Yardılamaq, kömək ləmək

 
Tünlük
  : çoxlu. < tün, tüm, dolu
 
Tünnə 
:  qap qara.
 
Tünnük  
: kom, çoxlux\ koma - koma: tom - tom, tum - 
tum, tüm - tüm.
 
Tününkə
: gecə paltarı.
 
Tüp
14
     : dip. 
Tüpən   :
 tufan < tüfən.
 
Tür 
: tör, törəm, tökəm, təhər, biçim.
 
Türbə  
: < tüprə
:
 gürgan, qurqan, sin, qala. 
 
Türbəş 
: bənzəşik, bağdaşık.
 
Türə 
: yosun, yasa, usul, yol, qanun.
 
Türgələşik
8:
 könüküş
9
, yatdığa
4
. 
 
Türk  
: turan, gənc, qudrətli, taza, dəli qanlı
 
Türkana 
: sadə, sadərax.
 
Türlənmək
15
  : dəyişmək
 
Türtmək
14
: bulamaq, sürmək.
 
Türümək
14
: dığırlanmaq, toparlanmaq.
 
Tüs
 
: (t > s) < tutmaq. rəng, tür, tor, toz, tus, düd
 
Tüsəmək
4
: tuyındış
4
: törəmax
4
.
 
Tüssi 
: tütsi, tutsi, tusti, tötətiv
3
, tütindəv
4
, tütötü
5
, 
tütətiş
5
.
 
Tüstü
  : tütün, duman
 

 
sözün özü 
 
 
171
Tüş
4
 
: nahar, öylə çağı. 
Tüşünmək
14
: alışmaq. 
Tüt  
: çakır , iti kuyu
5,
 qəliz, bərk\ çakır ayaz: iti ; 
yaman soyuk\ quyu bozuk: bətər axlaqsız.
 
Tütləşmək
: qonğırmaq.
 
Tütsüdən
: buxurdan.
 
Tütün
  : tüstü, duman
 
Tüvələy 
: girdə.
 
Tüvən
  : < daban, aşağı, alçak, düşük\ tövən dərici: 
aşağ dərəcə\ tövənə qara.
 
Tüvənclə
: sayqıyla, alçak göyül lə.
 
Tüvərək 
: girdə sarıx.
 
Tüvkürük
14
: tüpürük. 
Tüycəri
 : tüklü
 
Tüycərmək
: tüysərmək, tüklənmək.
 
Tüymək
15
: sarmaq, bükmək
 
Tüyrəyiç
15
: toplu iğnə
 
Tüys
8
 
: çin, arassa, ağ, xalis.
 
Tüzəyü
: islahçı.  
 
Tιkanιk 
: durqun, dolama, tutqun
 
Tərbiyət
: dartış. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
              
U,u 
 
 
 
 
 
Uc - bucak
: çət, yaka, qırak, uç - çək
9
, son, sınır. 
 
Uc el 
: qırak\ yan yer, şəhər.
 
Uc  
: baş, sapın ucu, son, dip\ ömrünün ucu, 
uzaklık (başlanqıçla bitimin ortası: uzaklığı),, yolun 
ucunda. toprağın ucunda\ iti, sivri, dar\ uc vermək, 
uc dartmaq
9
: böyümək, açılmaq. sökülmək.
 
Uc  
: ötür, qırak, səbəb, illət\ ucundan: ötür, ötəri, 
üçün
\ Ucundan
: üzündən, ötür, ötəri, üçün
 
Uca  
: daras
9
, yüksək, ərsək, dik, çıkıntılı, yoğarı, 
kəttə
6
, egizbiyik, qoca, qovzaq, düz\ unqınqırğa 
sümükü.
 
Uca
  
: sivri, kəsgin, ərsənğ: fərəhli, şad\ sivri 
uclarıyla duran\ ərsənğ gül: qıs - qıs ; uca gül\ 
ərsənğli, ərsənğlə: fərəhli, fərəhlə\ ərsay: iti, çivri 
; sivri uclu.
 
Uca
  
: sivri, kəsgin, ərsənğ: fərəhli, şad\ sivri 
uclarıyla duran\ ərsənğ gül: qıs - qıs ; uca gül\ 
ərsənğli, ərsənğlə: fərəhli, fərəhlə\ ərsay: 
çivri,sivri, iti uclu. 
Uca  
:daras
9
, yüksək  
 
Uca şişman: 
bodur - boylu 
 
Uca 
: aska, yanaşılmaz, kayalık dağ\ aska taş: 
uca daş\ askala: çıkıntılı\ askalan: göylərə doğru 
yüksələn\ askalanqan tağ: uca dağ\ askalalı: 
qayalı\ (asman: yücə, göy)
\ Uca
9:
 əmzik.
 
Ucal 
: zulaq, iz.
 
Ucaltmaq
: < yük, yükəltmək.
 
Ucbəyi 
: sınır güdü.
 
Ucğar 
: dışarı\ uzak yer.
 
Ucıp 
: sik, çüv.
 
Ucra 
: pərt, qırax, sınır 
 
Ucramaq
: düşümək, sataşmaq, uğramaq, qarşı 
gəlmək, qarşılamaq, sarkamaq, sarılmaq.
 
Ucraşdırmaq:
 qarşılaşdırmaq.
 
Ucraşmaq
: qarışlamaq.
 
Ucu qırağı yok
:
 uşı kıyırı yok
4
, əngin , 
çəksiz
9
, 
şəksiz
4
, çiksiz
3.7
, kenq - taşa
9
, imqir
8
. 
 

 
sözün özü 
 
 
172
Ucukmaq
: uc vermək, ortaya çıkmaq, bəlirmək, ucun 
ələ keçirmək.
 
Ucundan
: üzündən, ötür, ötəri, üçün.
 
Ucur 
: uğur, acar, ahar(acar: iti, şüv, zuğ, şüt).
 
Ucuz 
: uçsuz
3
, ossuz
3
.
 
Uç - çək
9
: çət, yaka, qırak, son, sınır, uc – bucak.
 
Uç - çək
9
: çət, yaka, qırak, son, sınır, uc- bucak.
 
Uç(c)raşmak
: yoluğmak, qavuşmak, yetişmək, 
tapışmak 
4
 
Uçan su
: şəlalə.
 
Uçar 
: uçak, uçkıç
6
, uçkuç 
3.7
. 
 
Uçğağ 
: avıncak şeylər\ uçğun: qığo – cılğım.
 
Uçğun 
: qığo cılğım
 
Uçğur 
: şalvarιn bəndi, çalt uçyan, çalasım - 
çalasım uçan ; uçağan.
 
Uçqun 
: qıvılcım, çakmak, çakım, yaşın, ıldırım, 
çağılğan, yarğa, nayzağay, otık
13
\ qar uçqunları: 
ləpə ləpə yağan qar\
 uçqun
9:
 şiş, şişkinlik, ur.
 
Uçma 
: behişt, uçmalı adam: behişlik adam.
 
Uçma
9
 
: yüksək, zirvə\ dağın uçması\ uçma yokuşı.
 
Uçramaq
: genq qalmaq, təəccüb etmək.
 
Uçramaq
4
: öşirmək, söndürmək.
 
Uçraşmaq
: mulaqat, çağ düşmək.
 
Uçtağıç
 : yonğuç\ qələm uclağıç:qələm tiraş.
 
Uçtmaq
14
: cənnət 
Uçuk 
: gedmiş, qırık, düşük, qaçmış, soluq. kiçik, 
cürə, cınqıl. 
Uçukmaq
14
: tükənmək, bitmək
 
Uçun
 
: < uçuq, solqun.
 
Uçur 
: güd, zaman, vaxıt, xəbər
9,
 yanıt\ uçurmaq: 
xəbər vermək\ uçursuz qalmaq. uçur yok: xəbər 
yok\ uçursuz yok olmaq: xəbərsiz gedmək.
 
Uçuramak
5
: uğramak.
 
Uçurum
: 
uçut
, kaskas: qaşqaq, kəsik, kərt.
 
Uçut 
: uçurum.
 
Ud 
: öküz.
 
Uday
4
 
: həmişə.
 
Udəl 
: özgül: məxsus.
 
Udumak
: uyumak.
 
Udurmaq
: ödürmək, üdürmək: üstün tutmaq, seçmək. 
 
Ufaq 
: < oğ. oğaq, oğulu.
 
Uğdə 
: öc, hinc.
 
Uğnalmaq
: yoğunlamaq.
 
Uğra 
: ged, yola düş.
 
Uğraq 
: sıx - sıx çatılan yer, patıq, ovlaq\ niyyət, im, 
məqsəd. 
 
Uğralcak
: buluşulacak.
 
Uğramaq
: çatmak, yetmək, əldə etmək, yola büşmək. 
niyyətlənmək, tasarlanmaq, 
 
Uğrar    :
 gedər, durmaz\ uğra: ged.
 
Uğraş 
: dalaş, talaş, daraş, ilğaş, ulğaş 
 
Uğraşmak
: arpalış, talaş, sarmaşma. 
 
Uğraşmaq
: üzbə üz olmak, uğurdəş olmak, üz üzə 
durmak, məşqul olmak, düşmək, dəymək, dönmək, 
ilişmək, savaşmak, suvaşmaq, çalışmaq, didinmək, 
birləşmək, gücləşmək.
 
Uğraştırma:
 oyalama, alaqoyma, məşğul etmə, 
aldatma.
 
Uğratmak
:  uğurlamak, uzatmak, yola salmak, göz 
atmak, keçirmək, yol uzunluğu etmək.
 
Uğruqdurmaq
: axdırmaq, aparmaq, hidayət etmək.
 
Uğruqmaq
: bir tərəfə gönülmək, gönülmək, 
doğrulanmaq.
 
Uğrunda
: yolunda, yolu üstündə.
 
Uğundurmak 
: qatmaq, oyalamaq, məşqul etmək.
 
Uğunmak
4
: düşünmək.
 
Uğur  
: uyğur, uyqar, mədəni.    
 
Uğur almak
: adi olmak, örgənmək.
 
Uğur 
: yön, üz, tərəf, tərəp, tərəb, dilək, istək, çəm, 
xeyir, yüm, şans, bol, fayda, 
düz, 
əməc, əməl 
(amal) çara, addım, qədəm uğr, yol, yola, uyux 
uyak\ uğurlı: qədəmli\ saman uğrusu
 
Uğurdaş
: yoldaş, həmfikir, uğurlaşıq, təvafüq
 
Uğurlamak
: uzatmak, ozqatuv, uzatuv
5
, yola salmak, 
göz atmak, uğratmak
 
Uğurlık :
 uyqarlık, uyğurluk, mədəniyyət.
 
Uğurlu 
: bönüksüz, müsəmməm.
 
Uğurluk
: bolluk, bərəkət. 
 
Uğursuz
: yümsüz, nəs, kələk, çəmsiz, boluşsuz, 
qaltaq, xeyirsiz, pis adam.
 
Uk (x) 
: eşitmək\ ukkan: eşidən (> aqah).
 
Uk(x)maq
9
: anlamaq, duymaq, eşitmək.
 
Uka
9
  
: çiçik qardaş <> aka: böyük qardaş. 
 
Ukdurmaq
: > aqahlandιrmaq, düşündürmək. 
 
Ukıp
8
   : İste’dad: aqğırlıq
4
, kabılət, yöndəmlik
5
, 
bildiklik
3.7
. 
Ukmaq
14
: düşünmək, anlamaq. 
Ukmuş
5
: mö'cizə.
  
Uksək  
: yüksək.
 
Ukumcan
: uyumcan. 
             
Ukuşmazlık
: uyuşmazlık, oxşamazlık, okuşmazlık: 
yanlışlık, anlaşmazlık\ Uyuşmazlık olupdu: 
yanlışlık ; okşamazlıq ; ukuşmazlık olupdu.                       
Ukuşulmaq
: uyuşmaq, okuşmaq, oxşamaq: 
anlaşmaq.                               
Uq  
:  üq: yuq - yüq: yuca - yücə.
 
Uqıbsız
: gəvşək, ğavşaq, yusal, yavsal
8
, yaramaz, 
yaravsιz, cıdamsız, yusul, keyeng, keh, keying
8
, 
sust, tənbəl.
 
Uqip
8
 
: 
uqış, 
qabiliyyət
 
Uqış  
: 
uqip
8, 
qabış, tanış, qabiliyyət
 
Uqqamaq
3
: uqmak
9
, dinləmək, anlamak, eşitmək, 
hiss etmək.
 
Uqmak 
: yığmak
 
Uqmak
3,9
: uqqamaq
3,
 uqlamaq, dinləmək, anlamak, 
eşitmək, hiss etmək.
 
Uqrayış 
: hərəkət.
 
Uqsaş
4
 
: anlamdaş.
 
Uqsək  
: üqsək: yüksək , üsgük. 
 
Uqu
4
 
: anlamak. 
Uquçu 
: eşidən
 
Uqulmaq
: eşidilmək.
 
Uquluk
9
 
: fala.
 
Uqumək
: uqqamaq
3,  
duymaq, eşitmək, anlamaq, hiss 
etmək
 
Uqun 
: damğa.
 
Uqur 
: munasip, uğur, uvakt, vax, fürsət , şans.

 
sözün özü 
 
 
173
Ul
14
 
: təməl. 
Ula
12
 
: dağ.
 
Ulaan
11
  : al qırmızı.
 
Ulağan 
: uca.
 
Ulaq  
: (
< ulamak , bağlamak , yulamak)        
xəbərçi, carçı, məktub, çapar, atlı(yeyin) xəbərçi, 
yamaq, şey, vəsilə\ ulaq at: əl altı at, hər işə 
götürülən ; işlənən at\ 
 
Ulalmak 
: bəygəlmək, qalkmaq, böyümək, qarası ; 
görümü artmak.
 
Ulam - ulam
: növbətilə.
 
Ulam 
: ulaş, ulaşu, növbət, keşik, sıra, davam, 
bənd, bət, qurup, dəsdə, bağ, suda dayaz, keçilə 
bilən yer, keçərgə, keçit\ su ulam vermir\  ulam 
öküz\ ulam - ulam: sıra - sıra\\ 
 
Ulama
 : 
ulux
11
, uluu
10.
 
Ulamaq
: yaymak, qovuşdurmak, gur səslə çığırmaq.
 
Ulan
10
 
: qırmızı at.
 
Ulan
5  
:
 
davam, sürə, uzaytu, dayam, süzüm, 
çalqaşu 
 
Ulanmaq
: 
ulaşmaq
 bağlı olmək, yığılmək, yetişmək, 
düzülmək (ard arda). əklənmək.
 
Ulaş
 : 
bölüş, bulaş, yaymax, bulamax   
Ulaş
7
 
: səhm, pay\ ulaşu, sıralı, davamlı. 
 
Ulaşdırmaq
: ərişdirmək, irqürmək, irürmək, 
ərqürmək, ərürmək, yetişdirmək, çatdırmək\ 
ərürgən: yetirən.
 
Ulaşma  
: qovuşma, birləşmə.
 
Ulaşmaq
: yetişmək, görüşmək. 
 
Ulcaytu 
: səadt bəxşlayan.
 
Ulduz otu
: 
şəhab. ulduz quyruğu, gıvılcım
 
Ulduz quyruğu
: ulduz otu
: 
şəhab. gıvılcım
 
Ulduzu düşg
ün: talehsiz.
 
Uləng 
: öləng, göy ; otlu, sulu meydan.
 
Ulənqaşmak:
 ulaşmak, utğaşmak, birikmək.
 
Ulğam 
: dağ ətəyi\ ulali: alt - üst , eniş - yokkuş, 
alçaq – uca.
 
Ulğan  
: elxan, ulu, böyük, böğan. 
Ulğarmaq
14
: böyümək.
 
Ullaqan 
:  çok, kallan. 
Ullu
14       
: təməlli 
Ulmaq
14
 : sulanmaq, çürümək, yumşalmaq. 
Ultanqlamaq
14
: dabanlamaq, yamamaq. 
Ulttık 
: milli.
 
Ulus  : ult
4
 , ulut
5
, ulıs
4
 
Ulu  
: bacı
1
, böyük
1
, qoba
8
, quba, elxan, ulğan, 
böyük, apay
3
, apa
4
, əcə
5
, əcək
5
, əcəkə
8
, ağa - 
əçə
9\
 ğubaqaz: ullaqan ağ qaz.
 
Ulu saymak
: silamak.
 
Uluğaş
15
: ihsan, ölü aşı.
 
Uluqsamaq
: hər şeyin böyüyün istəmək.
 
Uluqvarlık
6
:
 heybət, kuramιn.
 
Ulumaq 
: böyümək, qocalmaq. 
 
 
Ulundurmaq
14
: çığırtmaq, bağırtmaq. 
 
Ulusay  :
 böyük nənə, əcə, alasan nənə, abı, sonk 
ənə, çonk ənə, dev ani, qartı əbə.
 
Ulusı 
: içi yetməyən, cicikli, mənçil.
 
Uluş 
: kət, şəhər, yığılcan yer\ pay, səhm, bölüş, 
kəsim, qısım.
 
Ulutuk 
: xeyli.
 
Umaq
14 
: ormaq, qalkmaq, güclənmək\ yardımçı feil\ 
güc, quvvət.
 
Umaq 
: uma, umba, sümük (umos
qırek
).
 
Umanç
14
: ümüt \ 
Umdırmaq
14
: ümüt vermək. 
Umar  
: arzu, kəlö
5
, gözləyən.
 
Umas
14
  
: umaz
14, 
gücsüz, aciz.
 
Umaz
14,   
:
 Umas
14, 
gücsüz, aciz.
 
Umlama
: bəkləm, görləmə, mə'mul etmə.
 
Ummaq
: bel bağlamaq.
 
Ummalmaq
8
: iki qat olmaq, qəddənmək.
 
Umsunmaq
14
: 
ümütlənmək. 
Umtuluş
5
: təmayül.
 
Umulan :
 bəklənən, görünən, mə'muli.
 
Umursamaq
: maraxlanmak, önəm vermək. əhmiyət 
vermək, qızıksınıv
3
 
Umutsuz: baman
14. 
Umuş
  : < um. yumuş
8
, iş, ödəv, görəv, təklif.
 
Un aş 
: ərişdə aşı
 
Unamaq
: düşünmək, inanmaq, düşünmək, 
bəyənmək, təsvip etmək\ törəmək\
 səfehəmək, 
havayı inanmak , qandırılmak , qəbul eləmək. 
Unar
14
  : çıkar, taqət\ 
unar
14
:  taqətincə, çıxarınca.
 
Unaylı 
: avadan.
 
Unə
12
 : 
qiymət.
 
Unğış 
: 
 
Unğış
3  :
 üstünlük, yutuq, başarı, yetik, iygilik
5
, 
talanğ, başarı, yetiştik, utuk, müvəffəqiyyət.
 
Unğışsız
: başarıksız.
 
Unğqu  
: kök, tamır
3
. tomur
9
, tübir
4
, neqiz
5
, özək
6
.
 
Unim
4
 
: bərəkət.
 
Unqaylı
8
: bəxtiyar.
 
Unqun 
: xoşbəxt, onqınqun, onqğun .
 
Unqur 
: mağara.
 
Unquş 
: yetişlik, iyqilik, yetişkinlik, başarı, utuk, 
talan, yolungı. 
 
Unquşuqsuz:
 nasaz.
 
Unlama
3
: xırdalama, ufalama, ovmak, uşaklamaq
9.
 
Untıq 
: un yalı, xəkə, kül yanıi, narın.
 
Unutşak
4
.
5
: dalğın, tarkav
3
.
7
, yubalğı
7
, alçıranğ, 
pərişan.
 
Unutulmuş
: yatıq , atılmış.
 
Ur          
: bez, quddə, şiş. quvatr
 
Uramaq
: tə`sir etmək, etkiləmək.
 
Urğaal
7
: gərgin, urğalduu
7
. 
 
Urğaşı
4
 
: qancık.
 
Urğı(n) 
: sarsığın, sarsıdan, toqğunlı, təsirli.
 
Urğuç
15 
: iğ.
 
Urın  
: aymak, yer, məmləkət, ölkə.
 
Urkuy 
: durkuy, sivri, uykuyğan.
 
Urqaç
8
 
: orğat, ovrət, dişi. 
 
Urqaçı 
: inək cinsli.
 dişi , qadın. 
Urqun 
: ulqun, çok.
 
Urquş
8 
: qaqış
5
, nəbz, tıpış
3.7
, soxum
4
, 
 
Urluk
15
 : tuxum.
 
Urmak
   : şişmək > ərik ( erik, eruk.?).
 
Urmaq 
: artmaq, çoğalmaq, örngəmək
8
, örbüv
4
, 
örşüv
4
, törö
5
, töldö
5
\ taxmaq, qoymaq.
 

 
sözün özü 
 
 
174
Urmək 
: şişmək
 
Urnamaq
: qonulamak, qutulamak, yerləşdirmək.
 
Urnamaq
: ur. or. yerləşməşk, yer almaq.
 
Uru
5
  
: urı
4.5,  
şaxa, şayka. ulus
 
Uruba 
: örə, don, örtük(rob
fırans
: don). duvaq,  
girdək, gərdək, şərşəv, çərşəv. toxuq
14
. 
Uruğ qayaş
: tayfa törük.
 
Uruğ tutğan
: kökdən gəlmə, əsli, zati, doğal 
(apparente, allie)
 
Uruğ 
: ıru, uruv, ırıv\ oymaq, ulusdan bir bölük\ 
dərs, ibrət.
 
Uruğlamak
: çoxalmak, yığılmak.
 
Uruğlamaq
: çoğalmak, köksalmak.
 
Uruk 
: boy, soy, törük, el, soy, toxum, ırk, quşak, 
nəsil. boy, uruq - aymaq, oymak, əsl, kök, ailə\ 
uzanmış, şişmiş, gəbəmiş\ ur: bez\ sınır, hədd. 
Uruq - qayaş
: qohum – qardaş.
 
Uruq tutmaq
: qohumlanmaq\ birləşmək
 
Urun 
: dərəcə\ ev, otrak, yer, zaman: gecə urun.
 
Urunç
14
: rüşvət. 
Urunmaq
: vurunmaq, çabalamaq\ geyinmək, 
taxınmaq.
 
Uruz 
: parça, tikə, uğur, qismət, səhm\