O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

Miqdoriy analiz mavzusidan mustaqil yechish uchun masalalar
1-
masala
.Xromatogrammada o-ksilol, 1-etil-2-metilbenzol va 1-
izopropil-3-metilbenzol cho„qqilari qayd etilgan. Bu cho„qqilarning 
balandliklari mos ravishda 128, 253 va 58 mm. Xromatogrammalarning 
yarim balandliklarini cho„qqining eni mos ravishda 2.4, 2,7 va 4,9 mm 
qiymatlarga ega. Komponentlarning aralashmadagi miqdorini hisoblang. 
Javob
: 24,1% ; 53,2 %; 22,3 %; 
2-
masala
.Xromatogrammada metilamin, dimetilamin, piridin, 
hamda 6-metiluratsil cho„qqilari qayd etilgan. Bu cho„qqilarning 
balandliklari mos ravishda 56; 72 va 8 mm. Nazariy tarelkalar soni 

---

81 
5000 teng. Moddalarning tutilish vaqtlari mos ravishda 34; 42,5 va 72 
teng. Komponentlarning aralashmadagi foiz miqdorini hisoblang. 
Javob
: 34,4% ; 55,2 %; 10,4 %. 
3-
masala
.0-4 variantlar uchun keltirilgan xromatografik yuzalar 
(mm
2
) miqdoridan foydalanib, oddiy normallash usuli bilan spirtlarning 
protsent ulushini aniqlang. 
x 
 

x 
 
 
 
0 
100 
200 
40 
5 
120 
90 
40 
1 
50 
40 
20 
6 
45 
42 
55 
2 
200 
85 
100 
7 
352 
95 
120 
3 
220 
420 
80 
8 
250 
80 
150 
4 
140 
50 
45 
9 
180 
50 
120 
4-
masala
. Gaz xromatografiyasi usulida gaz aralashmasidagi 
komponentlarning keltirilgan qiymatlar asosida massa ulushlarini (%) 
aniqlang: 
variant Gaz 
k 
1 
etanol 
3524 
0,64 
metanol 
13 
0,58 
2 
metan 
207 
1,23 
etan 
4 
1,15 
3 
dinitrobenzol 
305 
1,22 
nitrobenzol 
12 
1,07 
Javob
: variant 1 – 99,67 % va 0,33 %; variant 2 – 98,26 % va 1,74 
%; variant 3 – 96,52 % va 3,48 %. 
5-
masala.
Gaz xromatografiyasi yordamida etanol miqdorini 
darajalash usulida topishda spirt massasining xromatografik cho„qqi 
balandligi o„rtasida quyidagi natijalar olindi: 
m. mg 
0,2 
0,4 
0,6 
0,8 
1,0 
h, mm 
18 
37 
48 
66 
83 
Tahlil uchun olingan 0,02 g nazorat eritmasida etanol uchun 
balandligi 57 mm bo„lgan xromatografik cho„qqi olindi. Etil spirtining 
massa ulushini (%) aniqlang. 

---

82 
Javob
:3,58 % 
6-masala. Izopropanol va n-propanol aralashmasi 1 metrli
kolonka GSX usulida analiz qilinganda tajribada quyidagi natijalar 
olindi: 
Izopropanol uchun: L (tutilish masofasi )=17,5 h (xromatogramma 
cho„qqi balandligi) =52.5; µ
1/2
(xromatografik yarim cho„qqi 
balandligining eni) =2,5; n-propanol uchun: L=32,5 h=40 µ
1/2
=3,75. 
Ushbu qiymatlardan foydalanib xromatografik ajratish jarayonini 
xarakterlovchi n (nazariy tarelkalar soni , H (nazariy tarelkalar 
ekvivalent balanligi NTEB), R (ajratish darajasi) va W (moddaning 
massa ulushi, % ) qiymatlarini hisoblang. 
Javob: 
izopropanol uchun
 
: n=272, NTEB =3.68 mm, W=46.67 
% 
propanol uchun : n=417, NTEB =2.40 mm W=53% R=2.4 
7-
masala
. 
−takoferil astetat miqdorini aniqlash maqsadida ichki 
standart sifatida skvalan olindi. 5 xil model aralashmalar tayyorlandi va 
ularning xromatogramma yuzalari hisoblandi. Olingan natijalar jadvalda 
keltirilgan. Keyin tajribalar o„tkazilgan sharoitda tarkibida noma‟lum 
massaga ega bo„lgan 
takoferil astetat va noma‟lum massaga ega 
bo„lgan m
st
skvalan bo„lgan aralashma xromatografik analiz qilindi. 
 
⁄
0.172 
0.232 
0.262 
0.301 
0.326 
⁄
0.224 
0.300 
0.342 
0.388 
0.419 
Jadvalda keltirilgan qiymatlar asosida tuzatish koeffitsiyentini 
quyidagi tenglamadan toping.
– besh xil model tayyorlanganda, ya‟ni n=5 bo„lganda 
ishonchlilik darajasi P=0,95 bo„lgandagi standart chetlanish;
m
х 
–namuna tarkibidagi α-takoferil atsetat massasi,
analiz 
uchun olingan namuna tarkibidagi skvalan moddasining massasi ( 10 
mg). 

---

83