Obodonlashtirish va transport

1 .10-rasm .
Drenaj tizimlari: 
a —
asosiy drenaj; b — halqasimon (konturli) 
drenaj; 
d -
davriy drenaj; e — qirg'oq drenaji, 0 davriy (maydon) 
drenaji, katta o'lcham dagi hududlarda sizot suvlarini pasaytiruvchi 
tizim dir (rasm, b);
e) 
qirg‘oq drenaji, shahar hududini atrofdagi daryo yoki boshqa 
turdagi suv havzalaridan sizib o'tuvchi suvlardan himoya qilish 
uchun qo'llaniladi (1.10-rasm, g); 
d) maxsus drenaj, shaham ing noqulay hududlarida, jarliklarda, 
siljish xavfl mavjud va h.k. joylarda alohida maydonlami quritishda 
injenerlik tayyorgarligi tadbiri sifatida qo'llaniladi.
31

---

II bob.
SHAHAR HUDUDINING INJENERLIK 
TARMOQLARI
2.1. Umumiy tafsiloti
Shaham ing injenerlik tarm oqlari va inshootlari o'zining 
murakkab silsila ekanligi ham da xizmat ko'rsatish jarayonida bir 
talay qo'shim cha uskunalardan ham foydalanish m azkur sohaning 
murakkabligidan 
dalolat 
beradi. 
Injenerlik 
tarm oqlari 
va 
kommunikatsiyalari 
yer 
ustki, 
yer 
osti, 
yerda 
joylashgan 
turtkumlarga bo'linadi.
Yer ostki injenerlik tarm oqlarini shahar hududida qo'llanilishi 
shahar 
hududining 
injenerlik 
obodonlashtirilishida 
alohida 
ahamiyatga ega. Shahar injenerlik tarmoqlari shaham ing to'liq va 
um um iy maishiy xizmat va sanoat talablarini qondirishga xizmat 
qiladi. Injenerlik tarm oqlari turkumiga quvurlar, kabellar va 
kollektorlar silsilasi kiradi.
Shahar yer osti urbanistikasining shakllanishida injenerlik 
tarm oqlarining tutgan o'rn i alohida ahamiyat kasb etib, ushbu 
sohaning har bir elem entini tashkil etuvchi: ichimlik suv quvuri 
(xo'jalik-ichimlik, o ‘t o'chirishga m o'ljallangan, issiq suv va sanoat 
suv ta ’minoti hamda sug'orish quvurlari); oqova suv quvurlari 
(maishiy xizmat, yom g'ir va sanoat oqova suvlari); gaz va isitish 
quvurlarining uzluksiz ishlashi shahar hayotida m uhim o 'rin tutadi. 
Shahar hayotida ushbu injenerlik tarmoqlari 
bilan birgalikda 
maxsus xizmatlarga m o'ljallangan-drenaj, bug', neft va havo bosimi 
bilan ishlaydigan va h.k. quvurlardan foydalaniladi.
Kabel tarmoqlari yuqori va past kuchlanishga mo'ljallangan 
elektr tarm oqlari bo'lib (shuning bilan birga yoritish va elektr 
tra n sp o rt kabellari), kuchsiz tokli telegraf, telefon, radio aloqasi va 
maxsus xabar beruvchi signal kabellaridan iborat.
t e r osti injenerlik tarm oq quvurlari uzluksiz, markaziy, 
tarqatuvchi va ta ’minlovchilar turkumlariga bo'linadi.