Mustaqil ish Mavzu: Geoaxborot tizimlarini qo’llash muam molari Reja: Kirish

vekt
or 
va
rastr
 (uyali yoki mozaika). Vektorlar 
va mozaikalarning xususiyatlarini o'z 
ichiga olgan modellarsinfi mumkin 
.Ular chaqiriladi 
gibrid modellar
.
Geoaxborot tizimi ning tarkibiy qismlari 
GATni ta’riflashning yana bir usuli toʻgʻrisida
ma’lumot Marbl va Pikue
(Marble & Pequet, 1983) tomonidan berilgan. Bunga
koʻra, GATning oʻzi ham
tizimlarga boʻlinadi va ular quyidagilar: 

---

1. Ma’lumotlarni toʻplash tizimi. Bu tizimda
ma’lumotlar turli xil manbalardan olinadi va 
boshlangʻich qayta ishlov amalga oshiriladi. Bu
tizimning asosiy vazifasi turli xil fazoviy ma’lumotlarni
oʻzgartirish (rastr koʻrinishdan vektor koʻrinishiga 
keltirish) dan iboratdir. 
2. Ma’lumotlarni saqlash va ajratish tizimi. Tizimning
asosiy vazifasifazoviy ma’lumotlarni ajratish, yangilash va 
tahrir qilishdan iborat.
3. Ma’lumotlarni boshqarish va tahlil qilish tizimi. Bunda 
turli masalalarni hal qilish uchun ma’lumotlar
guruhlanadi, ajratiladi va
modellashtiriladi. 
4. Ma’lumotni chiqarish tizimi. Toʻliq yoki qisman
ma’lumotlar bazasi jadval, diagramma yoki karta
koʻrinishida tasvirlanib, bosmaga chiqariladi yoki 
foydalanuvchining 
talabiga 
koʻra 
elektron 
yoki 
qogʻozlima’lumot koʻrinishida beriladi.Yuqoridagi toʻrtta
tizim GATning ajralmas va amalga oshirilishi shart
boʻlgan muhim tizimlaridir. Barcha jarayonlar mana
shu tizim ichida amalga oshiriladi va bunda ham, 
albatta, inson omili juda muhim rol oʻynaydi.Geoaxborot
tizimida geofazoviy ma’lumotlar bilan ishlashda uning
besh

---

tarkibiy qismi yoki komponentlari muhim sanaladi. Bu 
kompyuter tizimi, dasturiy 
Kompyuter tizimi – bu geoaxborot tizimini yuritish 
uchun zarur boʻlgan kompyuter va operativ tizimni 
nazarda tutadi. Odatda bunday operativ dasturlar
turkumiga Windows, Unix yoki Linux kabilar kiradi. Q 
oʻshimcha ravishda bu tizimga geoaxborot tizimi
uchun zarur hisoblangan maxsus monitorlar, 
digitayzerlar, skanerlar (fazoviy ma’lumotlarni raqamli
koʻrinishga keltirish uchun), GPS qurilmalar (dala
ma’lumotlarini tizimga kiritish uchun), printer va 
plotterlar (ma’lumotni bosmaga chiqarish uchun) kerak 
boʻladi. Dasturiy ta’minot – geoaxborot tizimi va unda 
qoʻllaniladigan jihozlarni ishlatish uchun zarur boʻlgan

---

dasturlardir. Barcha dasturlar uchun muhim boʻlgan jihat
bu umumiy interfeys, ya’ni menyu, grafik belgilar,
buyruqlar tablosi va skriptlardir. Insoniy resurslar –
geoaxborot tizimining maqsad va vazifalarini aniqlab 
beruvchi malakali geoaxborot tizimi mutaxassislari
guruhi va tizimdan foydalanuvchilar nazarda tutiladi. 
Ma’lumot – bu biz uchun muhim sanalgan axborotni 
yaratish uchun zarur boʻladigan va turli xil tizimga 
maqbul mehmonxona, sayohat manzillari va albatta, 
toʻgʻri yoʻ
yerlarni oʻzlashtirishda, yerlarning holatini aniqlashda 
va ular toʻgʻrisida yetarli ma’lumot olishda juda qoʻl 
keladi.Bundan tashqari, GAT ekologiya va atrof-
muhitdan foydalanish, dengiz, aviatsiya va avtomobil
navigatsiya tizimida, shaharsozlikda, marketingda, 
favqulodda vaziyatlarni boshqarish va rejalashda,
sotsiologiya , politologiya hamda boshqa sohalarda 
qoʻllaniladi.GATning geodeziya va ayniqsa kartografiya 
sohalarida qoʻllanilishidan bir qancha yengilliklar kelib
chiqadi. Bunda ish hajmi keskin ortib, ma’lumotlarni 
qayta ishlanadi