“Talqin va tadqiqotlar” ilmiy-uslubiy jurnali
№12
107
“Ikki qismli kundalik” metodidan foydalanilsa maqsadga muvofiq bo‘ladi.
“Ikki qismli kundalik” metodi Po‘lat Mo‘min “Ustozlar” she’ri misolida
Ushbu metod orqali o‘quvchu o‘zi
fikr yuritishda, ustoz qanday inson ekanligi
va uni tariflash uchun so‘zlar topishga harakat qiladi. Metodning ikkinchi qismiga
o‘quvchu o‘z fikrini o‘zi yozadi va o‘qib beradi.Natijada o‘quvchilarda
nutqiy
ko‘nikmasi oshadi, yozish qoidasiga amal qilishga harakat qiladi, o‘zbek tilida
mavjud so‘zlarni bilib olagan holda o‘z matnida foydalanishga harakat qiladi.Bundan
tashqari o‘quvchiga notanish so‘zlarni izlashga undaydi.Aynan
shu mavzuni tahlil
qilish jarayonida “Savol mendan,javob sizdan” metodidan ham foydalansa maqsadga
muvofiq bo‘ladi.
Shoir fikri
O‘quvchi fikri
Mehr nuri yog‘ar doim
Ko‘zingizdan, ustozlar.
Yursam deyman shu tabarruk
Izingizdan, ustozlar.
Chin insonlik kitobiga
Baxt-u hikmat bitibsiz.
Fan bog‘ining bog‘bonisiz
Odob bilan bilim oldim
So‘zingizdan, ustozlar
“Talqin va tadqiqotlar” ilmiy-uslubiy jurnali
№12
108
Bu metodda ham o‘quvchi nutqi rivojlanadi, so‘zlar topishga va o‘z fikrini
chiroyli ifodalshga harakat qiladi. O‘zbek tili grammatikasini tushinish va amaliyotda
qo‘llay olish uchun o‘quvchilarga “Rangli test” metodidan foydalanilsa o‘quvchi ko‘z
o‘ngida testlar orqali o‘zbek tili grammatikasi ranglar uyg‘unligida muhrlanadi.
1)-lar qo‘shimchasi ko‘plik ma’nosini ifodalagan so‘zlar berilgan qatorni
belgilang?
А) Gular, kiyimlar, qalamlar B) Oyimlar, kitoblar, ammamlar
S) xonimlar, ko‘chalar, daftarlar D) ko‘chatlar, qalamlar, dadamlar
2) -lar qo‘shimchasi shaxs va narsalarning qanday ma`nolarini anglatadi?
A) ko‘plik B) dona va taqsim S) ko‘plik va hurmat D) hurmat
3) -lar qo‘shimchasi hurmat ma‘nosini anglatgan gapni toping?
A) Dadamlar do‘kondan menga gullar olib keldilar
B) Gullarni parvarish qilish uchun mehr berish kerak
S) O‘quv qurollaringni ozoda tut!
D) Bilimli har joyda obro‘ topadi
Men o‘z faoliyatimdan kelib chiqqan holda shuni angladimki o‘zga tilli
maktablar xususan ta‘lim rus tilda olib boriladigan maktablarda o‘quvchilar o‘z
fikrini bayon etishda qiyichiliklarga duchor bo‘ladilar.
Har darsni boshlagandan
so‘ng o‘quvchilar diqqatini va o‘zbek tilida ko‘proq so‘zlash imkonini yaratish
maqsadida “Har sohadan bir shingil” savol-javob o‘yinini o‘tkazaman.Bu o‘yin orqali
o‘quvchilar darsga bo‘lgan diqqati jamlanadi, o‘zbek tilida javob berishga undaydi
Masalan:
1)
Hozir qaysi fasl?
2)
5*5 nechi
3)
Biz qaysi sayyorada yashaymiz?
4)
Alisher Navoiy qachon tug‘ilgan?
5)
Qozonga birinchi nima solinadi?
6)
Aziza ismining teskarisi?
7)
Bola aziz-maqol davomini top?
8)
Do‘st so‘zi ruschaga qanday tarjima qilinadi?
9)
Dada so‘zi ingliz tiliga qanday tarjima qilinadi?
10) 8ga 5 ni qo‘shsak nechi bo‘ladi?
Ta’lim-tarbiya jarayonining asosiy
maqsadi va vazifasi barkamol, yetuk
shaxslarni ya’ni komil insonni yetkazish -shakllantirishdan iborat.Shunday ekan biz
ta’lim-tarbiya samaradorligini o‘quvchilarning qay darajada BMKlarga ega
ekanliklarini
bilgan holda, mustaqil ishlay olishga, hayotda o‘z o‘rinlarini toppish
uchun qanday tayyorgarligi bilan o‘lchashimiz baho berishimiz lozimligini bilishimiz
lozim.