103
YA S H I L I Q T I S O D I Y O T VA TA R A Q Q I Y O T
https://yashil-iqtisodiyot-taraqqiyot.uz
2023-yil, iyul.
№
7-son.
T
ARA
QQIY
O
T
ПР
ОГРЕС
С
PR
OGRESS
M A V Z U G A O I D A D A B I Y O T L A R TA H L I L I
Ushbu tadqiqot maqolasi tijorat banklarida matematik modellashtirish usullarini qo‘llashni o‘rganadi. Unda
tijorat banklarida xatarlarni baholash, aktiv-passivlarni boshqarish va resurslarni optimallashtirish uchun ish-
latiladigan turli xil matematik modellar keltirilgan. Tadqiqot ushbu modellar bank sohasida qaror qabul qilish
va strategiyani shakllantirishga qanday hissa qo‘shishini namoyish etadi. Jonson , M. Va Peterson, R. (2019).
Tijorat bankida matematik modellashtirish: yondashuvlar va qo‘llanmalar. Xalqaro Moliya va Iqtisodiyot jurnali,
25 (2), 87–105.
Ushbu qiyosiy tadqiqot tijorat banklarining ishlash ko‘rsatkichlarini asosiy ko‘rsatkichlardan foydalangan
holda tahlil qilishni o‘rganadi. U turli banklar o‘rtasida rentabellik, samaradorlik va xavf ta’sirining o‘zgarishini
o‘rganadi. Tadqiqotda tijorat banklari tomonidan qabul qilingan strategiyalarning samaradorligini baholashda
samaradorlik tahlilining muhimligini ta’kidlab, bank faoliyatiga ta’sir qiluvchi omillarni aniqlash uchun statistik
tahlil usullari qo‘llaniladi. Jigarrang, A. Va Uilyams, L. (2020). Tijorat banklari faoliyatini tahlil qilish: qiyosiy
o‘rganish. Moliyaviy tadqiqotlar jurnali, 38(4), 456–478.
Ushbu amaliy ish tijorat banklarida, xususan, risklarni boshqarish kontekstida strategiyani takomillashtirish-
ga qaratilgan. U iqtisodiy va matematik modellashtirish usullaridan foydalangan holda tijorat banklari tomonidan
qo‘llaniladigan xatarlarni boshqarish amaliyotining samaradorligini tahlil qiladi. Tadqiqotda modellashtirish tushun-
chalari xatarlarni boshqarish strategiyasini takomillashtirish va bankning umumiy ish faoliyatini yaxshilashga qan-
day hissa qo‘shishi mumkinligi ko‘rsatilgan. Thompson, C., va boshq. (2021). Tijorat banklarida strategiyani tako-
millashtirish: xatarlarni boshqarish amaliyotini o‘rganish. Xatarlarni boshqarish jurnali, 30 (1), 24–42.
Ushbu tadqiqotlar va boshqa tegishli ilmiy ishlarning natijalarini birlashtirib, ushbu maqola tijorat banklarida
iqtisodiy va matematik modellashtirish amaliyotini har tomonlama tahlil qilishga qaratilgan. Adabiyotlar sharhi
ishlashni tahlil qilish, strategiyalarni optimallashtirish va pirovardida tijorat banklarining dinamik va raqobatbar-
dosh moliyaviy muhitda muvaffaqiyatiga hissa qo‘shishda modellashtirish usullarining ahamiyatini tushunish
uchun asos yaratadi.
TA D Q I Q O T M E T O D O L O G I YA S I
Ushbu seminal tadqiqot tijorat banklarida iqtisodiy modellashtirish bo‘yicha empirik tadqiqotlarni ko‘rib
chiqadi. Makroiqtisodiy omillar va bank faoliyati o‘rtasidagi bog‘liqlikni tahlil qilish uchun ishlatiladigan turli xil
ekonometrik usullarni o‘rganadi. Maqolada tijorat banklarida rentabellik, tavakkalchilik va samaradorlikni belgi-
lovchi omillar to‘g‘risida tushuncha berilgan bo‘lib, qarorlarni qabul qilish jarayonida iqtisodiy modellashtirish-
ning ahamiyati ta’kidlangan
1
.
TA H L I L VA N A T I J A L A R
Iqtisodiy va matematik modellashtirish tijorat banklarining faoliyati va xatti-harakatlarini tahlil qilish va
tushu nishda hal qiluvchi rol o‘ynaydi. Ushbu modellar tadqiqotchilar, iqtisodchilar va tahlilchilarga bank faoli-
yatining risklarni boshqarish, rentabellik, kredit qarorlari va makroiqtisodiy ta’sirlar kabi turli jihatlari haqida
tushuncha olishga yordam beradi.
Tijorat banklarida iqtisodiy va matematik modellashtirish qo‘llaniladigan ba’zi muhim sohalar:
Dostları ilə paylaş: