Zoologiya uzb 2017. indd

Qon aylanish sistemasi
yurak, qorin va orqa aortalari, arteriya, 
vena va kapillyardan iborat. Yuragi yurak qorinchasi va bo‘lmasi-
dan iborat. Yurakdan chiqadigan qon tomirlari arteri yalar, yurakka 
keladigan qon tomirlari venalar deyiladi. Zog‘ora baliqning yuragi 
jabralardan keyinroqda joylashgan (62-rasm).
Baliqlarning yurak bo‘lmasi va qorinchasining galma-gal qisqarishi 
tufayli qon yurak bo‘lmasidan qorinchasiga, undan qorin aortasiga 
61-rasm. Baliqlar jabrasining tuzilishi va ishlashi:
1 – jabra qilchalari; 2 – jabra ravoqlari; 3 – jabra varaqlari; 
4 – jabra qopqog‘i (strelka suvning yo‘nalishini ko‘rsatadi)
4
2
3
1
62-rasm. Baliqlarning qon aylanish sistemasi va yuragining tuzilishi:
1 – jabra kapillyarlari; 2 – orqa aorta; 3 – qorin aorta; 4 – yurak; 5 – arteriyalar; 6 – 
organlardagi kapillyarlar; 7 – yurak bo‘lmasi; 8 – yurak qorinchasi; 9 – yurak venasi
1
2
5
6
3 4
8
3
9
7
30-§. Baliqlarning ichki tuzilishi

---

108
8.1. Baliqlar
chiqariladi. Qon qorin aortasidan jabra arteriya 
lariga, ulardan ka-
pillyarlarga o‘tadi. Kapillyarlardagi qon karbonat angidridni suvga 
chiqarib, kislorod bilan boyiydi. Kislorod bilan boyigan qon arteriya 
qoni deyiladi. Bunday qon qið-qizil bo‘ladi. Arteriya qoni jabralar-
dan chiqib, umurtqa pog‘onasi ostidan butun tana bo‘ylab o‘tadigan 
orqa aortaga keladi. Orqa aorta organlar yaqinida arteriyalarga, tana 
organlarida esa mayda kapillyarlarga ajraladi. Kislorod va ichakdan 
so‘rilgan oziq moddalar kapillyarlar devori orqali to‘qimalarga, kar-
bonat angidrid va moddalar almashinuvi mahsulotlari esa to‘qimalar-
dan qonga o‘tadi. To‘qimalarda qon karbonat angidrid bilan to‘yi-
nib to‘q qizil rangli vena qoniga aylanadi va vena qon tomirlariga 
to‘planib, yurak bo‘lmasiga quyiladi.