“International Сonference on Learning and Teaching” 2022/1

 
 
 
 
 
 
 

 
 
 
 
7
Алексеев.С.С. Теория права и государства. - М., 1999. -С.131 
8
Березина. И.А. Толкование договора как вид юридического толкования. Автореф..дис. ... канд.юрид.наук. - 
Екатинбург, 2001. -C.7. 
9
Матузов, Н.Н. Теория государства и права: Курс лекций / Н.Н.Матузов, А.В.Малько – М.: Юристъ, 

---

“INTERNATIONAL С
ONFERENCE ON EDUCATIONAL INNOVATIONS AND APPLIED SCIENCES 2022/8
”
 
121 
Ushbu sharhlash turi yuridik adabiyotlarda aynan yoki adekvat sharhlash deb ham 
qayd etiladi. So‘zni tom ma’noda sharhlashga misol qilib, O‘zbekiston Respublikasi 
Konstitutsiyasining 21-moddasini ko‘rsatish mumkin. Unda shunday deyilgan: 
“O‘zbekiston Respublikasining butun hududida yagona fuqaroliko‘rnatiladi. 
O‘zbekiston Respublikasining fuqaroligi, unga qanday asoslarda ega bo‘lganligidan 
qat’iy nazar, hamma uchun tengdir.
2.Cheklangan sharhlash. Bunda huquq normasining so‘zda ifodalangan va 
rasmiylashtirilgan ma’nosi uning mantiqiy ma’nosi va mazmunidan keng bo‘lgan 
hollarda qo‘llaniladi. Ayrim hollarda huquq normasining mazmuniuning matndagi 
ifodasidan torroq bo‘lishi mumkin. Masalan, O‘zbekiston Respublikasi 
Konstitutsiyasining 10-moddasida: “ O‘zbekiston xalqi nomidan faqat u saylagan 
Respublika Oliy Majlisi va Prezidenti ish olib borishi mumkin.
Jamiyatning biron-bir qismi, siyosiy partiya, jamoat birlashmasi, ijtimoiy harakat 
yoki alohida shaxs O‘zbekiston xalqi nomidan ish olib borishga haqli emas “ deb qayd 
etilgan. Bu yerda O‘zbekiston xalqi nomidan faoliyat olib boradigan subyektlar doirasi
Respublika Oliy Majlis va Prezidenti ish olib borishi mumkin deb cheklab qo‘yilgan. 
Shu cheklashni asoslash uchun ushbu normada turli xil tashkilotlar, mansabdor 
shaxslar va davlat organlari O‘zbekiston xalqi nomidan ish olib borishi mumkin 
emasligi qayd etilgan.
3.Kengaytirilgan sharhlash. Bunda huquq normasi mohiyati va mazmuni, unda 
ko‘zda tutilganidan kengroq holatda sharhlanadi. Masalan, O‘zbekiston Respublikasi 
Konstitutsiyasining 112-moddasida “Sudyalar mustaqildirlar, faqat qonunga 
bo‘ysunadilar”, deyilgan. Bunda qo‘llanilgan “sudya” iborasining haqiqiy ma’nosi 
keng tushuniladi. Qonun chiqaruvchi idora “sudya” iborasi orqali faqat sudyalarni 
emas, shu bilan birga xalq maslahatchilarini ham mustaqilligini va faqat qonunga 
bo‘ysunishini nazarda tutgan
10
.
Huquq normalarini subyektlariga ko‘ra sharhlash rasmiy va norasmiy turlarga 
ajratiladi. Davlat organlari va mansabdor shaxslar tomonidan amalga oshiriladigan 
2001 – С. 357.
10
O`z.R. IIV Akademiyasi. O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga sharh. 526-b. 

---