Postsinaptik potensiallar. Mediatorning sinaps keti membranasidagi reseptorlar bilan Ta’sirlashishi
unda postsinaptik potensialning paydo bo’lishiga olib keladi. PSP qo’zg’atuvchi
qutbsiznantiruvchi postsinaptik potensian (+PSP) yeki tormoznovchi (qutblilikni
oshiruvchi) postsinaptik potensian (TPSP)ga bo’linadi. Nerv muskun sinapslarida,
sinaps oldi membranaga kelib yetgan ЩP, sinaps tirqishiga asetinxolinning (AX)
ajratinishiga sabab bo’ladi. So’ngra, mediator molekulalari diffuziyananib, sinaps
keti membranaga yetib kelib, undagi maxsus reseptor (xolin reseptor)
molekulalariga birikadi. Natijada mazkur membrana qutbsiznanib, muskun tolasi
membranasida tarqanuvchi HPni kentirib chiqaradi. AX esa asetinxolinesteraza
fermenti ta’siridan gidrol iznanadi va sinaps keti membranasi yangidan qutblanadi.
Kas o’z tadqiqotlarida ampnitudasi o’rtacha 0.5 mV, taxminan 20 ms davom
etadigan ana shunday impunslar zanpini qayd etgan. Ular miniatyur potensiallar .
deb atanib va tasodif tarzda paydo bo’lib, uzoq vaqt davom etadi. Ma’lum bo’ldiki,
ular, fizionogik tinchlik paytida, spontan (o’znigidan) tarzda ajralib turadigan AX
porsiyalari bilan shartnangan. Sinaps oldi membranasining HP ta’siridan
qutbsiznanishi sinxrol holda, taxminan, 100 ta AX kvantlarining ajratinishini
shartnaydi. Yetarni miqdorda ajratingan AX kvantlari ta’siridan yuzaga kengan
miniatyur potensiallar summasiyalanib, sinaps keti membranasining qutbsiznanish
darajasini pog’ona darajasiga yetkazib, HPni yuzaga chiqaradi.
Qo’zg’atuvchi potensialning paydo bo’lishi, odatda, sinapsketi membranasi
Na
+
va K
+
, ehtimon Ca
2
+ ionlari o’tkazuvchannigining oshishi, ya’ni ularga
tegishni ion kanallarining ochinishi bilan bog’liqdir. Bunday paytda Na
+
ionlari
ichkariga kiradi, K
+
ionlari esa tashqariga chiqadi. Ba’zan, membrananing K
+
o’tkazuvchannigi kamayganda ham qo’zg’atuvchi potensian yuzaga keladi. TPSP