Mustaqil ish mavzu: qishloq xo'jaligida integratsiya jarayonlarining iqtisodiy mohiyati

O`zbekistonda asosiy sanoat mahsulotlarini ishlab chiqarish 
Mahsulotlar 
O`lchov 
birligi 
1994 
1997 
1999 
Elektr quvvati 
Mlrd. kVt.s 
47,8 
46,1 
45,4 
Neft 
Mln.t 
5,5 
7,9 
8,1 
Benzin 
Ming t 
1398 
1360 
1638 
Tabiiy gaz 
Mln.m
3
47,2 
51,2 
55,6 
Ko`mir
Mln.t 
3,8 
2,9 
3,0 
Po`lat 
Ming t 
364 
379 
355,6 
Traktorlar 
Dona 
1684 
2852 
1707 
Paxta terish mashinalari 
Dona
651 
1049 
278 
Yengil avtomobillar 
Ming dona 
- 
64,9 
58,8 
Videomagnitofonlar 
Ming dona 
23,9 
140,6 
6,7 
Televizorlar 
Ming dona 
50,7 
268,4 
50,3 
Kimyo tolasi 
T 
12490 
7299 
11472 
Mineral o`g`itlar 
Ming t 
811 
954,4 
876,2 
Sement 
Mln.t 
4,8 
3,4 
3,3 
Paxta tolasi 
Ming t 
1384,8 
1125 
1018,0 
Ip-gazlama 
Mln.m
3 
480 
424,9 
303,5 
Poyafzal 
Mln.juft 
27823 
5540 
3870 
Un 
Ming t 
2941,7 
1727,1 
1848,1 
Guruch 
Ming t 
240,1 
128,8 
138,6 
O`simlik yog`i 
Ming t 
359,7 
276,4 
227,6 
Zaminning biror-bir burchagida qishloq xo`jaligi bilan shug`ullanmaydigan 
mamlakat bo`lmasa kerak. Respublikamiz uchun qishloq xo`jaligi milliy 
iqtisodiyotning 
ustivor 
yo`nalishlaridan 
biridir. 
U 
mamlakatda 
ishlab 
chiqarilayotgan mahsulotning deyarli uchdan bir qismini beradi.Qishloq xo`jaligi 
aholini turli-tuman noz-ne`matlar, sanoat tarmoqlarini esa xomashyo bilan 

---

ta`minlab turadi. Mustaqillik yillarida amalga oshirilayotgan iqtisodiy islohotlar 
tufayli qishloq xo`jaligida foydalanib kelinayotgan yer va mulklar qayta 
taqsimlandi, ijtimoiy va tarkibiy o`zgarishlar ro`y berdi. Qishloqlarda shirkatlardan 
tashqari xo`jalik yuritishning yangi shakllari-ijara xo`jaliklari, fermerlar, har xil 
turdagi hissadorlik jamiyatlari faoliyat ko`rsatmoqda. Shu bilan birga xo`jaliklararo 
korxonalar, tashkilotlar hamda ilmiy-tadqiqot tashkilotlari tasarrufidagi yordamchi 
xo`jaliklar ham mavjud. Qishloq joylarida amalga oshirilayotgan iqtisodiy 
islohotlar, bu sohada tadbiq qilinayotgan agrotexnologiya va texnika, seleksiya va 
urug`chilik sohasida jahon miqyosida qo`lga kiritilgan tajriba, dehqonchilik 
madaniyatidan unumli foydalanish asosida arzigulik yutuqlarga erishilmoqda. 
O`zbekistonda ish bilan band aholining 36 foizidan ortiqrog`i qishloq 
xo`jaligi sohasiga to`g`ri keladi. Tabiiy sharoiti, iqlimi o`ziga xos xususiyatlarga 
ega bo`lgan O`zbekiston sharoitida qishloq xo`jalik tarmoqlari va eng avvalo, 
uning yetakchi tarmog`I paxtachilik sun`iy sug`orishga asoslangan. Respublika 
qishloq xo`jaligida paxtachilik bilan birga sholikorlik, bog`dorchilik, uzumchilik 
kabi tarmoqlar ham rivoj topgan. Texnika ekinlaridan kanop va jut ham 
yetishtiriladi. Bu ekinlar Toshkent viloyatida ekiladi. Samarqand viloyatidagi urgut 
tumani yuqori sifatli tamaki yetishtirishga ixtisoslashgan. Tamaki qishloq 
xo`jaligining yuqori daromadli mahsuloti bo`lib hisoblanadi. 
Mamlakatning deyarli barcha hududlarida g`alla ekinlari asosan, bug`doy 
yetishtiriladi. Yaqin yillargacha respublika g`alla mahsulotlari bilan o`zini to`la 
ta`minlay ololmas edi. Endilikda samarali agrar siyosatni amalga oshirish tufayli, 
O`zbekistonda 
g`alla 
mustaqilligiga erishildi. 
Respublika 
g`allachiligida 
sholikorlik ham muhim o`rin tutadi. Sholikorlik asosan Qoraqalpog`iston 
Respublikasi va Xorazm viloyatida rivojlangan. 
O`zbekistonda chorvachilik, ayniqsa uning asosiy tarmog`i bo`lgan 
qo`ychilik muhim o`rin tutadi. Qo`ychlikda esa qorako`lchilik o`ziga xos mavqega 
ega. Buxoro, Qashqadaryo, Surxondaryo, Samarqand, Jizzax viloyatlari va 
Qoraqalpog`iston respublikasi bu borada asosiy hududlar hisoblanadi.Qishloq 
xo`jaligining qadimiy va istiqbolli tarmoqlaridan biri bo`lgan pillachilik ham 

---

mamlakatimiz iqtisodiyotida katta o`rin tutadi.O`zbekiston jon boshiga pilla 
yertkazish bo`yicha jahonda birinchi, umumiy hajmi bo`yicha beshinchi o`rinda 
turadi. 
Iqtisodiyotning bozor munosabatlariga o`tish sharoitida respublikada 
vujudga kelayotgan fermer xo`jaliklar safini kengaytirish bilan bog`liq bo`lgan 
chora-tadbirlarni kuchaytirish borasida ish olib borilmoqda. Hozir mamlakatda 
bunday xo`jaliklar soni 215 mingdan ortib ketdi. 2007 yilda yetishtirilgan 
paxtaning 99 foizi, g`allaning 87 foizini fermer xo`jaliklari yetishtirib berdi. 
Qishloq xo`jaligida yetishtirilgan mahsulotlarning 94 foizi fermer xo`jaliklari 
hissasiga to`g`ri kelmoqda. Shuningdek, Respublika qishloq xo`jaligida 200 dan 
ziyod agrofirma faoliyat ko`rsatmoqdi. Qishloq xo`jaligida jami 2007 yilda 3650 
ming tonna paxta, 6250 ming tonna g`alla yetishtirildi. 
Qishloq xo`jaligi to`g`risida yuqorida keltirilgan fikrlar bu sohaning keng 
termoqli ekanligidan dalolat beradi. Shu bilan birga qishloq xo`jaligi oldida qator 
muammolar ham mavjud. Ularni hal etish mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy hayotida 
katta ahamiyatga ega. Ushbu muammolar jumlasiga sug`oriladigan yerlar 
unumdorligini oshirish, suvdan tejamkorlik bilan foydalanish, o`simliklarda 
uchraydigan kasalliklar va zararkunandalarga qarshi kurashni kuchaytirish kabilar 
kiradi. Ayni vaqtda qishloq joylarda mehnat resurslaridan samarali foydalanish, 
qishloq sanoati va Respublika agrar siyosati doirasida dolzarb masaladir. 

---