Bizzat kaleme aldırdığı temel yönetim
ilkeleri ve devlet yönetimine ilişkin düzenlemelerinden bugün bile çıkarılacak pek çok
ders bulunmaktadır. Bu çalışma; Timur’un yaşamı, kişilik özellikleri ve yönetim yakla-
şımlarına ilişkin genel bir değerlendirme sunmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Timur, Yönetim, Timur’un Yönetim İlkeleri
ABSTRACT
Timur, a great commander and emperor who lived centuries ago, has never lost a war
throughout his life and has built a great empire. However, the most important thing
that distinguishes Timur from other successful figures in history is the methods he
followed and the management principles he implement in government. Even today,
there are many lessons to be drawn from the basic management principles and
regulations regarding government, which he personally dictated. This paper presents
a general assessment about Timur’s life, his personality and management approaches.
Keywords: Timur,
Management, Management Principles of Timur.
© Sosyal Siyaset Konferansları / Journal of Social Policy Conferences
Sayı / Issue: 73 – 2017/2, 144-161
http://dergipark.gov.tr/iusskd
*
Prof. Dr., İstanbul Üniversitesi İF Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri
Bölümü
Meltem DELEN
146
GİRİŞ
Timur, sıfırdan tek başına bir imparatorluk kurmuş, 1370-1405 yılları
arasında hüküm sürmüş önemli bir tarihi kişiliktir.
Doğumundan ölü-
müne kadar, yaşamının her anı mücadele ile geçmiştir. Kendi kendiyle
başlayan mücadelesi, yaşadığı bölgede birliği sağlamak, adaletin hüküm
sürdüğü bir imparatorluk kurmak ve kurduğu yapı ile yönetim prensiple-
rinde kurumsallaşmayı sağlamaya çalışmakla devam etmiştir. Timur sa-
dece başarılı bir asker ve hükümdar değildir. Onu tarihteki diğer önder-
lerden farklı ve özel kılan başarıları değil, başarıya ulaşmada izlediği yol
ve kullandığı yöntemlerdir. Tarihi şahsiyetler üzerinden misyon, vizyon
ve ana strateji çözümlemesi yapacak olsanız,
büyük bir çoğunluğunda
bunları belirlemekte zorlanırken, Timur’da bunlar oldukça açık ve net
bir şekilde kolaylıkla görülebilmektedir. Yıllarca derslerde anlattığımız,
yöntemlerini belirlediğimiz soyut strateji kavramının
bütünüyle vücut
bulmuş halidir Timur.
Bazı tarih kitaplarında, kaba, acımasız, despot ve vahşi bir Asyalı olarak
tasvir edilmesine karşın, her fethinde belirli bir amaç, uzun süren incelik-
li bir planlama ve itinalı bir uygulama olan vizyoner bir önderdir. Önemli
bir satranç ustası olduğu unutulmamalıdır, böylesi bir kişiye söz konusu
yakıştırmaları yapmak büyük bir haksızlıktır. Ülkeleri, zapt etmek için de-
ğil yönetmek ve iyileştirmek için fetheden Timur, burada yaşayan halkın
geleneklerine ve alışkanlıklarına her zaman saygı göstermiş, kendisine
bağlı olanlara yumuşaklıkla yaklaşmış ve adaletli bir yönetim tesis etmiş-
tir.
Yine bazı kaynaklarda, okuma yazma bilmeyen, cahil ve alt tabakadan ge-
len biri olduğu öne sürülmektedir. Fakat gerek hareket tarzı ve yönetim
yaklaşımları, gerekse kendi eliyle hazırlatmış olduğu sayısız kanun ve ni-
zamname bu varsayımları çürütmektedir. Kaldı ki tarafsız kaynaklarda,
oldukça iyi bir eğitim aldığı ve yaşamı boyunca sürekli kendisini geliştir-
diğine ilişkin pek çok bilgi bulunmaktadır. Timur, ilmi her zaman önde
tutmuş, hem kendi ülkesindeki hem de fethettiği ülkelerdeki âlimlere her
zaman saygı göstermiş ve fikirlerine başvurmuştur. Kararlarında bugün-
kü anlamda ilmi prensiplere de riayet ettiğini söyleyebiliriz.