Zbekiston respublikasi

 
 

---

251 
Umumiy uzatish sonini aniqlash va uni bosqichlarga taqsimlash. 
Uzatmalarning asosiy kinematik xarakteristikasi bo`lib uzatishlar soni 
hisoblanadi: 
𝑢
12
=
𝜔
1
𝜔
2
=
𝑛
1
𝑛
2
=
𝑀
𝑎2
𝑀
𝑎1
𝜂
(
6.1)
 
 
bu yerda 
ω
1
va 
ω
2
- yetaklovchi va yetaklanovchi vallarning burchak tezligi, s
-1
; 
n
1
va 
n
2
- yetaklovchi va yetaklanovchi vallarning aylanish chastotasi, ayl/min; 
M
a1
va 
M
a2
- yetaklovchi va yetaklanovchi vallardagi aylantirovchi momentlar, N·m; 
η 
- 
yurutma F.I.K. 
Umumiy uzatish soni 
u
um 
= n
dv
 / n
i.o
(6.2) 
bu yerda 
n
dv
- elektrodvigatelning aylanishlar chastotasi, ayl/min (s
-1
); 
n
i.o
- ishchi 
organning aylanishlar chastotasi, ayl/min (s
-1
). 
Keyin 
u
um
ni alohida bosqichlarga bo`ladilar. Buning ko`p yechimi mavjud, 
lekin biz optimal variantini tanlab olishimiz kerak. 
Umumiy uzatishlar sonini alohida bosqichlarga bo`lishda uzatishning 
umumiy soni har bir boshqich uzatish soni ko`paytmasiga teng bo`ladi:
u
um
 = u
1∙
 u
2∙
 u
3
 × …× u
n
(6.3) 
Agar umumiy uzatishlar soni aniq bo`lsa, boshqa 
n-1
boshqichlar uzishlar 
soni beriladi va oxirgi bosqich uzatishlar soni kattaliklari aniqlanadi:
u
n
 = u
um
 / (u
1
∙
 u
2
 ∙u
3
 × …× u
n-1
)
(6.4) 
 

---

252 
Umumiy uzatishlar sonini aniqlash umumiy me`zoni yo`q. Ammo 
quyidagilar tavsiya etiladi: 
•
qo`llanmalarda ko`rsatgan uzatishlar sonlarining o`rtacha qiymatlari 
tanlab olinadi; 
•
birinchi navbatda reduktor uchun, keyin zanjirli, tasmali va tishli 
uzatmalar uchun uzatishlar soni aniqlab olish kerak; 
•
silindrik va silindrik-konus reduktorlarda birinchi tezyurar bosqichlari 
uchun uzatishlar soni kattaroq tanlanadi (3 dan 5 gacha), keyingi sekin ishlaydigan 
bosqich uchun avvalgisidan 30-40 % kamroq olinadi; 
•
chervyakli reduktorning F.I.K. ko`p bo`lishi uchun ko`p zaxodli 
chervyak qo`llaniladi.
Umumiy uzatishlar sonini alohida boshqichlarga bo`lish uchun 6.1-
jadvaldagi ma`lumotlardan foydalanish mumkin: