Atalar deyir

qaşa

 

qaşa

: 

qaşıya qaşıya)

. (yasa 

yasa: 

yastılata yastılata)

. (daban: 

ayağın altı, ayası)

. 

qaşıq bilər isti soyuqdursa aş

. (

ağız yandıran aşı qaşıq tanar)

. 

qaşıq ilə

 

aş verib, sapı ilə

 göz oyur. 

qaşıq qaşıq yığarsa aşı, iğnə

 il

ə

 

qazdırar daşı, bel kü

lükl

ə

 

dağıdar başı, 

oddur yandırar qurunu yaşı, ağarmaz qaşı bilinməz yaşı, 

yalan dünya, yalan dünya. 

qaşıq yapan çox olar, qılpın verə

n az olar. 

qaşıq yapdın, qılpın qoy, iş gördün dibin qoy (

bitir

). 

qaşıqla verə

n m

ənidim, gözüvü deşən sapıydı

. 

qaşıqla verir, sapıynan göz çıxarır

. 

qaşıqla yedirib, sapıyla gözün oymaq, çıxarmaq

. 

(yapdığı bir iyiliyə

 

qarşıt, 

qat qat artığna kötülük edmə

k). 

933. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qaşıqla yığılar, çanaqla yıxılar (

tökül

ə

r

). (

qaşıqla yığılar, çanaqla yıxılar

). 

qaşınmadan yaraşmaz

. (

yonulmadan yaraşma

z). 

qat qata yolda ver

ər boşda verə

r

. (dövl

ə

t dövl

ə

tl

ə

 

ötüşə

r). (qat: hakimiyy

ə

t. 

dövl

ə

t). 

qata umut qata umuq yaratır

. 

(qata: k

ə

t

ə

. yek

ə

. böyük). 

qatarda d

ə

v

ə

n olsa yükün yerd

ə

 qalmaz, 

ə

kind

ə

 

əlin olsa, xırmanda çuval 

boş qalmaz

. 

qatarda 

ə

r olsa, yük yerd

ə

 qalmaz. 

(qatarda: qurupda). 

qatarından ayrılan qaz, bir topa qarğaya yem olar

. 

qatdan baxan d

ə

rin görür. 

(qatdan: damdan. ucadan). (qat: dam). 

qatı dal, iti baltasar

. (

baltasar: balta ist

ə

r

). 

qatı yay çə

k

ə

n uz atar. 

qatı yüngül, altı yoğun çox durar

. 

(qat: dam). 

qatığ yumşansa diş kə

s

ər, yumşaq qatqulansa iş kə

s

ə

r. 

qatıq, köhnə

 beyinl

ə

r. –

qız bala ə

rd

ə

 

yaxşı, ər yoxsa gorda yaxşı!

. 

qatılığa qatlandıqca qatılar

. (

qabalığa, kötülüyə

 

qarşı dözdükcə

 kötül

əşir

). 

qatılığa qatlandıqca qatılar

. (

qabalığa, kötülüyə

 

qarşı dözdükcə

 kötül

əşir

). 

qatın qatınğa, söğüt sulunqa

. 

(

qayınğ

: 

qatın

. 

ğan ağacı)

. 

(ğan ağacı qat yeri 

sev

ər, söğüt ağacı sulu yeri)

. 

934. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qatır, ə

li il

ə

 

ayağdan, insan, dililə

 

başdan bəlaya düşə

r. 

qatırı anası ilə, atı atası ilə

. 

qatqısız sevi tökdüm ayağı

na, s

ə

nin gözün çuval götünd

əymiş

. (

qatqısız

. 

çılxa)

. 

qatnaşanlar yol qırağında qalmış, çalışqanlar yol uzağını almış, çatar bir 

gün yorulmadan gedils

ə, verər ürün, açıq topraq bolluca 

su öğün çağda ə

kils

ə

. 

(

qatnaşanlar

: döz

ə

g

ə

nl

ə

r). (ürün: 

hasıl)

. (

açıq t

opraq: 

sürülmüş yer)

. (

öğün

: 

oğun

: tuxum). 

qatranı qaynatsan, olurmu şə

k

ər, cinsi batası, cinsinə

 ç

ə

k

ə

r. 

qatta 

ağac sə

rt yell

ə

ri sev

ərmiş, incə

 güll

ə

r bir 

ə

siyl

ə

 gül

ərmiş

. 

qavın pişsə

, 

sapında durmaz

. 

qavını ye, qarnıva bax, qarpuzu ye, bə

nziv

ə

 bax, üzümü ye, qolsuva bax. 

(qolsuv: budar. bazu. 

qolşaq

. qoltaq

). 

qavışan şaşdı, qapıda qaldı

. (

haq qapısı

). 

qavqaçı qurd sə

mirm

əz, savlaşlı iş sə

kirm

ə

z. (

savlaşlı

: m

əşvə

r

ə

tli). 

(s

ə

kirm

ə

z: büdr

ə

m

ə

z. 

çaşmaz)

. 

qavun qavundan alalır, kişi kişidən utanır

. (

alalır

: al al

ır

: r

əng alır)

. 

(qaykişidə

n ut güdm

ə

. (

qaykişidə

n: nam

ə

rdd

ə

n). (ut: 

utanmaq). 

935. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qavurqa ver dişliyə, ağız əngi işliyə

. 

qaya başında gə

z

ə

n, gününd

ə

 qayar. 

(gününd

ə

: bir gün). 

qaya kimi yerin olsa, 

ə

r

ə

n kimi 

ə

rin olsun. 

qaya üstün

ə

, 

ağac üstünə

 yuva qurulur, a

cı üzünə

 balta vurulur. 

qayar özd

ə

n 

ə

r bolmaz, sevm

ə

z canda d

ə

rd olmaz. 

(qayar özd

ə

n: 

zatı 

pozuqdan. kökü x

ə

rabdan). 

qayası daşı dağ yaraşıqı, igid oğullar el yarşığı

. 

qayğı əğə

r, q

ə

m bükr

ə

r. 

(bükr

ə

r: bükür

ə

r). 

qayğı əri, od yağı ə

rid

ə

r. (

qayğı

: fikir xiyal). 

qayğı insanı qocaldar, güvənc anı ucaldar

. 

qayğı kişini qurudar, qurd ağacı

. 

qayğı qalxsa kişi batırar, su qalxsa qayığ

. 

qayğı yemə

 bit

ər ömür, yaşlıq çağın tezin gömür

. 

(gömür: 

quylanır

. 

batır

). 

qayğunub dalğunma

. dem

ə

 

''Olmasaydı Nə

 Olurdu'', den

ə

n ''Yoxdur N

ə

 

Olur''. 

qayğurların yarınların qoruğmur, ə

lind

əki sevincivi oğurlur

. (

qayğurların

: 

iztirabların)

. 

qayıq su üsdə

, qaymaq süt üsd

ə

. 

qayından qardaş, gə

lind

ən bacı olmaz

. 

(olmaz: 

çıxmaz)

. 

936. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qayıranmasan, qaydırma

. 

(

qayırmaq

: b

ə

rkitm

ə

k. b

ə

rq

ə

rar edm

ə

k). 

qayıtmış keçə

n günl

ər, yad qalıb gülə

n üzl

ə

r. 

(keç

ə

n gün

ə

 gün çatmaz). 

qayk

əsin işi pula yarsada, pulu işə

 

yarmadı 

(qayk

ə

sin: nak

ə

sin). 

qayk

əsin pulu yarmaz işə

 

(

qayk

ə

sin: nak

ə

sin). 

qaykiml

ə

rin 

ə

lind

ə

s

ə

 d

ərmanın dayan də

rd

ə

, o d

ə

rmana 

əğilmə

. 

(qaykiml

ə

rin: nam

ə

tl

ə

rin). 

qaykişidə

n borclanma, boclansanda, harcanma. (

qaykişidə

n: 

nakişidə

n

). 

qaykişidə

n ç

ə

km

ə

y

ən, doğrusunu tanımaz

. 

(

tanımaz

: d

əğə

rl

ə

ndir

ə

m

ə

z. 

qiym

ə

tl

ə

y

ə

m

ə

z). 

qaykişidə

n dil

ə

rs

ə

n dil

ə

k, dil

əyin çatmaz, kişini kə

msid

ən kişilik qanmaz, 

bulanıq ə

sgi oda at yanmaz. 

(

qaykişidə

n: 

nakişidə

n). 

(

bulanıq

: mundar). 

qaykişidən sırdaş yox, yamanlardan yoldaş yox

. (

qaykişidə

n: nam

ə

td

ə

n

). 

qaykişinin yoldaşu üzdən suyun itirmiş, çağında durmuş işə, qalmaz işi 

bitirmiş

. 

(

qaykişinin

: alçaq. nam

ə

t). (

durmuş

: 

mütşə

bbis 

olmuş)

. 

qayqanağı pişirmək üçün yumurtanı sındırmaq gə

r

ə

k. 

qayqısızam nə

 qavqam var, m

ə

n m

ə

nd

ə

 

tapdım imanı

. 

qaymaz işlə

y

ən, qaytsız iş yoxdur

. 

(qaymaz: s

ə

hv edm

ə

z. 

kırıxmaz)

. (

qaytsız

: 

qayrımsız

. s

ə

hv olunmaz. 

kırıxılmaz)

. 

937. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qaynana ana, qaynata ata olmaz. 

qaynana bir çiç

ə

k, h

ə

r sözü bir gerç

ə

k. 

qaynana il

ən baldız, əş 

(

bir

) 

doğublar

. 

qaynanadan dadlı söz, ağız yaxar göz oyar

. (

g

ə

lin üçün

). 

qaynanadan dadlı söz, könül açan olasılıq gözlə

m

ə

. 

qaynanalar g

əlinimiş çağında, küyüb yanmış qaynananın yağında

. 

q

aynanaynan baldız əş (

bir

) doğublar

. 

qaynar çaylar, keçiksiz olmaz. 

qaynar d

ə

r

ə

 keçitsiz olmaz. 

qaynar qazan içi dışı bir olmaz, görüb duyan, eşit görüş də

ng olmaz. 

qaynar üzür keçiksiz olmaz. (

üzür: çay

). 

qaynatadan ata olmaz, qaynanadan ana çıxmaz

. 

qayra uyan, qaya qalar. 

qaytalan söz aldağan olur

. (

tikrar olunan söz, yalansılaşır)

. (bir söz çox 

deyilirs

ə, təkərlənirsə, tikrar olunursa yalan olmaq olasılığı 

çoxalır)

. 

qaytaş bilim anası

. 

(

qaytaş

: t

ə

k

ə

rl

ə

m

ə

. tikrar. t

ə

mrin). 

qaytı qalsa qaytalanar

. 

(tikrar olar). (

əğri düzə

lm

ə

lidir). (

qaytı

: suç). 

938. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qaytıb yerini bulmuş, azaşqandan man uçmuş

. 

(

man uçmuş

: 

ayb gedmiş

. 

bağışlanmış)

. (azan kims

ə

nin k

əsir suçuna göz yumulmuş, 

k

ə

ndini yenid

ən toparlamışsa

). 

qaytılarız doğrulsun, açmazlarız yoğrulsun

. (

qaytı

: suç). 

q

aytısız kişi olmaz, keçitsiz çay

. 

(

qaytı

: suç). 

qayudan g

ə

lib, qayuya yolum. 

(haradan g

ə

lib, haraya yolum). (n

ə

r

ə

d

ə

n g

ə

lib, 

n

ə

r

ə

y

ə

 yolum). 

qaz düş, yax piş

. 

qaz qopsa, örd

ə

k göl

ə

 

yiğə

l

ə

nür 

(yiğə

l

ə

nür: iy

ə

l

ə

nir. 

ə

k

ə

l

ə

nir. malik olur). 

(qopsa: öls

ə

. köçs

ə

. uçsa). (yiy

ə

siz göld

ə, qubağa xanlıq 

ed

ə

r). 

. 

qaz qopsa, örd

ə

k göl

ə

 

yiğə

l

ə

nür 

(yiğə

l

ə

nür: iy

ə

l

ə

nir. 

ə

k

ə

l

ə

nir. malik olur). 

(qopsa: öls

ə

. köçs

ə

. uçsa). (yiy

ə

siz göld

ə, qubağa xanlıq 

ed

ə

r). 

. 

qazan başda ə

lin, 

topluluğda dilin saxla

. (

topluluğda

: köpçülükd

ə

. c

ə

miyy

ə

t 

içind

ə

). 

qazan başında yağu, çalış qazan dosdu sə

n. 

qazan boşsa qaynamaz

. (

yoxsulda yox qayğı varın itirsin)

. 

qazan boşu qaynamaz

. 

939. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qazan dedi qızıldı dibim, çömçə

 

dedi, burğanıbda görmüşə

m. 

(

burğamaq

. 

buramaq. bulamaq. 

bulğamaq)

. 

qazan düşdü, yaxan pişdi

. 

qazan düşmüş, yaxan pişmiş

. 

qazan qaynar dursa, ağıl durmadan gə

l

ə

r. 

qazan qaynar, ağıl oynar

. 

qazan vardır çömçə

 yox, çömç

ə

 

vardır qazan yox

. 

qazan yuvarlanıb, qapağın bulmuş

. 

(govduş yuvarlanıb, duvağın tapıb

: iki 

arxadaş, iki qarı birbirinə

 

uyğ

un). 

qazan, od üsd

ə

 qoyarlar. (

n

ə

d

ənsiz iş olarmı?)

. 

qazana baxıb aşın dəğirlə

m

ə

. (

d

əğirlə

m

ə

: qiym

ə

t biçm

ə

). 

qazana bardın qarası, yamana bardın qadası var

. (

qadası

: b

əlası

). 

qazana d

əğərsin, qarası dəğə

r, yamana d

əğə

rsin, b

əlası

. 

qazana gör

ə

 

aşı yarqınmaz

. (

yarqınmaz

: d

əğə

r biçilm

ə

z). 

qazana yaxın qarası yoğar

. (

yoğar

: 

bulaşar

). 

qazana yanaşma qarası yoğar, yamana yanaşma qadası

. 

qazanc el

ə

 

itgi yarından qayıt

. 

qazancının ərki var, qaydan qulağ çıxarsa

. 

(qazançı qazanın qulağını 

(qulpunu) iştədiği yerə

 taxar). (qaydan: hardan). 

940. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qazançının ə

rki (

ixtiyarı

) var, qayda qulaq taxırsa

. (

qazançı qazanın qulpunu, 

ist

ədiği yerə

 taxar). 

qazanda olmasa, kömç

ə

d

ə

n küsm

ə

. 

qazanda olsa, çomuçda çıxar

. (

çomuçda: kömç

ə

d

ə

. susaqda

). 

{içind

ə

 olsa 

işində

 göz

ə

kir (göz

ə

kir: t

ə

c

əssüm tapır)}

. 

qazanda olsa, çomuçqa çıxar

. 

(çomuçqa: çömç

ə

g

ə

. ç

ə

mç

ə

g

ə

). (h

ə

r n

ə

 

salsan aşıva, oda çıxar qaşığan)

. 

qazanda pişirib, qapağında yemə

k. (

yoxsulca yaşayıb, qanıqmaq

). 

qazandığı qazanında

. (

qazandığın yeyə

n). 

qazandığın sevmə

y

ə

n, sevdikl

ə

rin qazanmaz. 

qazandığından yarat, ə

l

ə

 

çatmaz sevişlə

r. 

qazanı başqa qayğusu başqa

. 

qazanı başqanın, qayğısı başqadır

. 

qazanı görən, boşqaba qanmaz

. (

çoxa öğrəşə

n, aza dayanmaz

). 

qazanmanın bir kefi, çıxartmağın iyi yolla min kefi

. 

(tük

ə

tm

ə

yin mini var). 

(

çıxartma

q: x

ə

rcl

ə

m

ə

k). 

qazaş itiş bir oyun, hamı ona bir qoyun, çalış ona yol qoyun, yol seçə

nin 

düzlügü, yol sonunda b

ə

lgürür. 

qazaş üçün bilim gücü, yaşam üçün, sözün gücü

. 

941. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qazi balası, bilirə

m dey

ə

r, b

əy balası, alaram deyə

r. 

qazı balası, bilirə

m dey

ə

r, b

ə

y bal

ası, alıram deyə

r. 

qazığa düşən yazığın 

(

bitisin

) 

aramaz. 

qazıqlar istə

r ist

ə

m

ə

z, s

ə

nd

ə

n ötürdür. 

qazma alıb kə

ndi yolun qazgil

ən, yoxdu yazı, qə

l

əm alıb kəndi yazın 

yazgil

ə

n. 

qazma düşə

rs

ən, yaxma pişə

rs

ə

n. 

qazmanı başlasan qızıldanda, gedib gə

v

ən dibi eşə

r. (

başlamaq

: (qazma, 

k

ə

rki) saplamaq). 

(qızıl saplı olsada, qazma işi eşmə

di). 

qeyr

ə

tlinin ür

ə

gi qaynar, qeyr

ə

tsizin ür

ə

gi oynar. 

qeyr

ə

tlinin ür

ə

gi qaynar, qeyr

ə

tsizin ürr

ə

gi oynar. 

qeyr

ə

tsizd

ə

 iman arama. 

qeyr

ə

tsizin dilin al, dilin verdi gözün al. 

qeyr

ə

tsizin dilin al, dilin verdi gözün al. 

q

əbri qazan bir olur basdıra min

. 

q

ə

d

ə

r olmasa, qadir olmaz. 

q

ə

drimi, ölüm bil

ə

s

ə

n, gedim bil

ə

s

ə

n!. 

q

ə

f

ə

sd

ə

 

qalan quşun kefin, uçan quşdan sor

. 

942.