Transport-ekspeditsion xizmatlar asoslari

Ekspeditorlik topshiriqnoma (dalolatnoma)sini rasmiylashtirish
Tijorat dalolat nomasini tuzishdan maqsad yuk jo`natuvchi, qabul qiluvchi
va tashuvchi tomonidan tashish shartnomasi buzilganda moddiy javobgarlikka asos
bo`ladigan holatni tasdiqlashdan iborat.
Bu dalolatnoma quyidagi holatlarda tuziladi:
· Yuknin gnomi, massasi va miqdori yoki tashish hujjatida ko`rsatilgan
ma’lumotga mos kelmasa;

---

34
· Yuk yoki bagajning shikastlanishida;
· Yuk yoki bagajning hujjati bo`lmasa yoki aksincha;
· Tashuvchiga o`g`irlangan yuk yoki bagaj topshirilsa.
Tashuvchi yuqoridagi holatlardan birini o`zi aniqlagan bo`lsa dalolatnoma tuzishga
majbur bo`ladi. Tijorat dalolatnomasi yukni topshirish yoki tushirish kunida
tekshirib, yo`lda esa holatani qlangan kunda yoki yukni tushirish vaqtida tuziladi.
Tijorat dalolatnomasida yuk, bagaj va aniqlangan holatning aniq va batafsil tavsifi
keltirilishi, unda hech qanday taklif va hulosalar bo`lmasligi kerak.
Tijorat dalolatnomasidagi savollarga aniq javoblar berilishi, o`chirishlar va
qaytarilish lar bo`lmasligi kerak. Agar yuklar noto`g`ri ortilgan, mahkamlangan
yoki joylashtirilgan bo`lsa, ular aniq ko`rsatilishi lozim. Dalolatnoma uch nushada
tuziladi. Birinchisi yuk jo`natuvchiga, ikkinch isiterminal, port yoki stantsiyaga,
uchinchi sitashuvchiga taqdim etiladi.
Yuk jo`natuvchi tekshiruv vaqtida ishtirok etgan bo`lsa dalolatnomaga imzo
qo`yadi, tashuvchi tomonidan esa tijorat dalolatnomasi qoidalarida belgilangan
lavozimdagi shahslardan bir iimzo qo`yadi. Dalolatnoma tuzuvchi tomonlarning
har biri unga imzo qo`yishi shart, agar ulardan biri tomonidan norozilik bo`lsa,
ilovada o`z fikrini keltirish mumkin.
Nazorat savollari?
1.TEXlar qanday xuquqiy-me`yoriy xujjatlar asosida tartibga solinadi?
2.TEXKlardada ’voishlarining tashkil etilishi?
3.Ekspeditorlik topshiriqnomasi qanday rasmiylashtiriladi?
4.Tijorat dalolatnomasi nima?

---

35