Shunday qilib, million yil mobaynida qadimgi odam Afrikadan
chiqib Tinch okeamgacha bo'lgan katta hududda o ‘rnashib olgan,
Qadimgi odam manzilgohlarining bir-biridan uzoqligiga,
mehnat
qurollari yasashning mushtarakligi. lekin tosh qurollaming turli
tumanligi bilan ular o'zaro farqlangan.
Afrikada bundan 1,2 million yillar muqaddam takomillasbgan
texnika usullarida mehnat qurollarini tayyorlashga xos b o ‘lgan
Ashel madaniyati shakllanadi.
N a ’munaviy asbob-uskunalar majmuasiga qaramay toshga
ishlov berishning texnologik usullarining xilma-xilligi ashyol tosh
qurollar yasalishi uchun umumiy boMgan tipologik xususiyatlarni
farqlash mumkin.
Mazkur texnika an’anasiga binoan toshga yo ‘naltirilgan zarba
berish orqali toshga takomillasbgan shakl berilgan. Bundan 450-
350 ming villar muqaddam yaqin sharq dan
quvi ashel madaniyati
bilan bog'liq ikkinchi migratsiya to ‘lqini boshlangan va Hindiston-
ga qadar yetgan. Afrikada keng tarqalgan chekkalari o'tkir, ikki
tomonlama qo ‘llaniladigan asboblar ashel madaniyatiga xos tipik
qurollar hisobga olib, ular Anuy daryo vodiysida,
bevosita Denis
g ‘orida topilgan,
Tog‘li Oltoy o ‘lkasini strukturali yotqiziqlari bir necha metr-
li qatlamga ega bo‘lib, ular tosh qurollar yasashning uzoq rivoj-
langanligi haqida lo'liq m a’lumot beradi.
Mongoliyaning Sogan-Aguy g‘or yotqiziqlarida 1987-yilgi
m a’ lumotlarga qaraganda qadimgi odamning 200 ming yillar
mobaynida ishiatgan ajoyib qurollar to“p!ami topilgan. 1995-yili
Mongoliyaning Janubiy Gobi sahrosida 20
kvadrat kilometrdan
ziyod ochiq maydonda tosh buyumlaming chinakam ombori
ochilgan.
Masalan Janubiy Sibir aniqroq qilib aytganda Oltoy tog‘idagi
g ‘orlarda 60 mingdan 30 ming yilgacha bo‘lgan davrga tegishli
qazilma qurollar majmualarining ketma-ket almashinuvi kuzatiladi.
Kromanvon odam suyaklari Afrikadan tashqari yaqin Sharq,
xususan Isroil davlatining Kafzex, Sxul hamda Kebara, Amul, Tabun
107