Atalar deyir

itgi: z

ə

r

ə

r. ziyan

). 

itginin ağrısı başqasın tapınca sürə

r. 

itgisiz qazanc yoxdur. 

791. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

itgiyi q

ə

bul ed

ən, yaxcı seçə

 bil

ə

r. 

iti an, çomağı yaraqla

. (

yaraqla: 

hazırla

). 

(iti düşündün, çamağı unutma)

. 

iti an, çomağı yaraqla

. (

yaraqla: 

hazırla

). 

(iti düşündün, çamağı unutma)

. 

iti beyin düşüncə

l

ər anğışır, orta beyin olayları dartışır, küt beyinlə

r 

kült

ə

l

əri artışır

. (

kült

ə

l

ə

ri: kütl

ə

l

ə

ri. qara ell

ə

ri). (

artışır

: 

ardıca gedir

. izlir

). 

iti beyin düşüncə

l

ər anğışır, orta beyin olayları dartışır, küt beyinlə

r 

kült

ə

l

əri artışır

. (

kült

ə

l

ə

ri: kütl

ə

l

ə

ri. qara ell

ə

ri). (

artışır

: 

ardıca gedir

. izlir

). 

iti geds

ən yalnız ged, uzaq gedsə

n birg

ə

 ged. 

iti g

ə

l

ə

n, itib ged

ə

r

. 

{hızlı sağan, tez keçə

r, tezc

ə

 

qızan tez sönə

r. (

sağan

: 

sağanaq

)}. 

iti qaçda tez uğra, dan atmamış gün batar

. (

ömür qısa

). 

iti qaçda tez yorul, yavaş yürü gec yorul

. 

iti qovub yerind

ə

 

yatıb

. (

yoxsul avara, yersiz yutsuz biri). 

iti quyruğundan bağlamazlar

. 

iti quyruğundan bağlanmaz

. (

iti quyruğundan bağlasan durmaz)

. (iti 

quruğundan tutulmaz)

. 

iti quyruğundan bağlasan durmaz

. 

792. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

iti quyruğundan tutmazlar

. 

iti nacaq d

əğdiğində

 

ağrıtmaz

. (

nacaq: < yarcaq

) (

acıtmaz

: 

ağrıtmaz)

. 

iti öldür

ə

n

ə

 sürdür

ə

ll

ə

r. 

iti sürsen it girmez. (

çox kirli ve pis evler, yerler üçün söylenir). 

iti yanan tez sön

ə

r, iti 

ə

s

ə

n tez öt

ər, ortanı tut damızdır, ömür boyunca 

sür

ə

r. 

iti yanan tez sön

ə

r, iti 

ə

s

ə

n tez öt

ər, ortanı tut damızdır, ömür boyunca 

sür

ə

r. 

iti, öldür

ə

n

ə

 sürdür

ə

ll

ə

r. 

itikli n

ə

n

ə

si götün arar. (

itikli n

ə

n

ə

si 

ə

t

ə

gin arar

). 

itil

ə

 yatan, bitil

ə

 qalxar. 

itiliyin yeri var, yayvanlığın çə

mi var. 

itiliyin yeri var, yayvanlığın çə

mi. 

itilm

ə

m

ə

 kims

ə

 üçün yer verm

əm, yıxıldımsa tutlmağı bə

kl

ə

m

ə

m. (

yaşamda 

gözl

ədikimni yapayım, kimsə

d

ən sayqı sıvay gözlə

m

ə

m). 

itilmiş sevginin unutmasına gə

r

ə

k

ə

n sür

ə

 

başqasın tapıncaqdır

. 

itin acığı quyruğundan, atın ki qulağından (

b

ə

ll

ə

nir

). 

itin adı yaman, adam var öz adın itə

 

qoymuş

. 

793. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

İtin ağzını açdırma

. ("Bu iti üstümüz

ə

 hürdürm

ə

" d

ə

 dey

ə

rl

ə

r). (Araz 

Gunduz). 

itin atan yoldaşın danar

. 

itin bacanağı çox olur, qudası yox

. 

itin b

ə

sl

ə

m

ə

y

ə

n sürüsün itir

ə

r. 

itin danan yoldaşın tanımaz

. 

itin d

ə

rdi g

ə

mikd

ə

. 

itin gövnü bir sümük. 

(sümük: g

ə

mik). 

itin 

hovanı qatlamadan umsanar

. 

(havan: hovan: axmaq). (qatlama: bir 

yem

ə

k). (umsanar: pay gözl

ə

r). 

itin koru, haya qaçar. 

itin qarğışı, qurdu tutmaz

. 

itin qoğan qurd gə

tird

ə

r. 

itin ortağı it

. 

(dosduvu tanı)

. 

itin yalvarı alınırsa, göydə

n g

əmik yağar

. (

yalvarı

: 

duası

). 

(

alınırsa

: q

ə

bul 

olunursa). 

itin yügür

əni, atın yürüyə

ni. 

itin

ə

 yiy

ə

 durmayan, elin itir

ə

r. 

itir, itm

ə

!. 

794. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

itirdikl

ərim, qutulduqlarım

. 

(gülüms

ər baxış (optimis)

. 

itirib qutulan, güntay

, 

itirib tutulan, küttay

. (güntay: günlü. 

xoşbax)

. (küttay: 

qaragün. qarabax). 

itirm

ə

d

ən qorxanlar, qazaşların itirə

r. 

itirm

ə

d

ən yılmayan, qazancının qarşında

. (

yılmayan

: qaçmayan. 

qorxmayan

). 

itirm

ə

d

ə

n yox, itm

ə

d

ə

n qorx!. 

itirm

ə

k qorxusu vark

ən, yaşamda süycülü dad yox, itirmə

k 

ən doğal 

n

ə

sn

ə, ölümsüz dünyalıq ad yox

. 

(süycülü dad: l

ə

zz

ə

tli 

dad). 

itirm

ə

sind

ə

n qorxan, sevdiyind

ə

 

çaş düşə

r. 

itirmişsə

 qoca ell

ər öz dilin, çaşırlığa

, 

qolayına öğrəşir

. (

çaşırlığa

: 

başqalışa

. 

özg

ərişə

. 

azqınlığa)

. 

itit bizi özüng

ə

 

ur, acıtmasa birə

vg

ə

 ur. (

ur: vur). (bir

ə

vg

ə

: birin

ə

. 

başqası

na. 

özg

ə

sin

ə

). 

itivi ''haya'' örg

ə

tm

ə, qonşuvu paya

. 

itl

ə

 

dalaşmaqdansa, çalıyı dolaşmaq yeğ

. 

{yaramazla uğraşınca, döngə

 yol 

seçm

ək yerdir (yaxcıdır)}

. 

itl

ə

 dil

ə

nçi qaçan qaçan oynamaz. (itl

ə

 dil

ənçi tutuşmaz, uzlaşmaz)

. 

itl

ə

 

it dalaşdı, qurd köprünü aşdı

. 

795. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

itl

ə

 yatan, bitl

ə

 durar. 

itl

ə

 

yoldaş, ağacla ulaş

. 

(it il

ə

 

yoldaş ol, ağacı ə

lind

ə

n qoyma). 

İtlə

 

yoldaşlıq elə, çomağını ə

ld

ə

n qoyma. (Ara Gündüz). 

itl

ə

r hür

ə

r karvan yür

ə

r, kiml

ə

r 

ə

k

ə

r kiml

ə

r yey

ə

r. (

bulut doğar yellə

r kür

ə

r, 

itl

ə

r hür

ə

r karvan yür

ə

r). 

itl

ə

r hür

ə

r karvan yür

ə

r, kiml

ə

r 

ə

k

ə

r kiml

ə

r yey

ə

r. (

bulut doğar yellə

r kür

ə

r, 

itl

ə

r hür

ə

r karvan yür

ə

r). 

itl

ər satılmasın, qurtlar qocalmasın

. (

itl

ə

r: qorucular

). 

itl

ər yatınca, qurdlar ulaşarr

. 

itlərin qardaşlığı, bir gəmiyi görüncə, kişilərin qardaşlığı, ortaqlığı bitincə!

. 

itl

ə

ris

ə

 ac eld

ə, bolluq saçaqda durmaz, qıtlıq yurtdan azalmaz

. (

saçaqda: 

süfr

ə

d

ə

). 

itm

ə

d

ə

n qorx, itirm

ə

d

ə

n yox. 

its

ə

n bel

ə

 ertin

ə

 gec

əni, dan çağında atar

. 

(gec

ə

ni t

ə

l

ə

sdirs

ə

nd

ə

 s

ə

h

ə

r

ə

 

sarı, 

ışıq çağında doğar)

. 

itsiz eli qurd basar. 

itsiz sürü sürm

əmiş

. (

d

əvam tapmaz, dağılar, batar

). 

itsiz yeri qurd basar. 

796. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

İven kız ere varmaz, varsa da baht bulmaz

, Acele etmekle koca bulunmaz, 

Bulsa da rastgele bir koca bulur mutlu olamaz. (

Bayram 

Özdemir

). 

iv

ə

di, ev

ə

 d

əğmə

di

: t

ə

l

ə

s

ə

n ist

ə

yin

ə

 çatm

adı

. . (iv

ə

di: acil). (d

əğmə

k. çatmaq. 

yetişmə

k

). 

iv

ə

k armaz armana. {iv

ə

k ev

ə

 

armamış (

d

əğməmiş

. yetm

əmiş

). (

iv

ə

k: 

t

ə

l

ə

s

ə

n

). 

iv

ə

k ev

ə

 

armamış

 (

armamış

: d

əğməmiş

. yetm

əmiş) (ivə

k armaz armana. ). 

(iv

ə

k: t

ə

l

ə

s

ə

n)

. 

iv

ə

k ev

ə

 yetm

ə

z. 

(

iv

ə

k: iti. t

ə

l

ə

s

ə

n

). 

iv

ə

k sin

ə

k süt

ə

 

düşə

r, t

ə

l

ə

s

ə

n t

ə

l

ə

y

ə

. 

(iv

ə

k: t

ə

l

ə

s

ə

n). 

iv

ə

k sin

ə

k, süt

ə

 

düşə

r. 

iv

ə

k, ev

ə

 yetm

ə

z. (

iv

ə

k: iti. t

ə

l

ə

s

ə

n

). 

iy

ə

si yox, süy

ə

si yox. (

süy

ə

si: söyk

ə

ni. 

dayancağı

). 

iyg

ə

 

uy şə

rri qoy, dinci tut c

ə

ngi qoy. 

(

iyg

ə

 uy: 

yaxcıya düşün

). 

iyi asdar, üzü saxlar. (

kims

ənin qasıq qısıqlığın qaldıran, qorucu kimsə

). 

iyi başlanış, iləri uruş

. (

il

ə

ri

 

uruş

: çox il

ə

rl

əmiş savaş

). 

iyi dil

ək, xoş davranış eyku kişi simgə

si. (

eyku: iyi

). 

iyi dosluq üçün, -

oxşarları tap, ayrıqları bil

. (

bil: 

tanı

. e'tiraf ed. q

ə

bul ed). 

797. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

iyi dur, dil

ə

yinc

ə

 

yaşa, silinmə

y

ə

 d

ə

y

ə

r. (

qalmadan, silinm

ə

d

ə

n ön

ə

mli 

sürdüyün yaşamdır

). 

iyi düşünə

n göz

əlin yaşar

. 

(uz düşüncə

d

ən alınan dad, qaramsara qalar yad) 

(uz: göz

ə

l. 

yeğ

. saleh. 

ə

sl

ə

h). (qaramsar: pesimist). 

iyi 

ə

rin, sümüyü 

ərir, adı qalır

. 

iyi 

gördüğün söylür, kötü verdiyin

. (

gördüğün

: 

yapdığın

). 

iyi gördüyün demiş, yaman verdiyin

. (

gördüyün: 

yapdığın

). 

iyi ki varız, biz sözə

 

yarız

. 

iyi kötü evd

ən başlır

. 

iyi kötü evd

ən başlır

. 

iyi kötü s

ə

n bec

ər, acı dadlı gün keçə

r. 

iyi qavun buyruq olar çaqqala. 

(h

ə

r n

ə

yin iyisi yamana buyruq. (buyruq: 

qism

ə

t). 

iyi qoşlar yaşlanınca iyi doslar

. (

qoşlar

: cütl

ə

r

). 

İyi olacak hastanın Hekim (

Tabib, doktor

) ayağına gelir

, 

Tanrı kötü bir 

durumun düzelmesini istemişse, o işi yapacak kişi işin 

üstüne gelir. (

Bayram Özdemir

). 

iyi olda, yoxsul durma. 

(durma: qalma). 

iyi olmaq yaxşı, yeğ olmaq ondan yaxşı

. 

(

yeğ

: iyir

ə

k. 

yaxşıraq

. 

betır

. beht

ə

r). 

798. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

iyi olub, türkc

ə

d

ə

 

yaz, yağış olub, toprağa yağ!

. 

iyi, kötü il

ə

 

yarşınmaz, yaşam para ilə

 ölçülm

ə

z. 

iyibaşlı bir yol bulur hə

r 

bir yolun daşına, kötübaşlı bir daş qoyur hə

r bir 

yolun başına

. 

(

iyibaşlı

: iyimçil. pozitivisit). (

kötübaşlı

: 

kötümçül. neq

ə

tivisit). 

iyic

ə

 

qıranlar, iyi quranlar olur

. 

iyid aytmaz, aytdı qaytmaz

. (

kişi demə

z, dedi dönm

ə

z

). 

iyid başın qılıc kə

s

ə

r, sözün güll

ə

 

deşmə

z. 

iyidi q

ə

m çürüdür, d

ə

mir n

ə

m. (

iyidi yaş çürüdür, də

miri pas

). 

iyidi yaş çürüdür, də

miri pas. 

(

iyidi q

ə

m çürüdür, d

ə

mir n

ə

m çürüdür

). 

iyidin iyisi d

ə

li olmaz, d

ə

li olan iyid olmaz

. (süm iyitlig

ə

 iyi bilik, iyi bil

ə

k, eyku 

ür

ə

k g

ə

r

ə

rk). (süm: bütün). 

iyidin sirrin söz açar, yol gedinc

ə

 

qısalar

. 

iyidin sirrin söz açar, yolu geddikc

ə

 

qısalar

. 

iyidiun gözü tox, yağının gözü yox

. 

iyidlik, baturluq doğulmur, yasılır

. (

baturluq: q

ə

hr

əmanlıq

). 

(

yasılır

: 

yapılır

). 

iyil

ə

r iyi könüld

ə

 

yaşar

. 

iyil

ə

ri iyic

ə

n

ə

 

qarşıla, bolmuşisə

 köngülünc

ə

 

barşıla

. (

bağışla

: 

barşıla)

. 

(

bolmuşisə

: olurunda. 

imkanında)

. 

799. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

iyil

ə

rim igitl

ərim aman qalsın

 yamandan. 

İyilik (muhabbet) iki başlı olur

, 

Birbiri ile ilişki içerisinde bulunan kişilerin 

yalnız birinin iyi olması geçinmek için yeterli değildir

. 

Ötekinin de iyi olması gerekir

. 

Karı koca arasındaki 

geçinme durumu da böyledir. (

Bayram Özdemir). 

iyilik aşsa çə

kin, qanmaza xor görün

ə

r. (

ç

ə

kin: h

ə

ddin

). 

iyilik edib, d

ə

niz

ə

 

at, balıq bilməz, tanrıya yad

. 

iyilik edis

ə

n gözl

ə

m

ə

 

qarşın

. 

(çör

ə

k verdin savun!). (savun: 

savuş

. keç. r

ə

dd 

ol

). 

(iyilik edis

ə

n k

ə

ndin üçün, 

qarşılıq gözlə

m

ə

n n

ə

 üçün). 

iyilik edis

ə

n k

ə

ndin üçün, 

qarşılıq gözlə

m

ə

n n

ə

 üçün. 

(çör

ə

k verdin savun!). 

(savun: 

savuş

. keç. r

ə

dd ol

). 

(iyilik edis

ə

n gözl

ə

m

ə

 

qarşın)

. 

iyilik 

etdin, qorunmağı unutma

. 

iyilik güd

ə

nin güd

ər, onada düşə

r. 

iyilik itm

ə

z, çoraqda tuxum bitm

ə

z, pül

ə

m

ə

s

ən şişmə

z, 

ə

k

ə

nmiy

ə

n biçm

ə

z, 

bulunmasa itm

ə

z, 

ə

kilm

ə

s

ə

 bitm

ə

z. 

iyilik unutulur, kötülük qarşısız qalır, hə

rk

əs bildiyin yapır

. (

bildiyin: 

bacardığın

). 

iyilik yerd

ə

 qalmaz deyill

ər, kötülük ed, başında yığ

. 

iyilikd

ə

, tez gec yox.