Yardılamaq, kömək ləmək

Dımıq   :
 qapas, isli, qoxulu, qabsal olma. 
Dımıq hava
: <  tumuq < tummaq. tumuq ; petiş ; 
qısıq ; büküt ; boğut hava, dımıqmaq, qıssanmaq, 
boğulmaq
    > dəmeq. 
Dımırıq 
: buruna
8
, burun, burunlamaq, 
tırmıqlamaq.tımırıqlamaq. 
Dınamaq
: qıssamaq, sıkmaq 
Dınqılı 
: tanqa: pul kimi çiçik. 
Dırmaşıq
: çırmaşıq, bürgək, piçək.    
Dırmaşmaq
: < tır. tırmanmaq, dırnaqları ilişdirərək, 
barmaqlardan asılaraq dik bir yerə çıkmaq. əl ; qol 
; ayaqilə bir dik yerə çıkmaq. 
Dırmıq 
: dımırıq, çəngək( tarımaq, taramaq )(tırmaq, 
dırmaşıq)tırnıq, tırınqaq. 
Dırnağıç
15
: darak. 
Dırnaq 
: qırnaq, cırnaq, cırmaq.
 qınğak
14.
 
Dırnaqlamaq: 
çitənəkləmək, daramaq, darav - darav 
etmək. 
Dırnaxcı
: yankəsicı. 
Dışarı 
: qapı, hikumət, məhkəmə, sokak. 
Dışarmaq
: (daşmaq) 
Dışarmaq:
 döşürmək, arıtmaq. 
Dışkı  
: görnüşdən, sırtkı zahiri. 
Dışlama
: xuruş, görüş, üzlük
9
, qaplama, örtüm, örtük, 
örtmə, 
tuzluq
14, 
əkmək qatığı.
  
Dışlau
10
 
: (uşaq saldırma) düşürmə, içaldıru, içketiv
10
, 
kurtaj. 
Dışqarlık
4
: sittəlik
3
, çittəlik, yadlıq, istisna . 
Dib  
: taban, təbən, töbən, astın, kök, təməl, əsl, 
zat. 
Dibək 
: 
-1)
< dövək 
-2) 
 < təpmək, təpək, təpməyə ; 
dövməyə yaran qab. 
Didərgin
: qərib. 
Didilğan
: bölük - bölük. 
Digər 
: < degirşik. dəyirşikmək. 
Digərqun
: < tiqər < tiqir. tiqirmək, dığırmaq, təkirmək, 
deyişmək. 
Dik - alçak
: düzümsüz, ərsək - tərsək, alça - uca, 
atar - tutar, ərsəkdəl
8
, ərsək olmayan. 
Dik  
: ərsək, ərsəl, çıkıntılı, 
dərkin
14, 
çevik, atıq, 
qovzaq, uca, düz, tikan, dikkilqan, atılqan, tetik. 
Dik dikləmək: ü
şümək. 
Dikə  
: az, azaq
sumer
, ışıldayan, parıldayan, 
tanqayan, dəgəyən, yukarı. 
Dikəş 
: qol. 
Dikişinləmək: k
işnəmək 
Diklənmək
: boynamaq, boyuna qalxmaq, yoldan 
çıkmaq, haşıralık, həşərlənmək, aşırılanmaq, 
aşıralık, xuysuzluq. 
Diqqət   :
 avay
9
, yavaş , dinc\ ( tık, yıq, dık, sık, iti, 
dikat ?)\ diqqətlə: yavaşca, avaylap
9
\ diqqətsiz:  
yavaşsız, dincsiz, avaysız\ 
 diqqətli:
 ayaz , qoruvlı, 
özənliti, əl ayaqlı, çalışqan, çevik,
 dərkin
14
. 
Diqqət vermək
: biçilmək, kəsilmək . 
Diqrən 
: dövürən, çevirən. dığıran, xərməni çevirən 
araç.. 

 
sözün özü 
 
 
62
Dil ucu 
: taarüf. 
Dil  
: açar\ dilin tapmaq: açar tapmaq. 
Dil  
: tilmər
3
, doklad
3.7
. 
Dilatan:
 amator. 
Dilbər 
: çilbər
7
, soluv
4
, aruv
4
, süykümdü
5
, matur
7
.  
Dilçi
4
 
: xəbərnigar 
Dıldırak 
: bacarıksız. 
Dilə dolamaq: 
üzə çəkmək\ dilə dolan: minnət quzar. 
Dilək  
: özləm, istək, arman, armaq, imrə, həvəs, 
yalbarma, yalınış
3
.
7
, ötiniş
4
.
5
, suranış
5, 
şəfaət: 
ondan dilək istə, tələb. 
Diləkcə 
: istəyə uyğun. istəyən kimi\ diləkcəz olsun\ 
diləkcə deyil: uyğun deyil\ orda diləkcəzi taparsız. 
Diləkci 
: dilənçi, dua edən, şəfaətci,  
Diləkdəş
: diləkdaş, qıdık, qızık, rəğbət, meyil. 
Diləkləmək
: şəfaət etmək\ onun günahın dilək et. 
məni ondan diləklə. 
Diləmək 
: dilim dilim etmək. 
Dilən 
: istən, islən, istiyən. 
Dilənçi tülək: tülüngi, yoxsul.
 
Dilkə 
: qol. dəstə. 
Dilkəv 
: nazik 
Dilmaç 
: iki çatallı araç. iki dilli adam. 
Dilsiz  : ağın
5.
 
Dimdik 
: çünt. 
Dimik durmaq:
 dardarmaq, daşmaq, dardıyış. 
Dinc  
:
 (< tın
ka
 
=
 dın
14
: 
nəfəs
, 
soluk: dinmək
)
.  
dincə, 
dingə, istirahat, qayqısız, yüngül, gözucu, ötəri, 
üzdən, ravan, asan, ötö, ütük, cəld, güclü, sağıl, 
canlı, mahir, dölək, ağıllı, təmkinli, ağır, sakit, sabit, 
ilqarlı\ avay
9
, yavaş, duru, dingin, saf, asudə, 
səssiz səmirsiz, sakin, diqqət : diqqətlə: yavaşca, 
avaylap
9
\ dincsiz: diqqətsiz, yavaşsız, 
a
vaysız \ 
Dincə
: dingə, dinc, istirahat\ 
Dinclik 
: barış, tinclik, 
dinklik, dinclik, teclik, dərman, inğğaylıq, incaylıq, 
incəlik, macal, ərkinlik, azadlık, qorxusuzluk, 
əmniyyət, rahatlık, basalık, güvənlik, aramış. 
Dinən 
: fariq. 
Ding 
: tək, təkcə. 
Dingə 
: dincə, dinc, istirahat. 
Dingə 
: dinqə, yalqız, yekə bir, yekə, yalınqa > 
yeqanə.  
Dingi 
: tənəffüs. 
Dingin  
: duru, dinc, saf . 
Dinq 
: minarə. 
Dinqə 
: dingə, yalqız, yekə bir, yekə, yalınqa > 
yeqanə. 
 
Dınqə 
: tək, yekəcə. 
Dınqəlmək: qaldırmaq, qoğzamaq.
 
Dınqı 
: nuxdə
\ 
dınqılı: tanqa: pul kimi çiçik. 
Dinqil 
: ok, mehvər, küsər
3
, küçər
7
, üzək
7
, beldik
4
, 
belağac
4
, bilik
4
 
Dinqirqəmək: o
ylanmaq. 
Dinləndirmək: 
dəm vermək, şişirmək, iyicə pişirmək. 
Dinmək 
: (< tın
ka
 
=
 dın
14
: 
nəfəs
, 
soluk
)
 . 
rahat olmaq. 
nəfəs çəkmək, danışmaq, açılmaq. 
Dintişmək
14
: dilləşmək, sözləşmək. 
Dip 
: töp, ast, tək. 
Dipləmək
: dipəmək, dibinə çatmaq. dibinə yığmaq\ 
sonuna vurmaq. 
Dipnot 
: ətək yazı, astöşürmə
3
, eskertpə
4
, siltəmə
4
, 
köçürmə
6
, çıkqıt
8
. 
Dir 
: demək. 
Dirap 
: qalkak. 
Dircəşmək
: cançəkmək, çalışmaq, yapışmaq. 
Direl  
: < dirniş: dəlmə aləti. deşən, burği
8
, üşki
8
, 
mətə. 
Dirəcən 
: daşqalarda yükə vurulan yan ağaclar. 
qaldırılmış situn, dikə. sövələri sağlatan dəmir , 
ağac dəstək ; dəyənək.  dikəç.   
Dirək   : < dirik: dik, qalxız. 
Dirək 
: boğaldaq
8
. dayaq. 
Dirəmək
: diri saklamaq, durdurmaq. 
Dirənc 
: < diri. incar, can, dayaq. 
Dirəng 
: inad. 
Dirəniş
: qarşılık, cəvab, ödün, əvəz. 
Dirəp 
: qalqak. 
Dirətişmə
5
: dayatıma, qavqa. 
Dirəzi 
: zolak dəstə, ip və... bağlamı. tümü. 
Dirgən  : ucu sivri çivili dürtülən dəmir. ağzı çatallı 
arac. dımırıq. 
Diri 
: 
= 
dur, dürt. dirəniş,  
Dirikmək
: dalaşmak: dirişmək  
Dirilmək
: dirəlmək 
Dirişmək
: dalaşmak: dirikmək. 
Dirnəşən
: sabit. 
Dirniş  
: dəlmə aləti. 
Dirsək 
: çakacak
5
, şıntak
4
, caynak
9
. 
Dırtaşmaq
: dım(t)aşıb duran, tənqləb duran. 
Disək 
: ucu iti. 
Diskinmək
: < diksinmək. 
Dış - tövərə
: çər - çerə. 
Diş sancağı
: xilal. 
Dışarı 
: çet\ çetdə qalmaq: dışarda qalmak, qırakda 
qalmak  
Dişi at  
: baytal. 
 
Dişi ördək
: börçin\ ərkək ördək: sona.  
Dişlik  
: barış, tinclik. 
Divan 
: yığın, yıqğan, yığıntı, toplu. 
Divana 
: dəli, dəlbə
5
, asalanğ
4
 
Divar 
: < duvax: qapax. (duruğ, duruğar ?). 
Dizəmək
: < düz. oqdarılmaq, həmlə etmək. 
Dizgi 
: düzüm, yığıv, yığma, dəri, dəriş
9
, bağlam, 
düzmə, düzbə, dəstə, qıtay
3
, səriyə
2
.
3
.
4
. türküm
6
, 
qısm
6
, qatar
4
. 
Dizgin
14
: şalvar. 
Dizgin
14
: yular, ovsar, cilov\
 usul, gələnək, rəsm
 
Dizi 
: < diz. şəkil yönündən diz qapağına oxşur. 
Dızqaramaq
: dımırıqla safatmaq, qalıntıları 
götürmək, daramaq,   
Diznəmək
15
: dizə çökmək. 
Dodaq 
: irin
3
, erin
4.5
, kalpuk
9
. 
Doğac 
: filbədahə şiir. 
Doğalamaq
: (< tuq) . yuvarlamaq , qapamaq(.. 
qapını). kilitləmək. 
Doğan  
: qardaş(böyük +), ərdoğan  # (kiçik)  ini, 
kusti
3( küçük)
  . 

 
sözün özü 
 
 
63
Doğan 
: batır, ürəkli, güclü, qeyrətli. 
Doğan 
: şungur, şungar, köğön, şahin, qızıl quş, al 
quş. 
Doğanaq
: qullab. 
Doğmadık
: ərbət, dərəksiz, sansız, doğumsuz, 
möhməl, 
Doğmaq :
 açmaq, aydınlatmaq, çalmaq, parıldamaq, 
canlandırmaq. 
Doğmaq:
 boşanmaq
9
 , boşalmaq, boşlanmaq, 
ayrılmaq.  
Doğmaq
: < doğramaq, çokatmaq, çağalamaq, 
xırdalamaq. 
Doğram - doğram
: kərçim - kərçim, tikə - tikə. 
Doğramaq:
 çırtmaq, çərtmək, kərtmək, vurmaq, 
çalmaq, cırmaq, bölmək, gəzəmək, doğurlamaq, 
çeynəmək. 
Doğramca
: bir bölük ət, doğranan ət. 
Doğru  
:  yukarı\ doğuya doğru: yukarı doğru. 
Doğru  
: cəhət, yön, tərəf\ ona ~. buna ~. görə, ilgili, 
yönəlik, qarıta
9,
 qarıla, qaralı,\  mənə qarıla: görə. 
Doğru 
: çin, qıçıq. göni
8
. kamil, iyi, key\  key kişi. 
Doğrudan - doğruya
: dikələy
4
, dursınan
4.
 
Doğrulamaq
: günləmək. 
Doğultu 
: düzəlti.
 
Doğumlı
: edərmən, qeyrətli. 
Doğurcak
15
: < dığırcak, təyər, çark. 
Doğurlamaq 
: nişanlamaq 
Doğurlamaq: g
əzəmək, doğramaq, çeynəmək 
Dol - qeyid
: gəlged, cəzr - məd. 
Dol 
: <> bol, aldan
10
, çok, mul, mol, gen, dərin, 
uzaq, bağız: saysız, tola, arbın. 
Dol 
: 
<> don. 
Dol 
: dəvəran, dolaşan, dönmə, çevrən, dövür, 
dığır. 
Dol
15
 
: volqa. 
Dola 
: çok\ dolurak: bir az çok\ dola iyi: çox iyi\ 
dola böyük.  
Dola 
: çitə., hör., onar. 
Dolama  
: dönəməç, dolayı, dalqa, büzük, 
burum, qıvrım, qıvrıntı, çevirmə, sapma, yuvarlaq, 
qatlama, tavlancak, tavtar(saç), hörgən.            
Dolama 
: 
met 
domala, dolma: domla 
Dolamaq 
: bulamaq, oynatmaq, qartmaq\ it quyruğun 
buluyur\ hava bulanmış\ ürəyim bulandı  
Dolamaq
:  donamaq, razı etmək.
 
Dolamaq:
 bağlamaq, aylamaq, oramaq, sarιmaq, 
danqamaq, fırlamaq, fırlatmaq, yaylamaq, 
döndərmək\ alnı danqalı: alnı bağlı. 
Dolan bac
: aylanq çaylanq etmək. 
Dolanbaç:
 aylavlı, aylançaq,
 
dolançak, aylanlı, 
burumuçox, 
 
girdab, aylanıb tavlanıb, burğan, 
burği. 
Dolandırmak: ç
aramak, idarə etmək. 
Dolanı
: tolanı, yuvarlaq. 
Dolanmaq:
 izinə gəlmək, ovrulmak
8
, çevrilmək, 
qayıdmak   
Dolanmaq
: dönmək, çönmək, qayıtmaq, yanmaq
9
, 
oralmaq. 
Dolanmaq
: hərrənmək, gicəlmək\  başım hərrənir: 
gicəlr.  
Dolaşık  
: bulam bucar: çolaşık, qarım qatım, bulaşık. 
Dolaşmaq:
 çalvaşma
9
, çalmaşıq 
Dolay 
: ətraf, çevrə, yanlar. 
Dolayı  
: dönəməç, dolama, dalqa, qıvrım, qıvrıntı, 
çevirmə, sapma, yuvarlaq, büzük   burum, 
qatlama, tavlancak, tavtar(saç), sapık, buruq, ilişik, 
mərbut, viraj.             
Dolayı 
: ötəri 
Dolayı 
: sonra 
Dolaysız
: doğru. 
Dolaysız
: ortamsız, dikə, düz, saf. 
Dolça 
: ğava
8
, kova. 
Doldurmaq: bağlamaq banmaq. 
Dolğak
9
 
: doğum sancısı. 
Dolqu 
: topuk bölümü (corabda) 
Dolqun  
: dalqa, dərin, dolu, kök, tompak
4.9
, toluk
9
, 
pökki, dölməç, səmiz, oklu, oplu 
Dolqun üzlü: b
alıqır. 
Dolqunuş
: tufan  
Dolluk
15
: müzd. 
Dolma 
: < dol. 
1 
<
 
dolama\ 
2-
<
 
doldurma. 
Dolma 
: dolama, dolaq. 
Dolu     :
 kök, tompak
4.9
, toluk
9
, dolqun, oklu(oxlu 
tüfək), pökki, dölməç, səmiz, oklu, oplu, but, bütün\ 
but çıkmak: başarmak, dolmaq. 
Doluq 
: yanaq. 
Doluqma
: qılığan, həyəcan, dolqunlanma
8
, dalıqma 
Doluş 
: üç yaşda dişi dəvə 
Domalan
: < tom. dom. kom. donbalan, komalak 
maşğalasından 
Don      :
 örtük, 
pərdə,
 duvaq, girdək, gərdək, şərşəv, 
çərşəv. toxuq
14
. 
bağlama, tumalaç, yumalaç, şişik, donbalan, 
tumurcuk 
Don 
: xam, qarba, olmamış, olqunlaşmamış. 
Don 
: paltar, bəzək,  
Don 
: yığılma, cəmlənmə, cəm, iclas  
Donamaq
: dolamaq, razı etmək.
 
Donamaq
: donatma, donaltmak, bəzəltmək, 
bəsləmək, süsləmək, giydirmək, geyirmək, 
qurşamaq, hazırlamaq, örtmək, artımak, bağlamak, 
bərkitmak, yasamaq, sanlamaq
4
. 
Donatım
: qarak - yarak. yapdıktav. kamdö
4.5
. 
Dondurma
: balqaymak
5
, bal buzdak, buz qaymaq.
Dondurma
: beton. 
Donqa 
: böyük aşıq. 
Donqaq
: donmuş. boz, 
donqun,
 kədərli, tutuk, xusuf.
 
Donqılı  
: donlı: gizli, saxta, qondarma 
Donqun
: donmuş, boz, donqaq, kədərli, tutuk, xusuf, 
donmuş, boz, 
Donlı  
: gizli, donqılı,  saxta, qondarma 
Donlu 
: geyimi quşamı yerində. 
Donluk 
: don, qadın şalvarı. 
Donmaq
 
Donmaq
::
  
qapanmaq, tutulmaq, bağılmaq
, 
bağlanmaq\ 
qapı dondi, göy dondi, gözü dondi. 
qapı dondu\:  

 
sözün özü 
 
 
64
Donuk  
: donqun,  kədərli, tutuk, xusuf, donmuş, 
boz. 
Donuklatdırma
k: < tom. tüm. tün( qara, qır, sık 
rəng...) parıltısın azaltmak, doncukturmak: 
xəfələmək, bunaltmak\ donuk: donqun,  kədərli\ 
dunsuqdurmaq: öldürmək, xəfələmək, nəfəs 
alamamak\ tıncıqmak: tunqcuqmaq, darılmak, 
boğulmak, qısılmak, sıkılmak.  
Donuklatdırma
k: qaplatmaq, parıltısın azaltmak, 
xəfələmək, bunaltmak, nəfəs alamamak. 
Dord 
: < dur. durmaq, turt, turta, durda, qalın. 
Dor
14
 
: ənnabi, tüt qəhvei, doru, tüt qırmızı. 
Doru 
: ağ .
 
  
Dos  
: < das < daş(?), göründəş, yoldaş, qoş, qos, 
söygi, ara inamlı, dəngə - döş 
Doslaşmak
: eşinmək, aşna olmak,, eşenlik: 
anğşalamak 
Dospan
5
: düşman
.
 öcman
13
. 
Dovşan: < 
tavışqan,  kuyan
3
, toşkan
9
,  (tavtap: tav 
tabdan düşmək... ).                    
Dovşan yavrus
u : öşən.  
 
Doydak
: çayşarmaq , 
əğilmək, çaşmaq, paytak.    
Doymak:
 alımsınmak, tə'min olmak. 
Doymak: bezikmək, bunalmaq, qanıksamaq, soğumaq, 
usanmaq, yorulmaq, bıkmaq, berçikmək, 
könikləmək
6.9
, könüqü
5
, çiyrimək,  kəsilmək, 
qapanmaq, bağlanmaq, düyünlənməkdoymaq, 
bıqmaq, irgimək
9
, atlamaq, sıçramaq\ irgəndirmək: 
yığləndirmək\ yığlənmək: çəkinmək, qaçınmək. 
yığlanan adam\
 
irgip ötmək: atlayıp keçmək\ irgip 
minmək: sıçrayıp minmək 
Doymaz:
 aç göz, opqur
9
, tamahkar. 
Doyum  
: yetərlik, qanıklıq. qanık > qənaat, razılıq, 
qanış, yetinmə, artmaz, düşüncə\  qanıtlanmaq, 
yetinmək\  qanığan: bir aza razı qalan, qanıxar, 
qanıtkar. 
Doyumevi
: resturan. 
Doyumevi
: r
esturan.
 
 
Doyurucu
: qanığar, qanıqqar, qanıqdıran, qanıqarlı
9
 
Dozğurmaq
14
: qışqırmaq, təhrik etmək. 
Döğmək
: oğmaq.
 
Döğüş - dalaş
: qavqa - dalaş.
 
Döqşik 
: tokuşuk, yanaşıq.
 
Döl 
: yavru, uşaq, əkim, hasıl.
 
Dölək  
: inanılan, güvənilən, ağıllı, təmkinli, ağır, 
sakit, dinc, sabit, ilqarlı, mülayim, ədəbli, vüqarli 
adam. dölək olmak: itatli olmak. \ sən mənə 
döləksən, mən sənə dölək. 
 
Dölək
14
  : 
dünc, borc. 
Döləmək
: barlamak, balalamak, yavrulamaq.
 
Döllək 
: qoyunun quzuladığı yer.
 
Döllənmək
: çoğalmak. sağlanmaq, sabit qalmaq
 
Döllü - döşlü
: çoluk - cocuklu.
 
Dölməç  
: dolu, kök, tompak
4.9
, toluk
9
, dolqun, pökki, 
səmiz, oklu, oplu.
 
Dölətmək
14
: tölətmək, ödətmək, verdirmək. 
Döndərmək:
 
dömdərmə
14. 
çöndərmək
, 
devirmək, 
çevirmək, yıxmaq.
 
Döndürmək
: 
1) 
tikrarlamak, dönə - dönə edmək\ dönə 
gəlmək: geri gəlmək 
2)
  tərcümə etmək, çevirmək 
3)
 
rədd etmək 
4)
 değişdirmək, başqa şəklə(çəkil) 
salmak, pozmak 
5) 
bezdirmək.
 
Dönək 
: bir birinə keçmiş iki dəmir halqa.
 
Dönək 
: kərdi ; tarlanın bölmələrinin hər biri. epizod.
 
Dönək 
: uçarkən takalak atan quş
 
Dönəm 
: çağ 
,
 çək
8
, zaman, kəzənq, məzqil
5
. 
döngə
2
, boğum
3
, burul
3
.
9
, çevrin
8
, aylan
7
.
8
, dövür, 
mərhələ
 
Dönəməç:
 dolama, dolayı, dalqa, qıvrım, qıvrıntı, 
çevirmə, sapma, yuvarlaq, büzük, burum, qatlama, 
tavlancak, tavtar(saç)            
 
Döngə  
: dərbəd, dönüm, boğuk, boğum, buruş
3
, 
aylınış, övrüm
8
. dönəm, boğum
3
, burul
3
.
9
, çevrin
8
, 
aylan
7
.
8
, mərhələ.
 
Döngəl 
: ipləri sıkmaq üçün keçirilən həlqə.
 
Döngələk
: baldak, halqa, bucra, yιğιrιk, yomoro
3
, 
yumalak
4
, yimri
7, 
şιğιrsιk, qurşav, yarpak, budak, 
uşak, sap 
 
Döngələk
4
: dönğgə
9
,
 
töğərək
6
, tüğərək
7
, təğərək
8
, 
dugələk
9
, toqolok
5
, təqirşik
4
, təqərşik
4
, 
 
Döngərmək
: yıkmaq, devirmək.
 
Döngülək
: yuvarlak.
 
Dönğgə
9
 
: çəmbər, çevrə, həlqə, gürçə
13
.
 
Dönq  
: dönqəs, dönqqök, dönqçük, tünqqək, 
tünqək, ör, qabarcık, təpəcik, tümşük, tümmək   
 
Dönqçük
: tünqqək, dönq, dönqəs, dönqqök, tünqək, 
ör, qabarcık, təpəcik, tümşük, tümmək, 
 
Dönqəs:
 dönq, dönqqök, dönqçük, tünqək, tünqqək, 
ör, qabarcık, təpəcik, tümşük, tümmək . 
 
Dönqqök
: dönq, dönqəs, dönqçük, tünqqək, tünqək, 
ör , qabarcık, təpəcik, tümşük, tümmək,