Toshkent Moliya instituti
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva
ne’matlarining ustuvor o‘rni bilan tavsiflanadi. Ikkinchidan, raqamli iqtisodiyot –
bu o’ziga hos nazariya bo‘lib, uning o‘rganish ob’ekti, axborotlashgan
jamiyatjarayonlari hisoblanadi. Raqamli iqtisodiyot nazariyasi o‘z
rivojlanishining
boshlang‘ich davridadir, chunki tsivilizatsiyaning raqamli axborot bosqichiga
o‘tishi bir necha o‘n yilavvalgina boshlangan.“
Raqamli iqtisodiyot
”
atamasi ilmiy
amaliyotga ispaniyalik va amerikalik sotsiolog, axborotlashgan jamiyatning
yetakchi tadqiqotchisi Manuel Kastels tomonidan kiritilgan. Bu borada u o‘zining
“
Axborot davri: iqtisod, jamiyat va madaniyat
” nomli
uch jildli monografiyasini
chop etgan. Hozirgi vaqtga kelib, raqamli iqtisodiyot nazariyasi to‘laligicha hali
shakllanmagan va ko‘pchilik iqtisodchilar tomonidan keng miqyosda
o‘rganilmoqda.Ilmiy adabiyotlarda hozirgi zamon “
Yangi raqamli iqtisodiyoti
” turli
xilatamalar bilan nomlanadi. Masalan, “
postindustrial iqtisodiyot
” (D.Bell),
“
axborotlashgan
iqtisodiyot
” (O.Toffler), “
megaiqtisodiyot
” (V.Kuvaldin),
“
axborot va aloqaga asoslangan iqtisodiyot
” (I.Niniluto), “
texnoiqtisodiyot yoki
raqamli iqtisodiyot
” (B.Geyts), “
bilimlarga asoslangan iqtisodiyot
” (D.Tapskott).
Ushbu tushunchalarni bog‘lab turadigan omil – bu iqtisodiy jarayonlarning
globallashuv jarayonida raqamli axborot texnologiyalarining birlamchi o‘rinni
egallashi bo‘lib hisoblanadi.Raqamli iqtisodiyot haqida so‘z
borar ekan,
axborotlashgan jamiyatga ta’rif berib o‘tish o‘rinlidir.Axborotlashgan jamiyat deb,
unda faoliyat yuritayotgan kishilarning ko‘p qismi axborotni, ayniqsa, uning eng
oliy shakli bo‘lgan bilimlarni ishlab chiqarish, saqlash, qayta ishlash va sotish bilan
band bo‘lgan jamiyatga aytiladi. Jamiyat va iqtisodiyot rivojlanishining bu
bosqichiga
jamiyat hayotida axborot, bilim va axborot texnologiyalari
ahamiyatining yanada oshishi xosdir.Raqamli iqtisodiyot ustivor bo’lgan
axborotlashgan jamiyatgata’rif berishdaiqtisodchilar turli texnologik, iqtisodiy,
mehnat, fazoviy, iste’mol va kreativ mezonlardan foydalanadilar.
Yuqoridagi
axborotlashgan jamiyat bilan bog’liq bo’lgan masalalarni oydinlashtirgandan so’ng,
elektron tijotat va elektron biznes olamiga sayohatimizni boshlaymiz. Hozirgi
davrda barcha rivojlangan mamlakatlarda tezkor sur’atlar bilan rivojlanayotgan
raqamli iqtisodiyotning asosiy qo’llanilish sohalaridan biri –elektron tijorat,
Toshkent Moliya instituti
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva
elektron biznes hamdablokcheyn va kriptovalyutalar
bilan amalga oshiriladigan
turli xildagi moliyaviy operatsiyalar bo’lib, ularda faol va ishning ko’zini bilgan
xolda ishtirok etish uchun ularning ma’no-mohiyatini bilish juda muhimdir. Shuni
alohida ta`kidlash kerakki, elektron tijorat tizimlari, blokcheyn va kriptovalyutalar
bilan ishlashning boshqalaridan asosiy farqi –
ularning tuzilmasi tarqoq
(
markazlashmagan
) xoldaligidir. Bunday tizimlarda biror bir yagona markaz yoki
bank mavjud emas va barcha ishtirokchilar tarmoq
Dostları ilə paylaş: