O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus

Qo
p
la
sh k
o
eff
its
ient
i 
4.6- rаsm. Koplаsh koeffitsiyenti f ning yillik о‗zgаrishi, t=5: 
1 - G
i1
=60 l/(odаm sut), F
i1
=2,7 m
2
; 
G
i2
=100 l/(odаm sut), F
i2
=4,5 m
2
; 
2 - G
i1
=60 l/(odаm sut), F
i1
=5, m
2
; 
3 - G
i2
=100 l/(odаm sut), F
i2
=9 m
2
;
 

---

66 
XULOSA 
Hozirgi paytda quyosh energiyasidan foydalanishga katta e‘tibor 
berilmoqaa. Quyosh energiyasi an‘anaviy ishlab chiqilayotgan energiyalarga 
qо‗shimcha bо‗lib, о‗zgartirilayotganda ekologik tozadir. 
Yonilg‗ining kamyobligi va tannarxining о‗sib borishi quyosh 
energiyasining cheksiz resurslarini о‗zlashtirish ilmiy texnikaning asosiy 
muammolaridan hisoblanadi. Keyingi о‗tkazilgan izlanishlar va qator 
mamlakatlarda tо‗plangan quyosh energiyasidan foydalanish, quyosh 
qurilmalarini yaratish yо‗lidagi tajribalar shuni kо‗rsatadiki, hozirgi kunda 
zamonaviy texnik imkoniyatlarga asoslangan holda quyosh energiyasidan 
keng foydalanish mumkin. 
Planetamizda ishlab chiqiladigan, olinadigan hamma energiyalar oxiri 
issiqlik energiyasiga transformatsiya bо‗ladi va о‗z navbatida hosil bо‗lgan 
issiqlik atmosfera haroratini kо‗taradi. Insoniyat oldida planeta havo 
basseynini ―issiqliqaan ifloslanish― muammosi paydo bо‗lmoqda. Yerga 
keladigan quyosh energiyasi planetaning issiqlik balansiga ta‘sir qilmaydi, 
shuning uchun ―toza― kо‗rinishdagi energiya hisoblanadi. 
Quyosh energiyasidan foydalanish MDXnipg kо‗p hududida (Ukraina, 
Janubiy Qrim, Shimoliy Kavkaz, Zakavkazye, Povoljye, Qozog‗iston va О‗rta 
Osiyo respublikalari) halk xо‗jaligini rivojlantirish uchun asosiy о‗rin tutadi 
va mamlakatlarda yonilg‗ini va atrof-muhit ifloslanishini kamaytirishda 
sezilarli darajada yordam beradi. 
Quyosh 
energiyasi 
issiqlik 
energiyasiga 
aylantirish, 
MDH 
mamlakatlarining janubiy rayonlarida binolarni isitish; issiq suv ta‘minoti, 
havoni konditsionerlash, qishloq xо‗jaligi mahsulotlarini quritish uchun joriy 
etilsa, yiliga 15...20 mln tonna shartli yoqilg‗i tejaladi. 
Bu yо‗nalishda qachonki yirik iste‘molchilarni issiqlik bilan ta‘minlash 
uchun quyosh energiyasidan foydalanilsagina, sezilarli yutuqlarga erishish 
mumkin. Masalan, yengil, ozik-ovkat va kimyo sanoatining tarmoqlarida 300°S 

---

67 
dan past bо‗lgan harorat talab qilinadi. Bunga erishish uchun quyosh 
energiyasidan keng foydalanilsa bо‗ladi. 
Hozirgi paytda quyosh qurilmalarini yaratish va ularni ishlab chiqarishga 
joriy etishda ma‘lum yutuqlarga erishilgan, ammo ular hozirgacha keng 
masshtabda qо‗llanilmayapti, chunki qurilmalarning tannarxi yuqori. Shuning 
uchun asosiy masalalardan biri - bu amaliyotda qо‗llaniladigan texnik va 
iqtisodiy xarakteristikalari bо‗yicha tejamli bо‗lgan quyosh qurilmalarini 
yaratishdir. Bu esa mavjud qurilmalarni takomillashtirib borishni hamda har xil 
konstruktiv sxemalarning zamonaviy variantlarini tadqiqot qilishni talab qiladi. 
Qishlok xо‗jalik tarmoqlarida arzon quyosh energiyasi, chorvachilik 
fermalarini isitish, kо‗k ozuqa tayyorlash va boshqa muammolarni yechishga 
yordam beradi. 
Bizning mamlakatimizda yakka xо‗jalik uylarida quyosh energiyasidan 
foydalanishning 
asosiy 
muammolari 
- 
quyosh 
kollektorlari, 
quyosh 
akkumulyatorlari va boshqa jixozlarni kо‗plab ishlab chiqarilmasligidir. Quyosh 
energiyasidan samarali foydalanishda, quyosh qurilmalari buzilishining texnik-
texnologik xususiyatlariga, nur tо‗plagichlarining quyoshga nisbatan mо‗ljallash 
sistemalari aniqlashga katta e‘tibor beriladi.