|
sofalsız
: ötüksüz. gözsüz.
deşiksiz)
.
(bil
ə
ksiz: gücsüz).
iğnə
tik
ə
r, tik
ə
n sök
ə
r.
iğnə
torbada qalmaz.
742.
Işlə
y
ə
n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016
iğnə
torbada qalmaz.
iğnə
torbada qalmaz. (
dan atark
ə
n sökül
ər qarnı bu boylu gecə
nin).
iğnə
yataxda gizl
ə
nm
ə
z.
iğnə
yataxda gizl
ə
nm
ə
z: iyn
ə
yl
ə
çuval kimidil
ə
r.
iğnə
çil
ə
r m
ə
hl
ə
sind
ə, iğnə
satmazlar.
iğnə
ni axdaran, d
ə
v
ə
itir
ə
r.
(
iyn
ə
h
ə
sr
ə
ti d
ə
v
ə
itird
ə
r
).
iğnə
yl
ə
çuval kimi (
birbirin
ə
qarşıt, icəşik, zidd
).
iğnə
yl
ə
quyu qazır, sözdə
dey
ə
nd
ə
çaşır
.
İhtiyarın düşkünü (
eşkıyanın
düşkünü
) beyaz giyer kış günü
,
Yaşlı insanlar
ve eşkıyanın yaşlısı zayıfı hayatın mihnetlerine
dayanamaz, ölüme hazırlıklı olur
.
(Bayram Özdemir).
iki ağız bir olcaq, bir ağız küt gə
lir. (
küt g
ə
lir:
bacaracaqsız olur
.
qısa gə
lir
).
iki ağız birgə
ls
ə
, göy üzd
ə
kin endir
ər, altı ağız algə
ls
ə
,
ə
lind
əkin aldırır
.
(
birg
ə
ls
ə
: s
ə
sbir olsa). (alg
ə
ls
ə
:
ixtilaflı olsa)
.
iki arslan bir d
ə
riy
ə
sığmaz
.
İki arslan bir posta sığmaz
.
Bir ülkede, bir toplumda iki baş (iki lider)
olmaz, birisi ötekini yok eder.
(Bayram Özdemir).
iki ayağ bir başmağa girmə
z.
743.
Işlə
y
ə
n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016
iki ayağ bir qonucqa tıxanmaz
.
(iki ayağ bir qabuca soxulmaz
). (
olmasın işdə
dir
ə
nm
ə
).
iki ayağ bir quyuya sallanmaz, yumurtalar bir sə
b
ə
t
ə
yığılmaz
.
iki ayaq bir başmağa girmə
z, amma girdir
ə
ll
ə
r.
iki ayaq sığmaz, bir başmağa tə
pinc
ə
.
(bir başmağa, iki ayaq sığmaz)
.
(sığmaz ayaq iki olsa, bir başmağın tayına)
.
iki baş, bir başdan üstündür
.
iki başdan içmiş suyun sevə
n ür
ə
k.
iki çeşit yaşarız
. -
qaranlıqda oyanıq, aydınlıqda uykulu
. (
uykulu:
uyanıq
).
(qaranlıqda oyanıq, aydınlıqda uyanıq)
.
iki çetik, bir arslana tapdurur. (
çetik. çetük. çitik. ketek. ketik. kedi:
pişik
.
mişik)
. ( tapdurur: tapdur:
əşdir
. b
ə
rab
ə
rdir). (iki çetik bir olsa,
bir arslana tapdurur).
iki dillik canın bəlası, dilin qadası
. dünya bel
ə
tanımaz kimki doğul
a bilsin
iki anadan.
iki dillilik dibsiz quyu, yoxdur suyu.
iki dovşan bir oxula vurulmaz
.
iki dovşan qovanın yoxdu karı, birisin tutsada qaçrar obirin
.
iki ev bir ev
ə
sığmaz
.
744.
Işlə
y
ə
n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016
iki evi bir el
ədik, düyünü batman yarım
.
iki evr
ən çulqamış bizi, biri varlıq, biri içlik, varlığa günlə
göz yolağuc, içliyə
yalnız könül durur qılavuz
.
iki
əl birikib, üzü yuğar
.
iki
əl, bir baş üçündür
.
iki
əşlinin qulağı
,
eşə
k min
ən ayağı dinc almaz
.
iki fındıq bir qozu qırar
.
iki göz dünyanı görür, bir birin yox
.
iki göz hamını gö
r
ə
r, birbirin
ə
nisgilli öl
ə
r.
iki göz, birbiriyl
ə
yola getm
əzdi, aralarında burun olmasaydı
.
iki günlük ömrü olan üç gün yaşamaz
.
iki xan bir ölk
ə
y
ə, iki qılınc, bir qına sığmaz
.
iki xoca bir kişi, bir xoca yarım kişi
.
iki iğnə
bir ipd
ə, iş görə
nm
ə
z bir yerd
ə
.
iki iğnə
bir sapil
ə
saplanmaz.
iki it başına boğuşar, qurd görcək barışar
. (
başına
: t
ə
bii hal
ə
td
ə
).
İki karpuz bir kultuğa sığmaz
,
Bir kimse aynı anda iki önemli işin
üstesinden gelemez.
(Bayram Özdemir).
745.
Işlə
y
ə
n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016
iki könül bir olsa, kimin ona sözü var
. {könüld
əşlə
r elçi aramaz). (aramaz:
g
ə
zm
ə
z)}. (könüld
əşə
elçi g
ə
r
ə
km
ə
z) (elçi: arxan. vasit
ə
).
iki könül bir olsa, tez tapar, dalda yeri.
iki könül bir olsa, yollar qıyın görünmə
z
. (
qıyın
: zor).
iki könül bir olunca, samanlıq seyrangah olur
.
iki könül biris
ə, yollar qıyındır demə
. (
qıyındır
: zordu).
iki qılıc, bir qına sığmaz
.
iki qoç başı, bir aşıcda pişmə
z.
İki qoç toslaşlaşar,
qurdun qarnı acığar
. (
toslaşlaşmaq
:
tutuşmaq
.
çarpışmaq
.
savaşmaq
.
burnuzlaşmaq)
.
(iç savaşda, qayın ölkə
l
ə
r toy
tutar). (
qayın ölkə
l
ə
r: r
ə
qib ölk
ə
l
ə
r. yad ölk
ə
l
ə
r).
iki qoçınqar başı, bir aşıcda pişmə
z.
iki qulağdan çox eşidə
n, bir dilin
ən az danışar
.
iki n
ə
rs
ə
sürür sürünü, çomaqla para.
(sürü: köpçülük: c
ə
miyy
ə
t. cami
ə
).
iki n
ə
rs
əni unutma yaşa, öz qafanda düşündüyün, tanışlarlar danışdığın
.
iki n
ə
rs
əni unutma yaşa, tə
kliyind
ə
düşündüyün,
çoxluğunda danışdığın
.
746.
Işlə
y
ə
n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016
iki n
ə
rs
əni unutma yaşa, tə
kliyind
ə
düşündüyün, çoxluğunda danışdığın
.
(iki n
ə
rs
əni unutma yaşa, öz qafanda düşündüyün,
tanışlarlar danışdığın)
.
iki n
ə
yi unutma. –
yolda raslar kavşaqlar, ardan yürən yavşaqlar
.
(
kavşaqlar
:
qavşaqlar
:
boş danışanlar
. g
ə
v
ə
z
ə
l
ə
r.
ç
ə
n
əboşlar)
. (
yavşaqlar
:
yava konuşanlar
.
yavağızlar
.
pisağızlar
.
yamanağızlar
.
ağzı pislə
r, yavalar).
iki nərsə
heç kim
ə
s
ə
yad olmaz, birincisi qaranlıq, ikiincisi yalnızlıq
.
iki olub bir
ə
d
əğmə
z, gözlü olub kora d
əğmə
z.
iki olursa gözün, duşünmə
zs
ən heç birin, itirmişsə
ns
ə
birin, qayğı tutar o
birin.
iki olursun birlikd
ə
danış, tə
k olursun börkünl
ə
danış
.
iki onbeş, bir otuz
.
iki oylu, iki evli.
iki pox
arasında qalmaq
. (
heç yaxcı seçim bulamamaq)
.
iki sanı düğü verdiyi pay, əkin vermiş dağlara tay
.
(
sanı
: d
ə
n
ə
). (
ağırsama
dil
ə
ki:
şükr edmə
zikri).
iki sevgi qovuşursa, açar güllər, iki sevgi qopuşursa, solar qalmaz
.
iki sırtlan bir sırtlanın sırtın sökə
r!.
747.
Işlə
y
ə
n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016
iki söy
ə
k iki sev
ə
k. –
biri sığınaq, atana qoucağı, ikincisi sevgi, birinci
sığınmalı, ikincisi sevmə
li.
iki şey var ə
sgilm
əyir, biri yaxcılıq, biri pislik
.
iki üzd
ən savaşma, bir üzü savaşa qoy, o birin barışa
.
iki üzlü savaşma
–
bir üzü savaşa qoy
- o b
ir üzü barışa
.
iki üzlü yaşamaq, beş üzlü ölüm
.
iki yaxın uruşdular, özgə
l
ə
r
ə
yem oldular.
iki yanı su, susuzluqdan ölür
.
iki yayın başın tutan alava qalır
. (
alava: avara
).
iki yoldaş dos qalmış, biri ata çatınca
.
ikisin yel aldı, üçün yolda saldı
.
(salmaq: . itirm
ə
k).
ikit , buyur
. (ikit: t
ə
fr
ə
q
ə
sal). {
ayır buyur
. (ayrat buyrat). (ayrat:
ayır
: t
ə
fr
ə
q
ə
sal).
( buyrat: buyur. buyruq sür. hikum
ə
t ed)}. {bulat, durut.
(bulandır, istədiyini qalxıt)
.
(aranı qarışdır sözüvü yerit)}
. {bölüt
burut). (burut: hükm ed)}.
ikitl
ə
r
ə
yol verm
ə, alağuza söz vermə
.
(ikitl
ə
r
ə
: kitozlara. iki üzlül
ə
r
ə
).
(
alağuza
:
ağzı açıq)
.
ikiyüzlü hara altıyüzlü ora
. (
yaman işlər yamanlıqla ölçülər) (yaman işdə
yaxşılığa yer qalmaz)
.
748.
Işlə
y
ə
n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016
ikki qaşa ikki dos, yanma yan duruşadı, ağlasa, birgə
ağlarş, birgə
likd
ə
gülüşə
di. (
tapmaca). (göz
).
ikki qoyannı qovan, heçdə
birin tutmamış
.
(qoyannı
:
dovşanı)
.
iküç il sonra yeni evlilikl
ə
r. -
ayrışıq yollar, dəğişik qollar, ağzı ayrı, sözü
qayrı, könlü parçalı, təni ayralı, bu nasıl yaşam, mə
n
buna çaşam
.
iqit qokusundan qoçar.
iqlamaq: qorxunu götürm
ək işi
.
il gün ötür anılar yaşır
.
ilan adamın topuğunu, adam ilanın başın çalar
.
ilan başı ağrısa, yol ortasında yatar
. (
ilan başı ağrımış, yol ortasında yatmış)
.
İlan çalan yatar, ac yatmaz
.
(Ara Gündüz).
ilan çalsa d
ə
rman görs
ə
sağalar, dil çalısa ağrısı can ağrıdır
.
ilan dışı yumuş, içi acı
.
ilan doğrulmaz, içözü çalmaqdır, bırak yağı itən deyil, qırmaqla bitə
n deyil,
yağı ilə
yollaşmalıyıq, vurduğu itgilə
rd
ən qaçınmalıyıq
.
(içözü: fitr
ə
ti)}.
{ilanı başdan vur, yağını qol qanatdan)
.
(yağunu arsıllat, zə
r
ə
rsizl
ə
t)}.
ilan don d
əğişər, qılığ yox
.
749.
Işlə
y
ə
n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016
ilan girs
ə
qamış içrə
doğrular
.
ilan göz
ə
lliyi d
ə
risind
ə, kişinin ki ürə
yind
ə
dir.
ilan h
ə
r yana
əğri gedsə
d
ə, öz yuvasına düz gedə
r.
ilan h
ər yana qıvrıq gedsə
d
ə, öz yuvasın
a düz ged
ə
r
.
(qıyşıq güvdə
n, tüstü
düz çıxar)
. (güvd
ə
n: gühd
ə
n).
(oldağın gə
r
ə
yind
ə
n qaçmaq
olmaz). (
oldağın
: vaqeiyy
ə
tin. f
ə
ktin).
ilan içi ağur, üzü yağur
.
ilan izin, ilan yaxcı bilə
r.
ilan k
ə
ndi
əğrisin bilmə
z, d
ə
v
ə
, boynun
əğridir də
r
(
diy
ə
r
).
ilan k
ə
ndi
əğrisin bilmə
z, d
ə
v
ə
y
ə
, boynun
əğri də
r.
(dey
ə
r).
ilan k
ə
ndi
əğrisin bilmə
z, d
ə
viy
ə
boynun
əğri deyə
r. .
ilan köyn
ə
k d
əğişər, dişi yerində
qalar.
ilan qabığ dəğişə
r, iç yox.
ilan quyruqundan tutulmaz.
ilan öl
ə
nd
ə
düz
ə
l
ə
r.
ilan öz ağısından ölmə
z, ilan öz
əğrisin görmə
z.
ilan öz
əğrisin görmə
z.
ilan sürünsün, balasıda dalıncan
. (
qoy r
ə
dd olsun
).
ilan yalpız adlamaz, qartal sinə
k avlamaz. (
adlamaz:
adın dilə
ç
ə
km
ə
z
).
750.
Işlə
y
ə
n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016
ilan yarpızdan qaçar, qança barsa, yarpız ütrü gə
l
ə
r. (
ütrü: t
ə
r
ə
f
ə
).
(qança
barsa: hara geds
ə
).
ilan yarpuzdan qaçar, hara geds
ə
, yarpuz ütrü (
qabağına
) çıxar
.
ilan yarpuzdan qaçar, qança barsa yarpuz ötrü qaçar.
(ilanın yarpızdan acığı
g
ə
l
ə
r, hara geds
ə
onla üzg
ə
l
ə
r).
ilan yerim
əz, sıçrar
.
ilana sütd
ə
içirs
ən ağısı (
z
ə
hri
) azalmaz.
ilana yumş
aq deyib
ə
l vurma.
ilanda ayaq, xocada çör
ə
k arama.
ilandan qaçıb yuvasına düşmə
k.
(ilan yuvasına)
.
ilandırsa əz başın, yavadırsa at daşın
.
ilandursa sorma adun,
ə
z
ədur başın, yamandursa sorma dilin, atadur
daşın
.
ilanı başdan vur, yağını qol qanatdan
.
(ya
ğunu arsıllat, zə
r
ə
rsizl
ə
t). {ilan
doğrulmaz, içözü çalmaqdır, bırak yağı itən deyil, qırmaqla
bit
ən deyil, yağı ilə
yollaşmalıyıq, vurduğu itgilə
rd
ə
n
qaçınmalıyıq
. (içözü: fitr
ə
ti)}.
ilanı başından tutarlar
.
ilanı qarğa üçün öldürmə
.
İlanı yaralayıb burax
mazlar.
751.
Işlə
y
ə
n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016
ilanın ayağın görsən, xocanın ağalığın görə
rs
ə
n.
(
ağalıq
: k
ə
ram
ə
t).
ilanın çölü (
dışı
) yumşaq, içi ağılı
.
ilanın quyruğun bassan, başı qancığar
.
(
qancığmaq
: qabarmaq.
qabazaqlamaq. qalxmaq. ).
ıldırım bir kə
r
ə
çalar.
ıldırım bir vursada, min şaxar
.
ıldız yerdə
, ulduz göyd
ə
qalsa yol caymaz
. (
ıldız
: kök).
il
ə
bilm
ə
din, il
ə
nm
ə
!.
(bacaranmadın, qarğanma, küfr demə
).
il
ə
rd
ə
görm
ə
y
ə
sana g
ə
lm
ə
z gör
ə
c
ə
kl
ə
r olurk
ə
n, gerid
ə
bıraxdıqlarımıza
baxmağa nə
g
ə
r
ə
k.
il
ə
ri ged
ən axır ki, bir yerə
çatacaq.
ilgisiz sa
nmışıdınsa baxışım, düzülür dalba dala anba anı
.
ılı sözlə
ilan inind
ən çıxar, iri sözlə
kişi dinindən çıxar
.
(
-
ılı
:
ılıq
. - iri: gobud.
- dinind
ə
n: yolundan
).
ılı sözlə
ılan inindən çıxar, ulu sözlə
kişi dinində
n (
yolundan
).
(
ılı
:
ılıq
.
yumşaq)
. ( ulu: iri. yek
ə
. gobud).
ilik qoxar, sümük oğar
. ( ilik (sümüyün iç
ə
yi, cirg
ə
si) qoxuyar, iyl
ə
n
ə
r, sümük
qalsa oğunar, pukalar)
.
ilik yürüşə
r, bilik olan yerd
ə
.
(başarcağ güllə
n
ə
r, bilik var olan yerd
ə
).
752.
Işlə
y
ə
n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016
ilik, bilik yartısı, dilək, ilik yartısı
.
(ilik:
başarıq)
. (bilik: ilim.
tanışlıq)
. (
yartısı
:
yarısı)
. ( dil
ə
k: ist
əş)
.
(başarıqsız, başarma, iqdam gücü
olmadan, bilik yartıcan olur, dilək gücü olmayınca, başarmaq,
qılmaq uğru (şansı)
,
yarı kə
sir).
(bilik dolmayına, ilik
olmayınca, dilə
k g
ə
lm
ə
yinc
ə
, n
ə
yapayız, yapa
bil
ə
riz).
ılıq aş odlu qazan
.
(için
ə
gör
ə
, k
əndini artıq qızqın göstərən)
. (k
ə
ndini
k
ə
ndliyind
ən (olduğundan) artın sıcaq, qızqın göstərən)
.
ılıq ılıq söylə
s
ə
n, ilan ninind
ən çıxar, kə
tt
ə
k
ə
tt
ə
g
ə
pirs
ə
n, ilan
ə
lind
ə
n
qaçar. (
ılıq ılıq dil ilə
, ilan ninind
ən çıxar)
.
ılıq sözlə
ılan inindən çıxar, ulu sözlə
kişi dinindən çıxır
.
(
Dostları ilə paylaş: |
|
|