6- mavzu: IX-XII asrlarda o„zbek davlatchiligi, siyosiy, ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy hayot. Reja
Abdulloh (830-844), Tohir ibn Abdulloh
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Yoqub ibn Lays
|
Abdulloh (830-844), Tohir ibn Abdulloh
(844-862), Muhammad ibn Tohir (862-873) davrlarida Tohiriylar davlatining mustaqilligi xiyla ta‟minlandi. Tohiriylar ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy hayotni, mulkiy munosabatlarni rivojlantirish, qishloq xo„jaligini tartibga keltirish, suv resurslaridan foydalanishni yaxshilash, suv inshootlari barpo etish, shuningdek, fuqarolardan olinadigan soliqlarni mo„‟tadillashtirishga ahamiyat beradilar. Poytaxt marvdan Nishopurga ko„chiriladi. Jumladan, Abdulloh ibn Tohirning chiqargan bir farmonida “dehqonlarni ranjitmaslik”, buningsiz xazinaga etarli miqdorda soliq tushmasligi alohida uqtirilgandi. Biroq shunga qaramay, Tohiriy hukmdorlar amalda dehqonlarni emas, balki ko„proq yirik mulkdorlar, savdogarlarning manfatlarini himoya qilardilar. Shu bois Tohiriylar davrida oddiy aholi, ayniqsa dehqonlar og„ir asoratda yashash, haddan ziyod soliq-o„lponlar to„lashga majbur etilgandi. Birgina 844 yilda ulardan olingan soliq miqdori 48 mln. dirxamni tashkil etgan. Bu o„sha davr sharoiti uchun mislsiz ko„p edi. Shuning uchun ham mamlakatning Seyiston va boshqa viloyatlarida dehqon g„alayonlari yuzaga kelib, kuchayib borgan. Xurosonning sharqiy hududlarida yuzaga kelgan g„oziylar harakati va dehqonchilik vohalaridagi g„alayonlar qo„shilib, keng miqyoslar kasb etib bordi. Bu harakatlarning etakchilariga aylangan, asli kelib chiqishlari hunarmand – miskar bo„lgan aka-uka Yoqub va Amir ibn Layslar 873 yilda Nishopurni egallab Tohiriylar sulolasini ag„darib tashlashga muvaffaq bo„ladilar. Buning natijasida Yoqub ibn Lays asos solgan Safforiylar (miskarlar) sulolasi hokimiyatga keladi. Biroq yangi hukmdor Yoqub ibn Lays shaxsiy hayotda qanchalik oddiy turmush tarziga amal qilib yashamasin, o„z armiyasining jangovarligini kuchaytirish, askarlarni maosh bilan ta‟minlashga urinmasin, mehnatkash xalqning og„ir soliqlar to„lashi, boshqa to„lovlar va majburiyatlarni o„tashi avvalgidek o„zgarmay qola berdi. Bu hol oxir-oqibatda safforiylar sulolasi hukmronligining ijtimoiy- iqtisodiy ildizlarini qaqshatib, uni halokatga mahkum etmay qolmadi. Movarounnahrda Somoniylar davlatining yuzaga kelishi jarayoni ham IX asr boshlariga to„g„ri keladi. Bunda ham xalifa Ma‟mun o„ziga sodiq xizmat qilgan balxlik mahalliy hukmdorlardan Somonxudot 1 avlodlari (uning nabiralari)ga Movarounnahr hududlarini boshqarish huquqini topshiradi. Chunonchi, Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|