1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

13.6-rasm. Toza anod-mexanikaviy ishlash sxemasi: a- qo‘zg‘aluvchan katod bilan; 
b- qo‘zg‘almas katod bilan. 1-pritir; 2-buyum; 3-katod; 4-elektrolit. 
 
Ikkinchi gruppada operatsiyalar elektroneytral asbob bilan katod-plastina 
mavjudligida, mahsus ishchi suyuqlik qo‘llanilganda olib boriladi, (13.6-rasm, b). 
Toza anod - mexanikaviy ishlash usuli, kerak bo‘lgan ishlangan yuza sifatini 
va belgilangan o‘lchamlar aniqligini ta’minlash uchun qo‘llaniladi. 
13.5. Elektroabraziv ishlash 
 
Elektroabraziv ishlash anod - mexanikaviy ishlashning bir turidir. Bu yerda 
asbob va katod vazifasini tok o‘tkazuvchi jilvir tosh bajaradi. Jilvir tosh va 
ishlanayotgan detal orasidagi tirqishni abrazivning donalari ushlab turadi (13.7-
rasm). 

---

(
5
.
3
)
312 
13.7-rasm. Elektroabraziv ishlash jarayoni sxemasi. 1- abraziv donalar; 2- jilvir tosh; 3- 
elektrolit; 4- erish mahsulotlari; 5- chuqurlik; 6- ishlanayotgan detal. 
Detal 6 bilan jilvir tosh 2 orasidagi tirqish (dona 1 tashkil qilgan) elektrolit 3 
bilan to‘lg‘iziladi. Ishlanayotgan yuza anod erish jarayonida yemiriladi. Erish 
mahsulotlari 4 buyum yuzidan aylanayotgan jilvir tosh donalari vositasida chiqarib 
tashlanadi. Bir vaqtni o‘zida tirqishga yangi elektrolit uzatiladi. Erish 
mahsulotlarini bir oz qismi chuqurliklarni 5 to‘ldiradi. 
Elektroabraziv ishlashni prinsipial sxemasi 13.8-rasmda ko‘rsatilgan. Tok 
o‘tkazadigan jilvir tosh 3 sirpanuvchi kontakt 2 orqali doimiy tok manbaining 1 
manfiy qutibiga ulangan. 
Ishlanayotgan detal 4, reostat 6 orqali musbat qutbga ulangan. Ishlash 
zonasiga elektrolit 5 quyiladi. Jilvir tosh 
V
ayl
=(20÷30) m/sek aylanadi. Shpindel 
kallagi yoki detal u yoki bu yoqqa suriladi. 
Qattiq qotishmalarni elektroabraziv ishlashda yuza sifati 
R
a
=(0,08÷0,04) 
mkm ga yetadi. 

---

(
5
.
3
)
313