Zil o L a X u do y ber g a n o V a X a yru lla h a m id o V turk tilining



Yüklə 10,44 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə42/333
tarix03.09.2023
ölçüsü10,44 Mb.
#141311
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   333
Turk tilining nazariy grammatikasi. Xudayberganova Z, Hamidov X

bari, beraber, beyhude,
gabuk, hemen, hemen hemen, heniiz
va b.
c) arabcha-forscha, forscha-arabcha aralash ravishlar va 
ushbu tillardan o'zlashtirilib, turkcha so 'z va qo'shim chalar bilan 
kengaytirilgan holda yasalgan ravishlar: 
belki, sabahlan, gegen hafta,
geg vakit, her firsatta, farkina varmadan, hayretle, hig durmadan va b.
II. 
Tuzilishiga k o 'ra
(Yapi bahm indan zarflar)
ravishlar sodda 
(tub) ravishlar 
(yalin zarflar)
va yasam a ravishlar 
(ttiremi§ zarflar)
ga 
ajratiladi.
1) Sodda (tub) ravishlar 
(yalin zarflar).
Tub ravishlar bir 
so'zdan iborat bo'lib, so f turkcha yoki o'zlashgan bo'lishi mumkin. 
Tub ravishlar, asosan, payt va tarz ravishlari bo'lib, ulardan bir qis­
mi boshqa so 'z turkum laridan o'tgan). Bunday ravishlarning ikki 
guruhi ajratiladi: 1. Asl ravishlar 
(asil zarflar): aynen, bazen, sonra,
§imdi
va b. 2. Boshqa so 'z turkum laridan (asosan, sifatlardan) 
o'zlashtirilgan ravishlar 
(alinma zarflar): iyi, kotti, guzel, buyuk, hizli
va b. Sodda ravishlar holatni ifodalaydi: 
adeta, ak§am, ancak, artik,
asla, bazen, beraber, gabuk, derhal, elbette, geri, giizel, hala, hemen,
hig, muhakkak, mutlaka, once, oyle, resmen, sonra, fimdi, tekrar, uzak,
уитщак, yarm, yazin, y a z
va b. Misollar: 
Ak§am babasi fabrikadan
geg donm iii Yarma kadar ancak y e ti fir. Bu .fm dilik boyle gidecek. Be§
alti y ii gabuk geger. Derhal gitmeliyiz. Annemi hig hatirlamvyorum.
Ahmet gar§i 'dan yeni donmugtii.
2) Yasama ravishlar 
(tiiremi§ zarflar)
boshqa turkum ga oid 
so'zlarga yasovchi qo'shim chalar qo'shilishi natijasida yasaladi: a) 
otdan yasalgan ravishlar; b) fe’ldan yasalgan ravishlar.
Otdan yasalgan ravishlar ham ikki guruhga ajratiladi: Otdan 
turlash qo'shim chalari qo'shib yasalgan ravishlar; Otdan ot yasovchi 
qo'shim chalar q o'shib yasalgan ravishlar.
Otdan turlash qo'shim chalari qo'shib yasalgan ravishlarga ot, 
sifat yoki olmosh turkum iga oid so'zlarning kelishik, egalik yoki 
k o 'p lik qo'shim chasi qo'shilib qoliplashishi natijasida yasalgan 
ravishlar kiradi. Bulardan b a ’zilari 

Yüklə 10,44 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   333




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin