O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

taklif egri 
chizig‗ini
tasvirlash mumkin (3-chizma). 
R,so‗m 
600 S 
500
400
300
200 S 
10 20 30 40 50 60 Q, tonna 
3-chizma. Taklif egri chizig‗i 
 
Bozorda taklif qilinadigan tovar hajmiga 
narxdan tashqari bir 
qator omillar
ham ta‘sir qiladi. Bu omillarning asosiylari quyidagilar: 
1) resurslarning narxi;
2) ishlab chiqarish texnologiyasi; 
3) soliq va subsidiyalar;
4) boshqa tovarlarning narxi; 

---

63 
5) narx o‗zgarishining kutilishi;
6) bozordagi sotuvchilar soni. 
Mazkur omillardan bir yoki bir nechtasining o‗zgarishi taklif 
hajmining o‗zgarishini taqozo qiladi. 
Taklifga ta‘sir qiluvchi omillarni alohida-alohida qarab chiqamiz. 
1.
Resurslarning narxi.
Ishlab chiqarish xarajatlari va taklif 
o‗rtasida mustahkam o‗zaro bog‗liqlik mavjud. Resurs narxlarining 
pasayishi ishlab chiqarish xarajatlarini kamaytiradi va taklifni oshiradi. 
Aksincha, resurslarga narxning oshishi ishlab chiqarish xarajatlarini 
oshiradi va taklifni qisqartiradi. Masalan, mineral o‗g‗itlar narxining 
pasayishi 
bug‗doy 
taklifini 
oshiradi, 
yomg‗irlatib 
sug‗orish 
xarajatlarining oshishi makkajo‗xori doni taklifini qisqartiradi. 
2.
Ishlab chiqarish texnologiyasi.
Texnologiyalarning takomil-
lashuvi mahsulot birligini ancha samarali ishlab chiqarishga imkon 
beradi. Resurslarning mavjud narxida ishlab chiqarish xarajatlari 
kamayadi va taklif ko‗payadi. Masalan, paxta zararkunandalariga qarshi 
ancha samarali biologik usullarning yaratilishi paxta tolasining 
miqdorini va sifatini, binobarin taklifini oshiradi. 
3.
Soliqlar va subsidiyalar darajasi.
Ko‗pchilik soliqlar ishlab 
chiqarish xarajatlari tarkibiga kiradi. Shu sababli soliqlarning oshishi 
ishlab chiqarish xarajatlarini oshiradi va taklifni qisqartiradi. Masalan, 
import tovarlarga boj to‗lovlarining oshishi uning taklifini qisqartiradi. 
Aksincha, davlat qandaydir tovar ishlab chiqarish yoki biror sohaga 
subsidiya bersa, bu amalda xarajatlarni kamaytiradi va uning taklifini 
oshiradi. 
4.