Mavzu: Xalqaro valyuta tizimining shakllanishi va rivojlanishi mundarija kirish i-bob valyuta va valyuta haqida tushuncha

Kurs ishining maqsadi
Xalqaro valyuta tizimining shakllanishi va rivojlanishi 
xususiyatlarini 
o'rganish 
va 
ochib 
berishdir.
Kurs ishining vazifasi
: ushbu kurs ishining vazifasi shundan iboratki Xalqaro 
valyuta tizimining shakllanishi va rivojlanishi, uning rivojlanish qonuniyatlari, 
Xalqaro valyuta aylanishi, haqida talabalarga bilim ko’nikma malakalarni 
shakllantirishdir.

---

4 
1.
Valyuta va valyuta munosabatlari tushunchasi, ularning asosiy 
ishtirokchilari
Har qanday davlat iqtisodiyotida pul muhim ahamiyat kasb etadi. Pul 
munosabatlari jamiyatning ishlab chiqarish, taqsimot, muomala va iste'mol singari 
jarayonlarini qamrab oladi, kengaytirilgan takror ishlab chiqarish uchun sharoit 
yaratib beradi. Pul va iqtisod o’zaro uzviy bog’liq bo’lgan elementlardir. Agar 
jamiyat iqtisodiyotida muammolar paydo bo’lsa, albatta bunday muammolar 
jamiyatning pul muomalasida o’zining salbiy aks ta'sirini topadi. Shuning uchun 
pulni jamiyat iqtisodiy hayotining barometri deb bejiz aytishmagan.
Iqtisodiy nazariyada haqiqiy pul tovar ekvivalenti sifatida mavjud bo’lib, 
iste'molchilarni muomalaga bo’lgan ehtiyojlarini qondiradi. qog’oz pullar esa 
haqiqiy 
pullar 
qiymatining 
muomaladagi 
ifodachisi 
yoki 
vakilidir.
Har qanday mustaqil davlat o’z puliga ega va bunday pul shu davlat uchun milliy 
pul birligi hisoblanadi. Milliy pul birligi o’zining nomi va ma'lum bir muomala 
tarixiga 
ega.
Ushbu kursimizni o’rganishda doim pul va valyuta atamalariga murojaat etishga 
to’g’ri keladi. Shu sababli boshidanoq pul va valyuta qanday kategoriyalar, 
ikkalasi ham bir narsami yoki har xil narsa ekanligini aniqlab olish zarur. Iqtisodiy 
nazariyadan biz "pul" nima ekanligini yaxshi bilamiz. Valyuta ham pul, ammo 
hamma vaqt ham pul valyuta bo’lavermaydi. Agarda muayyan bir davlatning 
milliy pul birligi jahon bozorida davlatlar o’rtasida pul (muomala, to’lov va 
jamg’arish vositasi) sifatida ishlatilsa, ya'ni pulning funksiyalarini bajarsa, u 
valyutaga 
aylanadi.
Valyuta - jahon bozorida, davlatlar o’rtasida pul vazifalarini bajaruvchi 
davlatlarning milliy pul birliklaridir. Masalan, Amerika Qo’shma Shtatlari 
"dollari", Buyuk Britaniya "funt sterlingi", Kanada "dollari", Yapon "ienasi" va 
boshqa 
shu 
kabilar.
Muayyan bir davlatning milliy puli - uning milliy valyutasi bo’ladi. Shu davlat 
uchun boshqa davlatlarning milliy pul birliklari esa - xorijiy valyutalardir. 

---

5 
Masalan, AQSh "dollari", Buyuk Britaniya "funt sterlingi", Kanada "dollari", 
Fransiya "yevro", Yapon "ienasi", Turkiya "lira"si va shu kabi erkin muomalada 
yuradigan valyutalar O’zbekiston Respublikasida xorijiy valyuta bo’ladi, o’z 
navbatida O’zbekiston "so’m"i bu davlatlar uchun xorijiy valyuta bo’lib 
hisoblanadi.
Har bir suveren davlat o’z pul birligiga ega bo’lib, faqat shu mamlakatdagina bu 
pul birligiga muayyan ne‟matlarni sotib olish mumkin. Boshqa mamlakatlarning 
ham o’z pul birliklari mavjud va faqat shu davlatlarda ular qonuniy harakatda 
bo’ladi. Qolgan barcha boshqa 
valyuta
deb nomlanuvchi pullar maxsus nazorat 
ostida 
amal 
qiladilar.
Rus iqtisodchi olimi V.S. Safonovning ta‟rifiga ko’ra, «