Основные термины информационной безопасности

 
Wiretapping 
Gizli dinl
əmə – xəttə xüsusi qurğu qoşmaqla telefon danışıqlarına 
gizli qulaq asılması; verilənləri əldə etmək, dəyişdirmək və ya daxil 
etm
ək üçün məlumat kanalının müəyyən hissəsinə gizli qoşulma. 
 
Worms
Soxulcanlar – müst
əqil, yəni başqa proqramlara yeridilmədən öz 
sur
ətlərini kompüter sistemlərində yaymağa və onları işə salmağa 
qabil olan proqramlardır (virusun aktivləşməsi üçün yoluxmuş 
proqramın işə salınması tələb olunur). Soxulcanların sel kimi 
yayılması rabitə kanallarının, yaddaşın həddən artıq yüklənməsinə 
v
ə son nəticədə sistemin çökməsinə gətirib çıxarır.. 
WPA (Wi-Fi Protected Access) 
T
əhlükəsiz Wi-Fi girişi – WEP protokolunun kriptoqrafik dözümlə 
əlaqəli bir neçə vacib probleminin həlli üçün 2003-cü ildə standart 
kimi t
əklif edilib. Əsas xüsusiyyəti şifrləmə açarlarının TKIP 
(Temporal Key Integrity Protocol) protokolu 
bazasında dinamik 
generasiyası texnologiyasıdır. Bundan başqa, WPA-da kriptoqrafik 
nəzarət cəmləri MIC (Message Integrity Code – məlumatın tamlıq 
kodu) 
adlı yeni metod ilə hesablanır və AES standartı ilə şifrləmə 
də dəstəklənir. 
 
 

---

124 
X 
 
X.509 
X.500 kataloqlar xidm
əti üçün autentifikasiya mexanizmini təsvir 
ed
ən ITU-T tövsiyələridir. Autentifikasiya prosesi həm məxfi açarlı, 
h
əm də açıq açarlı kriptosistemlərə əsaslana bilər. Açıq açarlı 
kriptosisteml
ərdə autentifikasiya rəqəmsal sertifikatlara əsaslanır. 
X.509 daha çox r
əqəmsal sertifikatların formatını təsvir edən sənəd 
kimi m
əşhurdur. Birinci versiyası 1988-ci ildə, geniş yayılan 
üçüncü versiyası isə 1995-ci ildə nəşr edilmişdir.
X.509 standartını PEM, PKCS, S-HTTP və SSL daxil olmaqla bir 
çox protokol d
əstəkləyir. 
X-Force 
ISS 
(Internet Security Systems) 
şirkətində informasiya 
t
əhlükəsizliyi sahəsində ekspertləri birləşdirən elmi-tədqiqat qrupu. 
ISS 
şirkətini 1994-cü ildə CERT/CC koordinasiya mərkəzinin 
t
əşkilatçılardan biri olan Kristofr Klaus yaratmışdı. X-Force qrupu 
aparat v
ə proqram vasitələrinin test edilməsini həyata keçirir və bu 
t
ədqiqtların nəticələri boşluqlar və təhdidlər bazasında yerləşdirilir 
(ISS X-Force Threat and Vulnerability Database).