O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi I. U. Raxmonov

1 ta kuchlanish relesi bilan kuchlanishni bur pog‘onali avtomatik sxemasi 
 ДС 
1В 
2В 
1Н 
0 
ПВ 
П 
К 
Kuchlanish zanjiri 
К 
1Н 
1Н 
К
qo’sh.
 
1 В 

---

96 
Nazorat savollari: 
1.
Reaktiv quvvat kompensatsiyasi vositalarini qanday belgilarini bor? 
2.
Kondensator batareyalarning qanday kamchiliklari bor? 
3.
Kompesatsiyalovchi qurilmalarning quvvatini qanday aniqlash 
mumkin? 
4.
Reaktiv quvvat kompensatsiya muammosini qanday tushunasiz? 
5.
Reaktiv quvvat kompensatsiyasi nima maqsadda qilinadi? 
6.
Reaktiv quvvat iste’molini tabiiy usullar bilan kamaytirish yo‘llarini 
aytib bering? 
7.
Reaktiv quvvatni ishlab chiqarishni rostlash nima maqsadda 
bajariladi? 
8.
Reaktiv quvvatni rostlash usullarini qanaqalarini bilasiz? 
9.
Reaktiv quvvatni avtomatik rostlash usullarini aytib bering? 
7-BOB. ELETR YUKLAMALARI KARTOGRAMMASI VA 
YUKLAMALARNING SHARTLI MARKAZINI 
ANIQLASH 
7.1. 
Kartogramma 
tushunchasi. 
Elektr 
yuklamalari 
kartogrammasi. Yoritish sektori. 
Sanoat korxonalarining bosh pasaytiruvchi podstansiyalarida elektr 
energetikasi tizimidan uzatilgan yuqori kuchlanishli 35, 110, 220 kVli 
elektr energiyasini 6 yoki 10 kVli kuchlanishga pasaytiladi.
BPP ning o‘rnatilishi joyini to‘g‘ri tanlash sanoat korxonasining 
elektr ta’minoti tizimini optimal loyihalashdagi asosiy masalalaridan biri 
hisoblanadi.
Korxonaning elektr ta’minotini loyihalashtirishda uning bosh plani 
berilib, unda barcha sexlar va boshqa obyektlar ko‘rsatiladi. Sexlarning 
joylanishi korxonaning texnologik jarayonidan kelib chiqadi. Planda sex va 

---

97 
boshqa obyektlardagi qurilmalarning o‘rnatilgan quvvatlari ko‘rsatiladi. 
Bulardan tashqari, ayrim sex va korxonaning aktiv va reaktiv 
quvvatlarining yozgi va qishki fasllariga tegishli bo‘lgan xarakterli kunlik 
grafiklari beriladi.
Korxonaning BPP, BTP larning joylanish o‘rinlarini to‘g‘ri tanlash 
elektr ta’minoti tizimiga ketadigan sarf-xarajatlarni kamaytiradi.