Toshkent Moliya instituti
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva
ishlamoqchi bo’lgan firibgar internetda oddiy voyaga
yetmagan inson shaklida
namoyon bo’ladi va boshqa yoshlarni o’z maqsadlarini amalga oshirish uchun
laqillata boshlaydi. Elektron muloqot amalga oshirilayotib, yoshlarni o’zlari yoki
tanishlari haqidagi pornorasmlarni jo’natish uchun shart-sharoitlar yaratiladi.
Keyinchalik ushbu video yoki fotomateriallar pul ishlash maqsadida turli tematik
forumlarda
namoyish qilinadi, fayl almashinuv tizimlariga, foto va video
portallarga tarqatiladi. Bir qancha xolatlarda firibgarlarga voyaga yetmagan
yoshlarning anketaviy ma’lumotlari ma’lum bo’lib
qoladi va ular bundan
foydalanib, bolalarning ota-onalarini shantaj qilib, pul undirishga urinadilar yoki
bu ma’lumotlarni forumlarga joylashtirib (
trolling
), kimlarningdir chirkin
maqsadlarini amalga oshiradilar.
Shuning uchun ham
ijtimoiy saytlarda muloqot
qilayotib, quyidagilarni unutmang:
ijtimoiy tarmoqda siz bilan muloqot qilayotgan
inson kimlardir tomonidan o’ylab chiqilgan elektron personaj bo’lishi mumkin.
Uni aniq ko’rmasdan va shaxsini bilmasdan turib, u bilan qandaydir ishlar olib
borish, unga shaxsiy ma’lumotlarni berish,
unga pul utkazish, u bilan kelishish
yoki u tayinlagan joyga borish aslo mumkin emas. Internet tarmogi orqali siz
tomoningizdan
jo’natilayotgan
barcha
ma’lumotlarni,
shu
jumladan,rasmlarinigizmi, parol yoki loginingizmi, pasport ma’lumotlaringizmi
yoki manzilingizmi istalgan paytda sizga qarshi ishlatilishlari mumkin.
Xurmatli
ota-onalar, o’z farzandlaringizni xam internetda xavfsiz ishlash qoidalari bilan
yaxshilab tanishtiring va ularga bu tartiblarni batafsil tushuntiring.
Internetdagi xavfli dasturlar kompyuter egasidan so’ramasdan, o’z-o’zidan
nusxalanib
ketuvchi
maxsus
xavfli
dasturlardir.
Bunday
dasturlar
kompyuteringizda turli xildagi noxush xolatlarni keltirib chiqarishlari, dasturlarni
ishdan chiqarishlari, ma’lumotlarni o’chirib tashlashi, sizning kompyuteringizdagi
ma’lumotlarni o’girlashi, operatsion tizim ishini
buzishi yoki sekinlashtirishi,
tashqi qurilmalarning ishini to’xtatib qo’yishi mumkin. Bunday dasturlarni xalq
tilida «
viruslar
» deb nomlangan va ularning quyidagi asosiy turlari mavjud:
mahsus dasturiy viruslar, tarmoq viruslari, chuvalchang viruslar va troyan viruslari.
Kompyuter viruslari o’z-o’zidan ko’payadigan va nusxalarini boshqa dasturlar
Toshkent Moliya instituti
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva
ishga
tushirib, noma’qul xolatlar keltirib chiqaradigan maxsus dasturlardir. Ular
ko’pincha
Dostları ilə paylaş: