F. M. Xalimova turizm geografiyasi o‘quv qo‘llanma

6.1-jadval 
AQShning ma’muriy – hududiy bo‘linishi 
Shtatlar 
Maydoni 
ming 
km
2
 
Ma’muriy 
markazi 
Shtatlar 
Maydoni 
 Ming km
2
 
Ma’muriy 
markaz 
Aydoxa 
216,4 
Boyse 
Men 
86,0 
Ogasta 
Ayova 
146,8 
De-Mayn 
Merilend 
27,4 
Annapolis 
Alamaba 
133,7 
Mongomeri 
Minisota 
217,8 
Sent-pol 
Alyaska 
1518,8 
Juno 
Missisipi 
123,6 
Jekson 
Arizona 
295 
Finiks 
Missuri 
180,4 
Jefferson 
- 
Siti 
Arnanzas 
137,5 
Litl-Rak 
Michigan 
150,8 
Lansing 
Vayoling 
253,6 
SHaysni 
Montana 
381,1 
Gelena 
Vashington 
176,6 
Olimpiya 
Nebraska 
200,0 
Linkoln 
Vermont 
24,9 
Mont-pilier 
Nevada 
286,3 
Karson – Siti 
Virginiya 
104,7 
Rigmont 
Nyu-
Xempshir 
24,2 
Konnard 
Viskonsen 
145,4 
Madison 
Nyu-jeri 
20,3 
Trenton 
Gavayi 
16,7 
Gonolulu 
Nyu-York 
128,4 
Olbeni 
Delaver 
5,3 
Dover 
Ogayo 
106,7 
Kolumbus 
Janubiy-
Dokata 
199,7 
Pirr 
Oklaxoma 
181,1 
Oklaxoma – 
Siti 
Janubiy-
Korolina
80,4 
Kolumbiya 
Oregon 
251,2 
Seylem 
Jarxsiya 
152,5 
Atlanta 
Pensivaniya 117,4 
Garrisberg 
Illinoys 
146,1 
Sirngflid 
God-Ayland 3,2 
Pro-videns 
Indiana 
94,1 
Indianapolis 
Tennesi 
109,4 
Nashvill 
Koliforniya 
411,0 
Sakramento 
Texas 
691,1 
Ostik 
Kanzas 
213,1 
Topika 
Florida 
151,7 
Tallaxassi 
Kntenni 
104,6 
Frankfort 
Shimoliy 
Dakota 
183,1 
Bismark 
Kalorado 
269,9 
Denver 
SHim. 
Korolena 
136,5 
Roli 
Konnektikut 
12,9 
Xortford 
YUta 
219,9 
Solt-Myk-siti 
Luaziana 
125,7 
Baton-Ruj 
G‘arbiy 
Virginiya 
62,9 
Charlston 
Massachusete 21,5 
Baston 
Kommunal 
Federal 
okrugi 
0,2 
Vashington 

---

41 
Kanada sanoatida tog‘-kon tarmog‘i bilan bir qatorda elektroenergetika, 
o‘rmon, yog‘ochni qayta ishlash va selluloza-qog‘oz, transport va qishloq xo‘jaligi 
mashinasozligi, qora va rangli metallurgiya, kimyo va neft-kimyo, oziq-ovqat (un 
tortish, go‘sht, baliq-konserva va b.) va yengil (to‘qimachilik, teri-poyabzal va 
tikuvchilik) sanoat tarmoqlari yuqori darajada rivojlangan. Qishloq xo‘jaligi va 
chorvachilik yuqon darajada mexanizatsiyalashgan va ixtisoslashgan. 
6.2. Qisqacha tabiiy sharoiti, tabiiy resurslari va ularni iqtisodiga ta’siri. 
AQShning Atlantika okeani qirg‘og‘ida ko‘rfaz va qo‘ltiqlar juda ko‘p. 
Sohillari asosan pastlikdan iborat bo‘lib, eng katta yarim oroli – Florida. Mamlakat 
relefi uch turga bo‘linadi. G‘arbdagi Kordilera tog‘ chizmasi AQSh hududining 
uchdan bir qismini egallaydi. Tinch okean sohili baland tog‘lar, Sharqiy mintaqani 
g‘oyali tog‘ tizmalari egallagan, mazkur ikala tog‘li mintaqa oralig‘ida Kolumbiya va 
Kolorado platolari bor. SHarqda uncha baland bo‘lmagan Appalachi tog‘lari bo‘lib, 
uni torgina Atlantika bo‘yi past tekisligi okeandan ajratib turadi. Kordilera bilan 
Appalachi o‘rtasida Markaziy tekisliklar, Buyuk tekisliklar va Meksika bo‘yi 
tekisliklarini o‘z ichiga olgan ichki tekisliklar joylashgan. AQSh hududining deyarli 
hammasi mo‘‘tadil va subtropik mintaqalarda, Alyaska – subarktika, Floridaning 
janubiy hismi tropik mintaqalarda joylashgan. Mamlakatning shimoliy – Sharqiy va 
Sharqiy qismlari iqlimga iliq Golstrim oqimi, Tinch okean sohili iqlimga Koliforniya 
oqimi anchagina ta’sir o‘tkazadi. Hudud yuzasining tuzilish xususiyatlariga ko‘ra 
shimoliy va janubiy mintaqalar o‘rtasidaavoning faol almashinuvi munosabati bilan 
ob-havo tez-tez o‘zgarib turadi. 
AQSh – tabiiy resurslarning barcha turlariga boy. Mineral resurslarning ba’zi 
bir turlarining zahiralari bo‘yicha dunyoda yetakchi o‘rinlarni egallaydi. Shular 
qatoriga toshko‘mir, miss, molibden, alyuminiy xomashyosi, qo‘rg‘oshin – Rux, uran 
rudalari, oltin, fosforitlar, har xil tuzlar kiradi.
Yoqilg‘i – energetika resurslari toshko‘miri, (3,6 trln.t) neft, (4,4 mlrd. t) tabiiy 
gaz (10 trln. m
3
) va gidro resurslarga (700 mlrd. keg.s) asoslanadi. Toshko‘mirning 
yirik konlari Appalachi havzasida hamda o‘rta G‘arb rayonida mavjud AQSH yirik 
neft zahiralariga ham ega. Yirik neft konlari Alyaska (Pradxo – Bey), Texas, Nyu-

---

42 
Masaka, Luizana, Kaliforniya shtatlarida hamda Meksika ko‘rfazida joylashgan. 
AQSH da yirik tabiiy gaz konlari neft konlari nida joylashgan (Texas, Kaliforniya 
shtatlari va Meksika ko‘rfazi). Temir rudasining katta zahiralari Buyuk ko‘llarning 
sohillaridan konlarda to‘plangan. Daryolaridan Kolumbiya, Kolorado, Niagara 
gidroenergiya 
resurslariga 
boy 
bo‘lib, 
undan 
hozirgi 
vaqtda 
samarali 
foydalanilmoqda. 
AQShning yuqori darajadagi iqtisodiy taraqqitida uning o‘ziga xos tabiiy 
sharoiti va tabiiy resurslarning ahamiyati juda katta. Mamlakatning materik hismi 
hududi dehqonchilik va chorvochilikning deyarli barcha tarmoqlarini yetishtirish 
uchun qo‘lay bo‘lgan agroiqlim resurslariga ega. AQSHning juda katta maydonini 
egallagan dasht-zonasi mamlakatning eng yirik g‘alla makonidir. Deyarli 100-120 
mln. tonna don lalmi yerlarda yyetishtiriladi. Yalpi hosilning barqarorligi 6-7 yilda 
bir marta buziladi, ya’ni iqlim qurg‘oqchil kelib, don ekinlari birmuncha zarar 
ko‘radi. 
Ko‘pincha tabiiy zahiralari bo‘yicha AQSH dunda va Shuningdek rivojlangan 
g‘arb mamlakatlari ichida yetakchi o‘rinda turadi. Bu esa mamlakat iqtisoditida katta 
ahamiyatga ega. 
Mamlakat bir yilda 900 mln. tonnadan ziyod ko‘mir, 400-450 mln. tonna 
atrofida neft, 500 mlrd kub.m tabiiy gaz qazib olinmoqda. Rangli metallar ruda 
konlari Qilli va Kordelera tog‘lariga to‘g‘ri keladiyu Ayniqsa miss, Rux, qo‘g‘oshin, 
volfram juda katta miqdorda mavjud Dunyo miqsidagi eng yirik molibden konlari 
Kolorado, Yuta va Nyu-Meksika shtatlaridagi havzalarda qazib olinadi. Kolorado 
platasida miss rudalari, katta basseynda – oltin qazib olinadi. AQSHning oxirgi un 
yilliklar ichida Alyaska shtati tabiiy resurslarga eng boy hudud deb qaralmoqda. Bu 
yerda tosh va qo‘ng‘ir ko‘mir, qalay, nikel, simob, asbest va neft zahiralari mavjud.