171 Biologiya darslarida elektron darsliklardan foydalanish

173 
o‘quvchilarning motivlari va o‘zlashtirish darajasi e’tiborga olingan holda zarur hollarda 
takroran o‘rganish va o‘quvchilarning bilimidagi bo‘shliqlarni to‘ldirish imkonini beradi; 
biologik jarayonlarni animasiyalar tarzida virtuallashtirish o‘quvchilarning ko‘rgazmali-
obrazli fikr yuritish va o‘quv materialini to‘liq o‘zlashtirishga zamin tayyorlaydi; biologiya 
darsida animasiyalardan foydalanish darsning barcha bosqichlarida o‘quvchilarning bilish-
faoliyatini faollashtirishga olib keladi. Biologiya fanini o‘qitishda quyidagilardan 
foydalanish mumkin: har bir mavzu mazmuniga asosan ko‘rgazmalilikni amalga oshirish, 
ya’ni multimediali taqdimot materiallari; biologik jarayonlarning animasiyasi; virtual 
laboratoriya va amaliy ishlar; ishlab chiqarish korxonalariga virtual ekskursiya; biologik 
jarayonlarning modellashtirilgan dasturlari; biologik jarayonlarning ta’limiy dasturlari; 
o‘quvchilarning mavzular bo‘yicha o‘zlashtirgan bilimlarini nazorat qilish va baholash 
uchun nazorat dasturlari; o‘quvchilarning mustaqil ta’limi va ishi uchun o‘quv-axborot 
saytlari; didaktik o‘yinga asoslangan animasiyalar; qiyinchilik darajasi turlicha bo‘lgan 
ijodiy topshiriqlar dasturi; XXI asrga kelib insoniyat hammaga birdek axborot olish 
imkoniyatini beruvchi ochiq axborot jamiyatini shakllantirish tomon jadal bormoqda. 
“Elektron” hukumat, “elektron” uy, “elektron” tijorat, “elektron” ta’lim kabi raqamli borliq 
elementlari hayotimizga kirib ulgurdi va odatiy hol bo‘lib qoldi. Endilikda insoniyat 
elektron resurslardan shunchaki axborot manbai sifatida emas, balki interfaol muhitda 
ulardan aql bilan foydalanishni maqsad qilib qo‘ymoqda. Bu jadal yangilanib borayotgan 
axborot kommunikasiya texnologiyalari imkoniyatlaridan muloqot darajasida foydalanish, 
ma’lumotlarni qayta ishlashni talab qiladi. Bunday “aqlli”, inson bilan muloqot qiluvchi va 
o‘rgatuvchi elektron resurslarni yaratish o‘ta dolzarb va mashaqqatli ish bo‘lib, uni 
yaratishga butun dunyoning eng malakali mutaxassislari imkoniyatlarini birlashtirishni 
taqozo qiladi. Bu yo‘nalishda qo‘yilgan salmoqli qadamlardan biri ta’lim sohasida dunyo 
bo‘yicha amalga oshirilishi boshlangan Smart education loyihasini keltirish mumkin. Smart 
education (aqlli ta’lim) ochiq axborot resurslari yordamida interfaol virtual muhitda amalga 
oshiriladigan moslashuvchan va induviduallashtirilgan yangi global ta’lim texnologiyasidir. 
Uning eng asosiy xususiyati uning butun dunyo miqyosida amalga oshirilishi va hammaga 
birdek axborot olish va keng ta’lim olish imkoniyatlarining yaratilishidir. Smart education 
ta’lim muhiti, o‘z navbatida, uning qatnashchilaridan butun ta’lim jarayonini, 
foydalanilayotgan metod va texnologiyalarni yangilash va bir tizimga keltirishni taqozo 
etadi. Xuddi shu maqsadda yevropa Ittifoqi davlatlari o‘z ta’lim tizimlarini bir xil standartga 
keltirish yo‘lidan borishmoqda va dunyoning boshqa davlatlarini ham bunga da’vat 
etishmoqda. Kelajak ta’limi muhiti sifatida e’tirof etilayotgan Yagona yevropa universiteti 
loyihasi bu yo‘nalishda amalga oshirilayotgan salmoqli qadamlardan biridir. Kecha ta’lim 
olishning yagona manbai o‘qituvchi bo‘lib, o‘quvchi ta’lim olish uchun sinfxonaga kelishi 
va o‘qituvchi bilan yuzma-yuz muloqot qilishi yoki kitob o‘qishi hamda tushunmaganlarini 
o‘qituvchidan so‘rab o‘rganishga majbur edi. Bugunga kelib, axborot kommunikasiya 
texnologiyalarini puxta egallagan o‘quvchi bilimni nafaqat sinfxonada o‘qituvchidan, balki 
istalgan joyda, internetdagi boshqa bilim manbalardan ham olish imkoniyatlariga ega bo‘ldi. 
Shu bilan birga, hozirda qo‘llanilayotgan ta’limning pedagogik va axborot kommunikasiya 
texnologiyalari o‘qituvchining ta’lim jarayonidagi rolini o‘zgartirmoqda. O‘qituvchining 

---