Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin

10.2. 
C.Hiksin müəyyən etdiyi gəlir konsepsiyası və
MHS-nin 1993-cü il variantında onun konkretləşdirilməsi
Gəlir iqtisad elmində ən mürəkkəb anlayışlardan biridir. Təkcə bunu 
demək kifayətdir ki, XX əsrdə bir sıra iqtisadçı və statistiklərin əsərlə­
rində gəlir anlayışı haqqında formalaşmış fikirlərdə ciddi dəyişikliklər 
olmuşdur. Məsələn, Fişerin 1930-cu ildə nəşr olunmuş əsərində gəlir an­
layışı son istehlak anlayışı ilə eyniləşdirilir. Hollandiya statistiki Frits Bos 
özünün “Milli hesabların müntəzəm xülasəsi” (1989) əsərində gəliri son 
istehlakın və kapital aktivləri ehtiyatlarının xalis artımı kimi müəyyən 
etmişdir. Lakin sonradan o, özü də etiraf edir ki, gəlirin, xüsusilə də kapi­
talın ümumən bu cür müəyyən edilməsi konkretləşdirmə və bir sıra istiqa­
mətlərdə dəqiqləşdirmə tələb edir. İqtisadi ədəbiyyatda kapital haqqında 
müxtəlif fikirlər vardır. Məsələn, bir sıra iqtisadçıların əsərlərində kapital 
“məhdud miqdarda bütün resursların ümumi toplusu” kimi müəyyən 
edilir.
Lakin bu problemlə məşğul olan mütəxəssislərin böyük əksəriyyətinin 
fikrincə, məhdud miqdarda bütün resursların qiymətləri haqqında infor­
masiya olmadığına görə kapitalın mahiyyətinin bu cür müəyyən edilmə­
sini təcrübədə reallaşdırmaq olduqca çətindir. Bununla əlaqədar olaraq 
əksəriyyət hallarda kapitalın bazar dəyərinə malik olan “resurslar toplu­
su” kimi müəyyən edilməsi fikrinə üstünlük verilir və ondan istifadə olu­
nur. Məşhur Amerika iqtisadçısı P.Samuelson öz əsərlərində kapital kon­
sepsiyası dedikdə, istehsalın məhsulu olan resurs növləri ilə məhdudlaşır. 
Başqa sözlə, onun fikrincə kapital dedikdə istehsalın məhsulu olan resurs 
növləri nəzərdə tutulur. O, belə hesab edir ki, torpaq, faydalı qazıntı ehti­
yatları və istehsalın məhsulu olmayan digər aktivlər özlüyündə kapital 
deyildirlər. Yalnız iqtisadi proseslərə cəlb olunmaq üçün onların çıxarıl­
masına əmək sərf olunduqda kapitala xas cəhətlərə malik olurlar.